Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

Jadwiga Harasowska

Jadwiga Harasowska
Jadwiga Zbrożkówna
Ilustracja
Jadwiga Zbrożkówna (1935)
Data i miejsce urodzenia

3 kwietnia 1904
Kraków

Data i miejsce śmierci

11 lutego 1978
Newark-on-Trent

Zawód, zajęcie

wydawca, dziennikarka

Stanowisko

właścicielka wydawnictwa Książnica Polska w Glasgow

Małżeństwo

Adam Harasowski (1938)

Jadwiga Harasowska z domu Zbrożek herbu Jasieńczyk[1] (ur. 3 kwietnia 1904[a][2] w Krakowie, zm. 11 lutego 1978 w Newark-on-Trent w Anglii) – polska wydawca, dziennikarka i działaczka emigracyjna. Do września 1939 była sekretarzem redakcji krakowskiego koncernu prasowego „Ilustrowanego Kuriera Codziennego”. Od początku 1940 prowadziła w Glasgow działalność wydawniczą dla potrzeb polskiego wojska stacjonującego w Wielkiej Brytanii, a także organizowała kulturalne wsparcie i społeczne relacje pomiędzy wojskiem polskim a społeczeństwem szkockim, o czym pamięć jest ciągle żywa. Była współzałożycielką wychodzącego nadal w LondynieDziennika Polskiego i Dziennika Żołnierza”. Była żoną kompozytora, dyrygenta i inżyniera Adama Harasowskiego.

Życiorys

Okres przedwojenny

Jadwiga Zbrożkówna, 1931
Pałac Prasy w Krakowie – siedziba koncernu IKC w 1935
Pożegnanie Jana Kiepury (z kwiatami) na krakowskim dworcu kolejowym przez sekretarz redakcji IKC Jadwigę Zbrożkówną (3. z lewej) i Adama Didura (4. z lewej) w styczniu 1935

Ukończyła żeńską szkołę wydziałową im. Adama Mickiewicza w Krakowie i seminarium nauczycielskie[3]. Studiowała w Instytucie Muzycznym w Krakowie i Akademii Handlowej w Krakowie, gdzie uczyła śpiewu i prowadziła chóry[4]. Była inicjatorką założenia Krakowskiego Towarzystwa Oratoryjnego[5].

Od roku 1927 była sekretarką i asystentką Mariana Dąbrowskiego, właściciela koncernu wydawniczego „Ilustrowany Kurier Codzienny” w Krakowie[6]. Po kilku latach objęła stanowisko sekretarza redakcji całego koncernu[7]. Była także redaktorką opracowań graficznych[8] i specjalnych wydań[9]. Była również redaktorką wydawanego przez IKC od 1935 ilustrowanego (częściowo w kolorach) magazynu tygodniowego „As” przeznaczonego dla „eleganckiej klienteli”[10], w którym sama publikowała na tematy kulturalne[11][12]. Reprezentowała koncern w relacjach publicznych. Używała nazwiska Zbrożkówna[7].

W kwietniu 1938 wyszła za mąż za kompozytora i dyrygenta Adama Harasowskiego[13][14]. Pisała artykuły na tematy kulturalne do wydawanego przez IKC od 1935 popularnego tygodnika „As[11][15]. Prowadziła korespondencję z Bolesławem Wallek-Walewskim, dyrygentem chórów i dyrektorem Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie[16]. W końcu września 1939 razem z grupą dziennikarzy „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” ewakuowała się do Lwowa, a później do Rumunii, gdzie spotkała się z mężem[17].

Okres wojenny

Z obozu dla internowanych w Rumunii wyjechała przez Włochy i Francję do Anglii. Do portu Folkestone przybyła 24 listopada 1939 i cztery dni później zameldowała się razem z mężem na posterunku policji hrabstwa Nottinghamshire w miejscowości Newark-on-Trent, gdzie Adam odbywał poprzednio praktykę inżynierską. W początku roku 1940 przenieśli się do Glasgow w Szkocji[14] i „podjęli się konsekwentnej realizacji programu zbliżenia kulturalnego polsko-szkockiego”[18].

