Następca Honoriusza III, całkowicie odziedziczył tradycje jakie pozostawili po sobie Grzegorz VII i jego stryj[3]Innocenty III. W pełni kontynuował ich politykę papieskiej przewagi. Przypominał stryja, jeśli chodzi o biegłą znajomość prawa, sprawność w prowadzeniu dyplomacji i bezkompromisowość.
Jako papież był zdecydowanym zwolennikiem wypraw krzyżowych[2]. Prowadził walkę z cesarzemFryderykiem II, którego w 1227 ekskomunikował za zwłokę w podjęciu ślubowanej krucjaty[2]. W czasie wyprawy Fryderyka do Palestyny (1228–1229) Grzegorz zajął część Królestwa Sycylii i Neapolu, jednak wracający z wyprawy cesarz rozbił wojska papieskie. Te niepowodzenia skłoniły Grzegorza do zawarcia pokoju w Ceprano (23 lipca 1230) i zdjęcia ekskomuniki z cesarza[2]. W czasie rozejmu, cesarz pomógł papieżowi, gdy w latach 1232 i 1234 musiał stoczyć ostre walki z ludem rzymskim i uciec z miasta[2]. W zamian za to papież pośredniczył pomiędzy cesarzem a miastami longobardzkimi i ekskomunikował syna Fryderyka, Henryka VII[2]. Pokój ten został jednak zerwany kilka lat później[3]. Gdy Fryderyk II, po zwycięskiej kampanii w Lombardii (1236–1237), usiłował narzucić swe zwierzchnictwo Państwu Kościelnemu, Grzegorz sprzymierzył się z miastami włoskimi i wznowił wojnę z Fryderykiem[2]. Najazd Fryderyka II na Sardynię, lenno papieskie, spowodował odnowienie ekskomuniki (20 marca 1239) i nową wojnę[2]. Zwołał na 1241 sobór, który miał potępić cesarza; Fryderyk nie dopuścił jednak do Rzymu delegatów zmierzających na sobór i, po bitwie morskiej, wziął ich do niewoli (3 maja u wybrzeży Elby[2]). Na przełomie kwietnia i maja, Rzym został odcięty od świata i otoczony[2]. Nie wytrzymując trudnej sytuacji i sierpniowych upałów, Grzegorz IX zmarł[2].
Bliski przyjaciel św. Franciszka z Asyżu i protektor franciszkanów oraz dominikanów, w 1228 kanonizował Franciszka, a w 1234 Dominika Guzmana[3]. Ustalił reguły dla klarysek – żeńskiej gałęzi zakonu franciszkanów[3]. W 1230 polecił skompilować Dekrety, zbiór prawa kanonicznego oparty na decyzjach soborowych i listach papieskich, promulgowany w 1234, pozostał do 1918 roku najważniejszym źródłem katolickiego prawa kościelnego[2]. Popierał misje franciszkanów i dominikanów we wschodniej Europie oraz działalność zakonu krzyżackiego (w 1234 zatwierdził na ich rzecz nadania Konrada mazowieckiego)[2]. Był także autorem dzieł teologicznych.
Bezkompromisowo walczył z heretykami. W bulli Excomunicamus et anathematisamus z lutego 1231 roku zatwierdził zwyczaj stosowania kary śmierci w stosunku do „doskonałych”, czyli przywódców katarskich[2]. Kilka miesięcy później wprowadził oficjalnie urząd „inkwizytorów heretyckiej przewrotności” (inquisitores haereticae pravitatis), formalnie dając początek papieskiej inkwizycji. Z jego dekretów i bulli wynika, że jednym z celów powołania inkwizycji, oprócz skutecznego zwalczania herezji, było także niedopuszczenie do karania za nią osób niewinnych[a]. W 1239 roku potępił „księgi Talmudu jako zawierające wszelkiego rodzaju obelgi i bluźnierstwa przeciwko nauce chrześcijańskiej”. Nakazał spalić owe księgi, by nie „roiło się od wielu strasznych herezji”. Był także autorem dokumentu Vox in Rama, skierowanego do Konrada z Marburga, w którym łączył praktyki heretyckie z kultem szatana i demonów[5].
↑Np. w 1239 pozbawił urzędu północnofrancuskiego inkwizytora Roberta le Bougre, oskarżonego o nadużycia.
Przypisy
↑Starsze opracowania (np. The Catholic Encyclopedia z 1913 roku) podają, że Grzegorz IX urodził się około roku 1145, a więc w chwili wyboru miał już ponad 80 lat, a umierając zbliżał się do setki, jednak w świetle nowszych badań datę jego urodzin przesuwa się w okolice roku 1170 (Maleczek, s. 128 przyp. 19). Kazimierz Dopierała podaje datę pośrednią: ok. 1155.
↑ abcdefRudolf Fischer-Wollpert: Leksykon papieży. Kraków: Znak, 1996. ISBN 83-7006-437-X. Brak numerów stron w książce
↑WernerW.MaleczekWernerW., Zwischen lokaler Verankerung und universalem Horizont. Das Kardinalskollegium unter Innocenz. III,, [w:] A.A.Sommerlechner (red.), Innocenzo III. Urbs et Orbis Atti del Congresso internazionale, Roma, 9-15 settembre 1998 a cura di A. Sommerlechner, t. I, Rzym 2003. Brak numerów stron w książce
↑Edward Peters, Alan Charles Kors: Witchcraft in Europe, 400-1700: A Documentary History. Filadelfia: Uniwersity of Pennsylvania Press, 2001, s. 114–115. ISBN 978-08122-1751-3.
Bibliografia
Pope Gregory IX. Catholic Encyclopedia. [dostęp 2012-12-18]. (ang.).
