Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

Kądziel

Ten artykuł dotyczy narzędzia stosowanego w przędzalnictwie. Zobacz też: zwrot po kądzieli na drzewie genealogicznym.
Prządka z kądzielą przy kołowrotku (mal. Wilhelm Leibl, 1892)

Kądziel – w przemyśle włókienniczym pęk włókien (lnianych, konopnych lub wełnianych) do przędzenia, umocowany na krążku przęślicy lub kołowrotku[1].

Przędzeniem ręcznym zajmowały się najczęściej kobiety. Prządka wyciągała z kądzieli pasemka włókien i zwilżała jej śliną, aby włókna lepiej się skręcały. Po przymocowaniu końcówki przędzionej nici do wrzeciona wprawiała go w ruch wirowy. Wrzeciono naprężało i skręcało nić. Do przędzenia używano później pierwszego urządzenia mechanicznego, jakim był kołowrotek[2].

Zwyczaj panujący w niektórych okolicach Polski wymagał, by pannie młodej wręczano kądziel na znak, iż odtąd przędzą wykonaną przez siebie będzie okrywać rodzinę[3].

To również staropolski określnik stopnia pokrewieństwa w linii żeńskiej („po kądzieli”)[3].

Przypisy

  1. ↑ Słownik języka polskiego (red. Mieczysław Szymczak). T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1978.
  2. ↑ Jadwiga Chruszczyńska, Ewa Orlińska-Mianowska: Tkaniny dekoracyjne, przewodnik dla kolekcjonerów. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2009, ISBN 978-83-213-4566-6.
  3. ↑ a b Zygmunt Gloger: Encyklopedia staropolska ilustrowana. T. 3. Warszawa: Wydawnictwo Wiedza Powszechna, 1985, ISBN 83-214-0411-1.
Kembali kehalaman sebelumnya