Jadwiga Harasowska założyła tam i prowadziła polskie wydawnictwo Książnica Polska[19]. Niemal natychmiast podjęła działalność prasową i w lokalnej gazecie zamieszczała regularną rubrykę „Kronika Polska” dla polskich żołnierzy nie znających jeszcze języka angielskiego. W tym czasie w szpitalach szkockich zjawili się żołnierze polscy ranni w kampanii norweskiej i Francji, dla których wkrótce założyła czasopismo „Kuryer Glasgowski”[20], który po kilku numerach zmienił tytuł na „Wiadomości Polskie”[21]. Współpracowała z drukarnią i wydawnictwem William MacLellan[22]. Wydała popularną broszurę o zwyczajach życia codziennego na Wyspach Brytyjskich, której autorstwo jest przypisywane jej z mężem[23]. W 1941 była współautorką podręcznika dla żołnierzy do nauki języka angielskiego[24]. Kilkukrotnie wydawała pieśń Modlitwa obozowa[25] Adama Kowalskiego w kolejnych aranżacjach Adama Harasowskiego, która stała się modlitwą Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, a także Armii Krajowej w okupowanym kraju, dokąd dotarła dzięki skoczkom spadochronowym[26]. W 1940 wraz z mężem wydała kilka zeszytów Polish Christmas Carols – Najpiękniejsze Polskie Kolendy[b][27], ponadto redagowali polską kolumnę w czasopiśmie „Sunday Chronicle”[28]. Na początku jesieni 1941 otworzyła w Glasgow „Polish Shop – Polski Sklep”, w którym sprzedawano polskie wydawnictwa, pamiątki oraz prowadzono komis[29]. Używała pseudonimu „Jadwiga z Glasgowa”[30].

Hope Street – jedna z głównych ulic Glasgow, adres Książnicy Polskiej w latach 40. XX wieku[31]
„The Voice of Poland – The Polish Fortnightly” z 7 sierpnia 1942[c], dwutygodnik w języku angielskim, zawartość wydania: Polona.pl

Jadwiga Harasowska wydawała materiały informacyjne dla polskich żołnierzy I Korpusu zaraz po translokacji Polskich Sił Zbrojnych z Francji do Wielkiej Brytanii[3]. Anglojęzyczne mutacje tych wydawnictw były źródłem informacji o sprawach polskich dla odbiorców brytyjskich[32]. W dniu 21 września 1942 Prezydent Rzeczypospolitej Władysław Raczkiewicz odwiedził w Glasgow siedzibę Książnicy Polskiej i redakcję „Dziennika Żołnierza”, wydawanego wtedy przez Jadwigę Harasowską[33]. W tym czasie Książnica otrzymywała pomoc od rządu polskiego z Funduszu Kultury Narodowej[34]. „Dziennik Żołnierza” w grudniu 1943 połączył się z „Dziennikiem Polskim” w Londynie i pod łączną nazwą „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza” jest obecnie najpopularniejszym pismem emigracji polskiej w Wielkiej Brytanii[35].

W 1940 była inicjatorką powołania The Scottish-Polish Society z oddziałami w Edynburgu i Glasgow. Jadwiga Harasowska i sir Patrick Dollan(inne języki) (1885–1963)[c][36] byli współprzewodniczącymi oddziału w Glasgow. Do końca wojny The Scottish-Polish Society posiadało 35 oddziałów (z niemal 10 000 członków spośród społeczeństwa szkockiego) i kształtowało kulturalne wsparcie i społeczne relacje pomiędzy wojskiem polskim a społeczeństwem szkockim[37][38].

Jadwiga Harasowska była jednym z promotorów powstania polskiego szkolnictwa wyższego czasu wojny na terenie Szkocji, gdzie od lutego 1941 (do marca 1949) jako część Uniwersytetu Edynburskiego działał Polski Wydział Lekarski (wydano 227 dyplomów lekarza), a także polskie wydziały weterynaryjne, prawnicze i pedagogiczne[37]. Glasgow był wtedy ośrodkiem polskiego kształcenia rolniczego, handlowego i politechnicznego. The Scottish-Polish Society organizowało kluby szkocko-polskie, wykłady o polskiej historii i kulturze, a także regularne wizyty polskich żołnierzy w domach szkockich[37].

Od stycznia 1941 do kwietnia 1942 Jadwiga Harasowska wydawała dwujęzyczny tygodnik „Ogniwo Przyjaźni – The Clasp of Friendship”[39][20][21][40], a później aż do 10 października 1947 dwutygodnik „Voice of Poland”[3][41][c]. „Ogniwo Przyjaźni – The Clasp of Friendship” był rozsyłany do wojsk polskich stacjonujących na Środkowym Wschodzie[42]. W 1941 wydała w Glasgow Halkę Moniuszki ze wstępem jej autorstwa[43]. Opera ta została wystawiona w przez University College Opera w Londynie w 1961[44]. W 95. rocznicę recitalu Fryderyka Chopina w Glasgow (27 września 1848) zorganizowała koncert pianistów Jerzego Sulikowskiego[45] i Adama Harasowskiego tego samego dnia roku (27 września 1943), w tej samej sali i o tej samej porze[46].

The Trades Hall – miejsce recitalu Fryderyka Chopina w Glasgow 27 września 1848 i koncertu 95 lat później

Dla żołnierzy polskich 2 Korpusu Polskiego (gen. Władysława Andersa) przebywających w ówczesnej Palestynie wydrukowała w dużym nakładzie Trylogię. Była redaktorem broszur w języku angielskim (Polish Underground Army, Tadeusz Kościuszko, Wilno–Lwów, Theatre in Poland) wydawanych w serii „Polish Library Pamphlet” i popularyzujących polską historię i kulturę[47]. W 1944 Jadwiga Harasowska wydała w języku angielskim antologię polskiej konspiracyjnej poezji z okupowanej Warszawy[48]. Wydawała polską poezję[49], a także albumy polskiej muzyki, a szczególnie tłumaczenia polskich pieśni patriotycznych i ludowych[50]. W 1945 wydała istotne dla polskiej historii dwutomowe dzieło Straty Kultury Polskiej, 1939–1944[51][52]. Praca nad nim została zapoczątkowana przez konspiracyjną komisję rektorów uczelni warszawskich już w końcu 1939[53].

