Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

Kantoria (staw)

Kantoria
Ilustracja
Widok na staw od zachodu
Położenie
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Miejscowości nadbrzeżne

Tarnów

Morfometria
Powierzchnia

2,12 ha

Głębokość
• maksymalna


ponad 15 m

Położenie na mapie Tarnowa
Mapa konturowa Tarnowa, w centrum znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Kantoria”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Kantoria”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po prawej nieco u góry znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Kantoria”
Ziemia50°01′29,1″N 20°59′28,3″E/50,024750 20,991194
Mapka jeziora
Multimedia w Wikimedia Commons

Kantoria – zbiornik wodny znajdujący się w tarnowskiej dzielnicy Piaskówka, powstały w wyniku zatopienia wyrobisk gliny.

Etymologia

Nazwa zbiornika wodnego wywodzi się od nazwy ulicy Kantoria (do początku 1930, od 27 stycznia 1930 – Legionów, od 31 stycznia 1950 – Stalingradzka, i ponownie po 1990 – Legionów[1], początkowy jej fragment, rozpoczynający się na Starym Mieście przy ulicy Wałowej nosił nazwę ulica Pocztowa[2]). W XVIII wieku była to droga polna przechodząca przez folwark kanonika Józefa Krolińskiego[1], kantora tarnowskiej katedry[3][4].

Lokalizacja

Staw Kantoria leży w dzielnicy Piaskówka, w okolicy Parku Strzeleckiego oraz tarnowskiego parku wodnego[3][5]. Od północy graniczy z rowem odwadniającym zwanym Rowem od Strzelnicy oraz ogródkami działkowymi im. Kopernika[5]. Od wschodu, południa i zachodu zbiornik otoczony jest wysokimi na 8–11 m skarpami powstałymi wskutek wybrania materiału dla cegielni[6]. Na zachód od stawu biegnie ulica Józefa Piłsudskiego[5].

Charakterystyka

Kantoria jest bezodpływowym zbiornikiem antropogenicznym o powierzchni 2,12 ha[3][6][4], którego głębokość przekracza 15 metrów[7]. Jego brzegi są gęsto porośnięte trzciną. Staw powstał na terenie byłej kopalni gliny, w której eksploatowano iły mioceńskie do produkcji ceramiki czerwonej w cegielni Kantoria[6].

W akwenie nie ma warunków do uprawiania sportów wodnych, ponieważ wraz z wyrobiskiem zalane zostały pozostałości elementów dawnej kopalni[6][4]. Staw Kantoria jest dzierżawiony Polskiemu Związkowi Wędkarskiemu[3][6].

W stawie występują ryby, dominującymi gatunkami są płoć, karp, karaś, leszcz, lin, amur, sum, szczupak oraz węgorz[6][7].

Okolice stawu uznawane są za tereny zieleni miejskiej o dużych walorach krajobrazowych i przyrodniczych[3].

Historia

W latach 1902–1906, na obszarze 24 morgów, w okolicy obecnie istniejącego stawu, powstała cegielnia, zbudowana z inicjatywy Emila Brocha i Arnolda Lewenheima[8]. Fabryka miała własne wyrobisko surowca[3]. Wytwarzano w niej cegły, dachówki, sączki drenarskie oraz piece kaflowe[3][4]. Z biegiem lat zmieniali się jego właściciele, chociaż przylgnęła doń nazwa „Kantorya/Kantoria”[8]. Zakład zaczął wykorzystywać maszynę parową o mocy 60 HP i zatrudniał około 100 osób[9]. Był nowoczesny jak na swoje czasy: zatrudnienie rosło, miał m.in. własną bocznicę kolejową odchodzącą od linii kolejowej z Tarnowa do Szczucina[3][4].

W latach 60. XX wieku potwierdzono istnienie złoża gliny znajdującego się na powierzchni ok. 14 ha, przewidując perspektywę 70-letniego wydobycia[6]. Pod koniec XX w. kopalnia zaprzestała działalności, a złoże z dniem 31 grudnia 1997 roku, mimo jego niewyeksploatowania, zostało wykreślone z ewidencji zasobów Ministerstwa Środowiska[3][4]. W wyniku zarzucenia odwadniania, wyrobisko wypełniło się wodą pochodzącą z dopływów wód podziemnych oraz opadów atmosferycznych[3][6][4].

