Wójt i ławnicy sądu wyższego prawa magdeburskiego w Krakowi potwierdzają dokument Przemysła II, określający wysokość świadczeń sołtysa w Jeżycach na rzecz kościoła i wójta poznańskiego.. (1523)Pierwszy dworzec na Jeżycach, ilustracja z „Tygodnika Ilustrowanego” z 1863Zakłady cukiernicze „Goplana” w 1935
Jeżyce[1] (dawniej Yssycz, Issyce, Giżyce, Gyżyce, Iżyce, Jerzyce; niem.Jersitz) – część miasta Poznania i jednocześnie obszar w Systemie Informacji Miejskiej, a również osiedle samorządowe.
Granice
Wedle Systemu Informacji Miejskiej jednostka obszarowa Jeżyce mieści się w granicach:
W 1253 miasto Poznań na mocy przywileju lokacyjnego wydanego przez Przemysła I i Bolesława Kaliskiego, otrzymało wiele posiadłości między innymi Issyce. Nazwa pochodziła najprawdopodobniej od imienia własnego Jerzy, mimo iż w ciągu wieków pisana była różnie: Giżyce, Iżyce, później Jeżyce i taka nazwa przetrwała do naszych czasów. Jeżyce stanowiły gospodarcze zaplecze miasta. W końcu XIII wieku sołectwo jeżyckie składało się z 4 łanów ziemi, a sołtys płacił królowi 8 grzywien srebra.
W 1392 król Władysław Jagiełło nadał sołtysowi jeżyckiemu prawo do łowienia ryb w stawie niestachowskim (Sołacz). Grunty wsi liczyły wówczas 40 łanów ziemi uprawnej. Na Jeżycach nie było folwarku, mieszkańcy wsi odrabiali pańszczyznę na folwarku wildeckim. W końcu XVI wieku działała na Jeżycach kuźnia wodna, dzierżawiona przez poznańskich kotlarzy. W początkach XVIII wieku po licznych klęskach żywiołowych nękających miasta, jednym z głównych problemów stało się ponowne zasiedlenie spustoszonych wsi i folwarków. Pierwsi koloniści z okolic Bambergu – tzw. Bambrzy – przybyli na Jeżyce w 1729 i osiedleni zostali na zasadach czynszowych.
Według danych ze spisu powszechnego w 1789 (pierwszego w Polsce) Jeżyce zamieszkiwało 265 osób. W 1819 było to już 385 mieszkańców[2].
Od lat 70. XIX wieku Jeżyce zaczęły zmieniać swoje oblicze. W 1848 na Jeżycach powstał pierwszy poznański dworzec kolejowy, zbudowany wraz z linią kolejową ze Stargardu do Poznania, oddaną do użytku 10 sierpnia 1848[3]. Dworzec zlikwidowany w latach 70. XIX w. po uruchomieniu dworca w obecnym miejscu. Kolejnym krokiem było uruchomienie jednej konnej linii omnibusów kursujących z Chwaliszewa na Jeżyce. Ogród zoologiczny, element wyróżniający Jeżyce pośród innych dzielnic założony został w 1871 w miejscu likwidowanego dworca kolejowego. Począwszy od lat 80. zaczęła się rozbudowa Jeżyc – kładzenie kanalizacji, rozbudowa ulic, budowa elektrowni i elektryfikacja linii tramwajowej. Zaczęto stawiać gmachy użyteczności publicznej: szkołę, straż pożarną, kościoły służące mieszkańcom Jeżyc. Między obecnymi ulicami Bukowską a Grunwaldzką powstał duży kompleks koszar z kasynem oficerskim i zakładem umundurowania.
Datą przełomową w procesie przeobrażeń zachodzących na Jeżycach jest rok 1900, kiedy zostały one włączone w obręb miasta Poznania. Od tego czasu następuje intensyfikacja zmian, która najbardziej widoczna była w zabudowaniu. W miejsce wiejskich niskich budynków zaczęto wytyczać nowe ulice oraz stawiać wielopiętrowe kamienice czynszowe. Zlokalizowanych było wiele sklepów, warsztatów i zakładów przemysłowych. W latach 20. otwarto Ogród Botaniczny (obecnie jest to rejon Ogrodów)[4], który do dziś jest zieloną enklawą, służącą nie tylko mieszkańcom Jeżyc, ale i całego miasta. Na samym początku miał on 2,5 ha. W pierwszej połowie lat 30. został powiększony o 11 ha. Dziś Ogród Botaniczny należy do Uniwersytetu Adama Mickiewicza i ma ok. 17 ha. Mimo silnych procesów urbanistycznych zachodzących na Jeżycach zwłaszcza na przełomie XIX/XX wieku w odróżnieniu od innych dzielnic nie zniszczono tutaj historycznego, dawnego rozplanowania wsi, które widoczne jest do dziś – kształt owalnicy dawnej wsi Jeżyce został utrwalony w przebiegu ulicy Kościelnej. XIX-wieczne Jeżyce leżąc na przedpolach twierdzy poznańskiej podlegały obostrzeniom fortecznym ograniczającym działalność budowlaną. Decyzje władz zapadające w latach 1890–1895 podniosły rangę Jeżyc. Rynek wytyczony był jako centrum. Zbudowano instytut ginekologiczny przy ul. Polnej, a w 1906 powstał kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusa i świętego Floriana przy ulicy Kościelnej. Do 1910 obszar Jeżyc zabudowano całkowicie. Zbudowano Teatr Nowy, w którym oprócz sali ze sceną, była restauracja z orkiestrą. Ulica, wtedy Karola, a dziś Słowackiego była bardzo luksusowa i elegancka. Budynek Szkoły Podstawowej nr 36 nie odbiegał od standardów europejskich. W 1911 oddano do użytku Most Teatralny (faktycznie jest to wiadukt), który usprawnił połączenie Jeżyc z centrum miasta. W 1927 został oddany Dom Tramwajarza, który służy mieszkańcom dzielnicy do dziś.
W okresie powojennym wybudowano bloki mieszkalne, szkoły i szpitale. Utworzono nowe zakłady pracy, przychodnie lekarskie przedszkola i żłobki. Na Jeżycach (współcześnie są to również Ogrody)[4] przy ulicy Nowina mieści się cmentarz parafialny, na którym po 40-letniej nieużyteczności wznowiono chowanie zmarłych. Na obrzeżach tej części Poznania znajduje się jezioro Rusałka (teraz jest to teren Golęcina na osiedlu samorządowym Sołacz)[5].
Jeżycom poświęcone jest wiele tekstów rapera Peji (wł. Ryszarda Waldemara Andrzejewskiego). Są to m.in. utwory pt. „Staszica Story I”, „Staszica Story II”, „Czas przemija”. W tekstach, artysta opowiada przeróżne historie z młodości, którą spędził właśnie w tej okolicy[6].
Zygmunt Warczygłowa – malarz, samouk, zwany Poznańskim Nikiforem, urodzony na Jeżycach,
Wanda Błeńska – misjonarka i lekarka trędowatych oraz Służebnica Boża Kościoła katolickiego, która urodziła się, mieszkała na Jeżycach i została pochowana na Cmentarzu Jeżyckim na Ogrodach[8]
.jpg)