Prowadziła korespondencję z intelektualistami brytyjskimi[54]. Angażowała się wobec rządu brytyjskiego w sprawy polskie. Po katastrofie w Gibraltarze, w której zginął generał Władysław Sikorski, komunikowała się z brytyjskim Foreign Office[55]. Wydała w języku angielskim broszurę H. W. Hendesona o winie Adolfa Hitlera, dostępną po wojnie w archiwach Instytutu Hoovera[56].

Okres powojenny

Biblioteka Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniurepozytorium archiwum Jadwigi i Adama Harasowskich

Po wycofaniu w lipcu 1945 uznania przez władze brytyjskie dla polskiego rządu w Londynie musiała razem z mężem spłacać część długów za wydawnictwa zamówione wcześniej przez rząd polski. Po 1948 działalność Książnicy Polskiej została przejęta przez londyńską Alma Book Company[57], która działała do 1953[58]. Jadwiga Harasowska po opuszczeniu Szkocji mieszkała początkowo pod Lincoln, a od 1966 do końca życia w Balderton, dzielnicy Newark-on-Trent w Nottinghamshire.

Po jej śmierci Adam zawarł w 1980 związek małżeński z Joyce Meldrum (Joyce Meldrum-Harasowska[59]), która po jego śmierci (1996) przekazała archiwa Jadwigi i Adama Harasowskich do Archiwum Emigracji prowadzonego przez Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu[60][61]. Historyk wojennych i powojennych stosunków polsko-szkocko-angielskich stwierdził, że „Jadwiga ze Zbrożków i Adam Harasowscy z pewnością zasłużyli na osobną monografię”[18].

Krewnymi Jadwigi Harasowskiej byli filolog Marian Plezia i dominikanin o. Jan Góra[1].

Uwagi

  1. Niektóre źródła podają wcześniejszą datę urodzenia. Przyjęto datę 3 kwietnia 1904 według General Register Office (przypis 2 ↓).
  2. Oryginalna pisownia.
  3. a b c sir Patrick Dollan(inne języki) publikował w dwutygodniku „The Voice of Poland”, który Jadwiga Harasowska wydawała dla czytelników anglojęzycznych. W numerze z 7 sierpnia 1942 jego artykuł o polskiej Gdyni jest na s. 3.