W 2019 roku tereny leżące przy ulicy Piłsudskiego, po zachodniej stronie zbiornika[5], zagospodarowano, tworząc tam strefę wypoczynku i rekreacji[10][11].

Galeria

  • Widok na Kantorię od północy
    Widok na Kantorię od północy
  • Widok z zachodu. Po prawej stronie w głębi widoczna Wieża ciśnień w Tarnowie.
    Widok z zachodu. Po prawej stronie w głębi widoczna Wieża ciśnień w Tarnowie.
  • Widok na zbiornik z zachodu
    Widok na zbiornik z zachodu
  • Widok na staw od południa
    Widok na staw od południa

Przypisy

  1. ↑ a b Stanisław Potępa, Historia ulicy Pocztowej i Kantorii, dziś Legionów, [w:] Stanisław Potępa i inni red., Tarnów : Zawale : Wielki Przewodnik, 2000, s. 169-175, ISBN 83-87366-31-5.
  2. ↑ Małgorzata Budzik, Legionów ulica, [w:] Andrzej Niedojadło (red.), Encyklopedia Tarnowa, 2010, s. 233–234, ISBN 978-83-87366-96-4.
  3. ↑ a b c d e f g h i j Marek Kaczanowski, Piotr Zieliński, Kantoria, „Zielone perły Tarnowa”, Gmina Miasta Tarnowa, 2005 (pol.).
  4. ↑ a b c d e f g Kantoria [online], Tarnowskie Centrum Informacji [dostęp 2022-07-10] (pol.).
  5. ↑ a b c d Michał Kaczanowski, Katarzyna Stalega, Marek Opach, See you! in... TARNÓW – plan miasta, Warszawa 2015, ISBN 978-83-7546-688-1.
  6. ↑ a b c d e f g h Jarosław Gabała, Kantoria, [w:] Andrzej Niedojadło, Encyklopedia Tarnowa, Tarnów: Tarnowskie Towarzystwo Kulturalne, 2010, s. 186, ISBN 978-83-87366-96-4, OCLC 751483099 [dostęp 2022-04-03] (pol.).
  7. ↑ a b Kantoria, [w:] Charakterystyka zbiorników pożwirowych będących w użytkowaniu Okręgu PZW Tarnów, Polski Związek Wędkarski [dostęp 2022-06-10] [zarchiwizowane z adresu 2022-06-10].
  8. ↑ a b Barbara Liszka, Cegielnia Kantoria : Cegielnia parowa Emila Brocha i Arnolda Lewenheima, [w:] Stanisław Potępa (red.), Tarnów : Zawale : Wielki Przewodnik, Tarnów: Tarnowskie Towarzystwo Kulturalne; Urząd Miasta Tarnowa; Muzeum Okręgowe w Tarnowie; Biblioteka Miejska w Tarnowie, 2000, s. 286-296, ISBN 83-87366-31-5.
  9. ↑ Jerzy Zdrada, Ziemia tarnowska w okresie autonomii galicyjskiej 1849-1919 : Życie gospodarcze : Przemysł, [w:] Feliks Kiryk, Zygmunt Ruta (red.), Tarnów : Dzieje miasta i regionu : Tom II Czasy rozbiorów i Drugiej Rzeczypospolitej, t. 2, Rzeszów: RSW Prasa-Książka-Ruch Krajowa Agencja Wydawnicza, 1983, s. 100-102, ISBN 83-03-00050-0.
  10. ↑ Kantoria Centrum Wypoczynku i Rekreacji w Tarnowie [online], TARNÓW - Polski Biegun Ciepła [dostęp 2022-05-05] (pol.).
  11. ↑ Centrum Wypoczynku i Rekreacji „KANTORIA” – Tarnowski Ośrodek Sportu i Rekreacji [online] [dostęp 2022-07-10] (pol.).
Kembali kehalaman sebelumnya