Przypisy

  1. a b Jan Góra, Jeżeli jest się inteligentem... Jan Góra OP rozmawia z wujem prof. Marianem Plezią, Poznań: W drodze – Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów, 1997, s. 17, ISBN 83-7033-240-4.
  2. General Register Office: England & Wales Deaths 1837–2007, References: Registration district – Newark, year 1978, volume 8, page 0634, line 11, Cytat: Harasowska Jadwiga, date of birth 03 Ap 1904 (ang.).
  3. a b c Paulina Matysiak, Jadwiga Harasowska (biogram), [w:] Hanna Tadeusiewicz (red.), Słownik pracowników książki polskiej, Suplement III, Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, 2010, s. 105–106, ISBN 978-83-61464-48-8 [dostęp 2017-05-01].
  4. Urszula Siwek-Faszyńska, Wybitni twórcy życia muzycznego Krakowa i Naszej Szkoły; chór „Bard” i orkiestra szkolna [online], Zespół Szkół Ekonomicznych Nr 1 w Krakowie (d. Akademia Handlowa w Krakowie) – Kartki z przeszłości, 2023, s. 10–20 [dostęp 2024-05-27] (pol.).
  5. Tadeusz Przybylski, Z dziejów i działalnosci koncertowej w Krakowie Towarzystwa Oratoryjnego w latach międzywojennych, „Forum Muzykologiczne”, 2, Warszawa: Sekcja Muzykologów Związku Kompozytorów Polskich, 2005, 197 s. [dostęp 2018-02-08].
  6. Angela Sołtys, Inwentarz Archiwum XX. Sanguszków w zbiorach Archiwum Diecezjalnego w Tarnowie, t. XVI, sygn. P. Sang. 81, s. 357-376, list podpisany przez Mariana Dąbrowskiego i Jadwigę Zbrożkównę, 2004 [dostęp 2017-02-25].
  7. a b Piotr Borowiec, Jesteśmy głosem milionów. Dzieje krakowskiego wydawnictwa i koncernu prasowego Ilustrowany Kurier Codzienny (1910-1939), Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2005, s. 260, ISBN 83-233-2079-9.
  8. Adam Bańdo, „Krążownik Wielopole” i jego wydawnicze cymelia (w setną rocznicę powstania koncernu 1910-1939), Agnieszka Bajor (red.), „Nowa Biblioteka” (1/10), Katowice: Uniwersytet Śląski, 2012, s. 13, ISSN 1505-4915 [dostęp 2017-02-25].
  9. Piotr Borowiec, Między sensacją a nauką. Obraz produktów krakowskiego wydawnictwa i koncernu prasowego Ilustrowany Kurier Codzienny (1910–1939), Kraków: Firma SAS, 2005, s. 281, 290–293, ISBN 83-923469-0-4.
  10. Adam Bańdo, Dzieje koncernu „Ilustrowany Kurier Codzienny” w latach 1910–1939, [w:] Jerzy Jarowiecki (red.), Kraków – Lwów: książki, czasopisma, biblioteki XIX i XX wieku, t. 5, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, 2001, 607 (Prace Monograficzne nr 317), ISBN 83-7271-127-5 [dostęp 2020-06-09].
  11. a b Jadwiga Harasowska, Sycylja Północy, Visby – miasto ruin i róż, „As”, II (35), 30 sierpnia 1936, s. 14–15 [dostęp 2020-06-04].
  12. J. Harasowska, Wachlarz i kobieta, „As” (31), 1 sierpnia 1937, 28, 29 i 31 [dostęp 2020-06-06].
  13. Katarzyna Fuksa, Niestrudzony dla Polski – Adam Jerzy Harasowski, „wSieci Historii”, 40 (9), wrzesień 2016, s. 76–78, ISSN 2300-6803.
  14. a b Katarzyna Fuksa, Adam Harasowski (1904–1996) – polski muzyk na uchodźstwie, [w:] Wiesław Hudek, Piotr Wiśniewski (red.), Cantare amantis est, Lublin: Polihymnia, 2015, s. 122–140, ISBN 978-83-7847-253-7 [dostęp 2018-04-21].
  15. J. Harasowska, Wachlarz i kobieta, „As”, III (31), 1 sierpnia 1937, 28, 29 i 31 [dostęp 2020-06-06].
  16. Korespondencja Bolesława Wallek-Walewskiego, Kraków: Oddział Rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej, przyb. 208/08 [dostęp 2020-05-31].
  17. Lucjan Dobroszycki, Prasa polska w okresie kampanii wrześniowej (1–28 września 1939 r.), „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego”, 5, 1966, s. 154 [dostęp 2018-02-27].
  18. a b Wojciech Jerzy Podgórski, Emigracja walczących: Wokół polsko-szkocko-angielskich powiązań kulturalnych wojennych i powojennych, Warszawa: Muzeum Niepodległości, 2011, s. 309–330, ISBN 978-83-62235-13-1. (spis treści).
  19. Wanda Matwiejczuk, Danuta Szewczyk-Kłos, Czasopisma polonijne w zbiorach Biblioteki Głównej Uniwersytetu Opolskiego, „Rocznik Biblioteki Głównej Uniwersytetu Opolskiego”, IX, 2012, s. 47–68, ISSN 1606-588X [dostęp 2017-02-25].
  20. a b Jadwiga Czachowska, Maria Krystyna Maciejewska, Teresa Tyszkiewicz, Literatura polska i teatr w latach II wojny światowej, Bibliografia, t. 3, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1986, s. 13, 16, 20, 134, ISBN 83-04-01523-4 [dostęp 2018-02-27].
  21. a b Maria Barbara Topolska, Fenomen prasy niepodległościowej w Wielkiej Brytanii w latach 1945–1990, [w:] Maria Barbara Topolska, Tadeusz Wolsza, Waldemar Gliński (red.), Niepodległościowe uchodźstwo polskie w Europie i na świecie i jego rola w pomocy Krajowi po układzie jałtańskim 1945–1990, Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej, 23–24 października 2009, Warszawa, 249–258 (252) [dostęp 2018-02-12].
  22. Bill MacLellan (1919-1996), „The Sunday Herald”, 1996 [dostęp 2017-02-25] (ang.).
  23. Mirosław A. Supruniuk, Zwyczaje życia codziennego na Wyspach Brytyjskich – Instrukcja dla polskich żołnierzy z 1940 roku., „Archiwum Emigracji” (1–2), Toruń 2011, s. 351–360 [dostęp 2018-02-12]. (zawiera pełny tekst broszury przypisywanej Jadwidze i Adamowi Harasowskim).
  24. Adam i Jadwiga Harasowcy, 88 łatwych lekcji języka angielskiego, Glasgow: The Polish Library – Książnica Polska, 1941. poz.231.
  25. Modlitwa obozowa [online], Portal Piosenki Religijne [dostęp 2018-03-01].
  26. Katarzyna Fuksa, Religijna kultura muzyczna parafii NMP Matki Kościoła w Londynie 1950–2000, Ośrodek Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Biblioteka Polonii, seria A: Studia, tom XXXV, Lublin 2013, s. 152–153, ISBN 978-83-929148-1-5.
  27. Adam Harasowski, Jan Śliwiński, Polish Christmas Carols – Najpiękniejsze Polskie Kolendy, Glasgow: Książnica Polska, 1947 [dostęp 2017-02-25].
  28. Zygmunt Nowakowski. Chrobry na Morzu Śródziemnem, czyli „Polacy nie gęsi”. „Wiadomości Polskie, Polityczne i Literackie”. Nr 7, s. 5, 5 października 1941. 
  29. Ogłoszenie. „Wiadomości Polskie, Polityczne i Literackie”. t. 2 (nr 40), s. 5, 5 października 1941. Londyn. 
  30. Edmund Jankowski (red.), Słownik Pseudonimów Pisarzy Polskich XV w.–1970 r., t. IV (A–Ż), Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1996, s. 220, ISBN 83-04-04110-3 [dostęp 2020-06-21].
  31. adres Książnicy Polskiej w Glasgow, e-teatr.pl [dostęp 2017-02-25].
  32. Jan E. Zamojski, The Social History of Polish Exile (1939–1945). The Exile State and the Clandestine State Society, Problems and Reflections, [w:] Martin Conway, José Gotovitch (red.), Europe in Exile: European Exile Communities in Britain, 1940–1945, New York – Oxford: Berghahn Books, 2001, s. 195, ISBN 1-57181-759-X [dostęp 2018-01-04], Cytat: Brytyjski minister informacji w rządzie Winstona Churchilla, Brendan Bracken, powiedział (s. 195) if you ever come across a Pole, you will also find a Polish newspaper (gdy napotkasz Polaka, znajdziesz także polską gazetę) (ang.).
  33. Jacek Piotrowski, Dzienniki czynności Prezydenta RP Władysława Raczkiewicza 1939–1942, t. 1, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2004, 603 i przypis 343, ISBN 83-229-2566-2, ISSN 0239-6661.
  34. Waldemar Grabowski, Kobiety w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych w Londynie 1940–1945 – przyczynek do badań, „Pamięć i Sprawiedliwość”, 2 (30), Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2017, s. 297, ISSN 1427-7476 [dostęp 2020-06-12].
  35. Wanda Matwiejczuk, Danuta Szewczyk-Kłos, Czasopisma polonijne w zbiorach Biblioteki Głównej Uniwersytetu Opolskiego, „Rocznik Biblioteki Głównej Uniwersytetu Opolskiego”, 9, 2012, s. 61, ISSN 1506-588X [dostęp 2018-02-28].
  36. Daniel Carrigan, Patrick Dollan (1985–1963) and the Labour Movement in Glasgow, University of Glasgow, Institute of Soviet and East European Studies (MPhil-R thesis, glathesis: 2014-5640), 2014, s. 89–98 [dostęp 2018-03-12] (ang.).
  37. a b c Thomas Kernberg, The Polish community in Scotland, University of Glasgow, Institute of Soviet and East European Studies (PhD thesis, glathesis: 2014–5640), 1990, s. 89–98 [dostęp 2017-02-25] (ang.).
  38. Stever Connelly, Polish Troops in Perth & Kinross During the Second World War, „Scottish Archives”, 22, 2016, s. 61 [dostęp 2020-05-11] [zarchiwizowane z adresu 2021-06-08].
  39. „Ogniwo Przyjaźni – The Clasp of Friendship” was published in Glasgow by Jadwiga Harasowska. This issue was from 1942, Twitter (@ScottishPolish), 14 września 2013 [dostęp 2018-02-28]. („Dwujęzyczny tygodnik poświęcony sprawom ugruntowania przyjaźni polsko-szkockiej. A bi-lingual weekly designed to forge a lasting friendship between Poles and Scots”).
  40. strona tytułowa, „Ogniwo Przyjaźni – The Clasp o’ Frien’ship”, 1 (27), 12 lipca 1941 [dostęp 2018-02-27].
  41. Jadwiga Harasowska (red.), strony tytułowe, „The Voice of Poland”, 1–6, Glasgow: Jadwiga Harasowska, 1942–1947 [dostęp 2018-02-27].
  42. Wiadomości radiowe i przegląd prasy: „Ogniwo Przyjaźni – The Clasp o’Friendship”, „Ku Wolnej Polsce”, III, 4 (381), 1 lutego 1942, s. 15 [dostęp 2020-06-12].
  43. Stanisław Moniuszko, Halka – Polish National Opera, Jadwiga Harasowska (red.), (w Bibliotece Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego), Glasgow: Książnica Polska, 1941 [dostęp 2018-02-27] (ang. • pol.).
  44. John Allison, Beyond the mountains: the reception of Moniuszko and his ‘Halka’ abroad, „The Chopin Review” (2), Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, 2019, ISSN 2545-0891 [dostęp 2020-05-28] (ang.).
  45. Trio fortepianowe Faure. W wykonaniu Niemczyka, Kowalskiego i Sulikowskiego, „Nasz Przegląd”, XIII (115), Warszawa, 24 kwietnia 1935, s. 11 [dostęp 2018-03-01].
  46. Jolanta Chwastyk-Kowalczyk, Muzyka i teatr na łamach Dziennika Polskiego w latach 1940–1943, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis, Studia ad Bibliothecarum Scentiam Pertinentia III”, 25, 2005, s. 109 [dostęp 2018-03-01].
  47. Polonica Catalog, The Polish Museum of America, 2017, s. 106 [dostęp 2020-05-11]. (broszury Jadwigi Harasowskiej wydane w Glasgow w 1944: Polish Underground Army, Polish Flag on Cassino Monastery, Tadeusz Kościuszko, Wilno – Lwów, Theatre in Poland).
  48. Michael J. Mikoś, Bibliography of English language anthologies of Polish literature, „The Polish Review”, XXXIX (3), 1994, 371 [1], JSTOR25778817 [dostęp 2018-02-28]. (wymieniono: A Call from Warsaw. An Anthology of Underground Warsaw Poetry – translated by A. Mackie, Glasgow: Harasowska, 1944).
  49. Maria Pawlikowska (-Jasnorzewska), Gołąb ofiarny, Glasgow: Książnica Polska, 1941 [dostęp 2017-02-25].
  50. Adam Harasowski, Zygmunt Nowakowski, Józef Śliwiński, Złota księga pieśni polskiej – album najbardziej znanych pieśni (130 na fortepian do śpiewu i 20 na chór męski), Londyn: Księgarnia Polska, Alma Book Company, 1955 [dostęp 2017-02-25].
  51. Adam Ordęga, Tymon Terlecki (red.), Straty kultury polskiej 1939–1944, (Adam Ordęga był pseudonimem Jana Hulewicza), Glasgow: Książnica Polska, 1945, 2 t. (570; 560 s.)[2].
  52. Mateusz Gniazdowski, Losses inflicted on Poland by Germany during World War II. Assessments and Estimates – an outline, „The Polish Quarterly of International Affairs” (1), 2007, 100 (przypis 22) [dostęp 2017-02-25].
  53. Sławomir Podlaski, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego podczas oblężenia Warszawy w 1939 roku, w okresie okupacji i pierwszych latach powojennych, Warszawa: Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Wydział Rolnictwa i Biologii, marzec 2015, 11 (3.2.4) [dostęp 2018-01-25].
  54. Maxwell Fraser Papers (GB 0210), A/842. vtls005348274 ISYSARCHB19, (Maxwell Fraser był pseudonimem angielskiej pisarki Dorothy May Fraser (1902–1980), żony poety i arcydruida Walii Edgara Phillipsa), Aberystwyth, Walia: The National Library of Wales, 2 września 1942, s. 59–63 [dostęp 2018-04-22] (ang.).
  55. Eugenia Maresch, Śmierć gen. Sikorskiego – spis zawartości teczek Public Record Office w Londynie, „Archeion”, 101, 2000, 164–171 (s.170).
  56. Inventory of the Hoover Institution Library Pamphlet Collection [online], Hendeson, H. W. The guilt of Adolf Hitler, Glasgow: J. Harasowska (19-, 10 p., ill; Microfilm call number: NX5054, Partial call number: PAM DK44) [dostęp 2020-06-10].
  57. Regina Wasiak-Taylor, Ojczyzna literatura. O środowisku skupionym wokół Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. Oficyna Poetów i Malarzy, Londyn 2013, s. 285, „Rocznik Bibliologiczno-Prasoznawczy”, 6 (17), 2014, s. 315 [dostęp 2018-02-27].
  58. Jolanta Chwastyk-Kowalczyk, „Oficyna Poetów” – niszowy kwartalnik literacko artystyczny (1966–1980), „Rocznik Historii Prasy Polskiej”, XVI (2/32), 2013, s. 118–132, ISSN 1509-1074 [dostęp 2017-02-25].
  59. The Chopin Society UK [online], członkowie honorowi – Mrs Adam Harasowski (Joyce Meldrum-Harasowska) [dostęp 2017-02-25].
  60. Archiwum Emigracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu [online], Archiwa i kolekcje osobowe: Jadwiga Harasowska i Adam Harasowski [dostęp 2017-02-25].
  61. Nabytki [online], Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Biblioteka Uniwersytecka – Archiwum Emigracji, październik 2005 [dostęp 2020-05-31].

Read other articles:

KalibagorDesaHalaman depan balai desaNegara IndonesiaProvinsiJawa TengahKabupatenBanyumasKecamatanKalibagorKode pos53191Kode Kemendagri33.02.10.2007 Luas... km²Jumlah penduduk... jiwaKepadatan... jiwa/km² Kalibagor adalah Sebuah desa di kecamatan Kalibagor, Banyumas, Jawa Tengah, Indonesia. Desa Kalibagor Terkenal Akan Wisata Kulinernya yaitu Bakso & Mie Ayam Pentul Kuwel yang dapat dicari di Google Map Karena Tempat Tersebut Telah Melegenda di Wilayah Kalibagor. Geografi Luas wila...

 

Mixed martial arts event in 2023 UFC on ESPN: Kara-France vs. AlbaziThe poster for UFC on ESPN: Kara-France vs. AlbaziInformationPromotionUltimate Fighting ChampionshipDateJune 3, 2023 (2023-06-03)VenueUFC ApexCityEnterprise, Nevada United StatesAttendanceNot announced[1]Event chronology UFC Fight Night: Dern vs. Hill UFC on ESPN: Kara-France vs. Albazi UFC 289: Nunes vs. Aldana UFC on ESPN: Kara-France vs. Albazi (also known as UFC on ESPN 46 or UFC Vegas 74) was a mix...

 

هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. (سبتمبر 2022) نوكيا 5140معلومات عامةالنوع هاتف محمول الصانع نوكياأهم التواريختاريخ الإصدار الربع الرابع من سنة 2004الوظائفالشاشة 128 * 128 بكسلالكاميرا 0.3 ميجا بكسلالخصائصالبط

Sugia Entidad subnacional Coordenadas 35°14′57″N 23°48′39″E / 35.2493, 23.8109Entidad Asentamiento • País  GreciaPoblación (2011)   • Total 136 hab.Huso horario UTC+02:00 y UTC+03:00Matrícula XN[editar datos en Wikidata] Carretera principal de Sugia y paseo marítimo, Playa en Sugia. Sugia o Sougia (griego: Σούγια) es un pequeño pueblo costero y sede de la comunidad homónima del municipio de Kántanos-Sélino en ...

 

Корінне Зутер Загальна інформаціяГромадянство  ШвейцаріяНародження 28 вересня 1994(1994-09-28) (29 років)Швіц, ШвейцаріяЗріст 171 смВага 70 кгВебсторінка corinnesuter.chСпортВид спорту гірськолижний спортДисципліна Супергігантський слалом Участь і здобутки  Корінне Зутер у �...

 

هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. (ديسمبر 2018) ملاذAsylum (بالإنجليزية) معلومات عامةالتصنيف فيلم قصير الصنف الفني فيلم وثائقي[1] الموضوع هجرة إلى الولايات المتحدة تاريخ الصدور 2003 مدة العرض 21 دقيقة اللغة

Jeremy SistoSisto on the set of Into Temptation (2009)出生Jeremy Merton Sisto (1974-10-06) 1974年10月6日(49歲)[1] 美國加利福尼亚州草谷母校加利福尼亞大學职业 Actor producer writer 活跃时期1991–現在配偶 Marisa Ryan(1993年结婚—2002年结束) Addie Lane(2009年结婚) 儿女2亲属Meadow Sisto (姊妹) 傑瑞米·西斯托(英語:Jeremy Merton Sisto,1974年10月6日—)是美國的一位演員和作家[2]。他...

 

Tour de France 2008 Peta jalur Tour de France 2008 Informasi umum balapan Tanggal 5–27 Juli Etape 21 Jarak 3.559 km (2.211 mi) Waktu tercepat 87j 52' 52 [1] (40,5 km/h or 25,2 mph) Pemenang Pertama  Carlos Sastre (Spanyol) (SAX) Kedua  Cadel Evans (Australia) (SIL) Ketiga None[2] Poin  Óscar Freire (Spanyol) (RAB) Gunung None[2] Teruna  Andy Schleck (LUX) (SAX) Regu SAX ← 2007 2009 → Tour de Fra...

 

Berikut adalah Daftar perguruan tinggi swasta di Maluku Utara, yang pembinaannya berada di bawah Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan Republik Indonesia dan Perguruan Tinggi Swasta Keagamaan, yang pembinaannya berada di bawah Kementerian Agama. Daftar ini tidak termasuk Perguruan Tinggi Kedinasan yang pembinaannya berada dibawah masing-masing kementerian/lembaga. Universitas Universitas Bumi Hijrah, Kota Tidore Kepulauan Universitas Halmahera, Kab Halmahera Utara Universitas Muhammadiyah Mal...

This article is about the symphony by Joseph Haydn. For the symphony by Michael Haydn, see Symphony No. 39 (Michael Haydn). Symphony No. 39 is a symphony in G minor (Hoboken 1/39) by Franz Joseph Haydn in 1765, at the age of 33 under the beneficence of Prince Nikolaus Esterházy. It is the earliest of Haydn's minor key symphonies associated with his Sturm und Drang period works (such as the Symphony No. 45). Movements It is written for an orchestra consisting of two oboes, four horns (two in ...

 

Tender YearsSingle by George Jonesfrom the album Greatest Hits B-sideBattle of LoveReleasedApril 1961RecordedFebruary 8, 1961StudioBradley Film & Recording NashvilleGenreCountryLabelMercurySongwriter(s)George Jones, Darrell EdwardsProducer(s)Shelby SingletonGeorge Jones singles chronology Family Bible (1961) Tender Years (1961) Did I Ever Tell You (1961) Tender Years is a song written by American country music artist George Jones and Darrell Edwards. It became Jones' second #1 country hit...

 

American singer-songwriter (born 1993) ZoyaBornApril 11, 1993New Delhi, IndiaCitizenshipUnited StatesOccupationRecording ArtistAgentCreate Music GroupNotable workBad Girls Dream (Ft. Jack Harlow)Websitewww.zoya.life Zoya (born April 11, 1993) is an American singer, songwriter, guitarist, and music business entrepreneur. She has gained recognition [1] from AR Rahman and The Chainsmokers while touring on festival bills and as a support act for the likes of Natty, Lucy Rose, Madame Gandh...

American TV personality (born 1965) This biography of a living person needs additional citations for verification. Please help by adding reliable sources. Contentious material about living persons that is unsourced or poorly sourced must be removed immediately from the article and its talk page, especially if potentially libelous.Find sources: Dayna Devon – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (May 2022) (Learn how and when to remove this templa...

 

Defunct television station in Augusta, Georgia For the current low-power television station that holds the call sign WAGT since 2017, see WAGT-CD. WAGT(defunct) Augusta, GeorgiaUnited StatesBrandingsee WAGT-CDProgrammingSubchannelssee WAGT-CDAffiliationsDefunctOwnershipOwnerAugusta Telecasters Inc. (1968–1980)Schurz Communications (1980–2016)Gray Television (2016–2017)HistoryFirst air dateDecember 24, 1968 (1968-12-24)Last air dateMay 31, 2017 (2017-05-31)(...

 

Richard Fitzralph seorang teolog abad-abad pertengahan Richard FitzRalph (1299-1360) adalah seorang teolog abad ke-14 yang pemikirannya sangat dihormati di zamannya, meskipun ia sering kali menghasilkan tulisan yang bersifat polemik, yang argumentatif, dan yang kontroversial di zamannya.[1] Saat dikonsentrasikan di Armagh dalam karier gerejawinya, ia ditahbis sebagai seorang Uskup Agung di sana.[2][3] Ia juga merupakan rekan diskusi para pemikir lainnya seperti Holcot,...

Greek shipyard Hellenic Shipyards S.A.TypeS.A.IndustryShipbuildingFounded1937/1957FounderStavros NiarchosHeadquartersSkaramagas, GreeceProductsShips, submarines, railcarsOwnerGeorge Prokopiou (100%)[1]Number of employees1,300 (2009)Websitewww.hellenic-shipyards.gr Hellenic Shipyards S.A. is a large shipyard in Skaramagas, in West Athens regional unit, Greece founded in 1937 as a warship building company. Diesel multiple units being built under licence from MAN at the Hellenic Shipyard...

 

The Long and Winding Road Песня Исполнитель The Beatles Альбом Let It Be Дата выпуска 1970 Дата записи 26 января 1969 Жанр рок-баллада Язык английский Длительность 3:37 Лейбл Apple Records Автор песни Леннон — Маккартни Продюсер Джордж Мартин Трек-лист альбома Let It Be «One After 909»(9) «The Long and Winding Road»(10) «For You Blue�...

 

Bodies orbiting within the main asteroid belt which have shown cometary activity Asteroid 596 Scheila displaying a comet-like appearance on 12 December 2010 Dust ejecta and tail from the aftermath of the Double Asteroid Redirection Test's impact on the asteroid moon Dimorphos, as seen by the Southern Astrophysical Research Telescope in 2022 Active asteroids are small Solar System bodies that have asteroid-like orbits but show comet-like visual characteristics.[1] That is, they show a ...

Student dormitory at the University of Notre Dame Zahm HallSwing Residence HallUniversity of Notre DameArms: Sable fretty gulesCampus quadNorthCoordinates41°42′12″N 86°14′14″W / 41.7034°N 86.2373°W / 41.7034; -86.2373MottoVenite et apparete aliquidEstablished1937Named forRev. John Augustine Zahm, C.S.C.ArchitectMaginnis & WalshArchitectural styleCollegiate GothicGenderSwing (used for halls during renovation years)ChapelSaint Albert the GreatMapLocation ...

 

American literary magazine One StoryIssue #150 coverTiger by Nalini JonesEditorPatrick RyanCategoriesLiteratureFrequency12 per yearPublisherMaribeth BatchaFirst issueApril 2002CompanyOne Story, Inc.CountryUnited StatesBased inBrooklyn, New YorkLanguageEnglishWebsiteone-story.comISSN1544-7340 One Story is a literary magazine which publishes 12 issues a year, each issue containing a single short story. The magazine was founded in 2002[1] by writers Hannah Tinti and Maribeth Batcha. [...

 
Kembali kehalaman sebelumnya