Kazań (ros.Казань, tatar.Казан, Qazan) – miasto w Rosji, stolica Tatarstanu, leżące przy ujściu Kazanki do Wołgi (Samarski Zbiornik Wodny). Liczy 1,25 mln mieszkańców (2021).
Ośrodek przemysłu maszynowego, chemicznego (farmacja), gumowego, futrzarskiego, skórzano-obuwniczego, włókienniczego i spożywczego. Jedno z większych rosyjskich centrów produkcji lotniczej, w mieście znajdują się dwie duże wytwórnie: Kazańskie Zjednoczenie Przemysłu Lotniczego oraz Kazańska Fabryka Śmigłowców.
Ważny ośrodek naukowy: 11 uczelni, w tym od 1804 uniwersytet (założony jako trzeci w Rosji), filia Rosyjskiej Akademii Nauk oraz liczne instytuty naukowe.
Historia
Kazań w XVII w.
Założony w drugiej połowie XI wieku przez Bułgarów wołżańsko-kamskich. Następnie w Złotej Ordzie. Po jej rozpadzie – w latach 1438–1552 – był stolicą Chanatu Kazańskiego i ważnym ośrodkiem handlowym Powołża (na szlaku Europa-Azja). W 1487[3] zdobyty przez wojska moskiewskie. W 1552, Chanat Kazański został podbity i zlikwidowany przez Iwana IV Groźnego, a Kazań przyłączony do Rosji. Od 1708 stolica guberni, ośrodek budowy statków, rozwinięte sukiennictwo (pierwsza manufaktura w 1714).
Po zdobyciu władzy przez bolszewików Kazań był ośrodkiem ruchu narodowego Tatarów i centrum religijnym rosyjskich muzułmanów. 7 sierpnia 1918 r. Kazań został zajęty przez oddziały dowodzone przez Władimira Kappela i znalazł się tym samym na terytorium kontrolowanym przez Komucz. Strategicznie położone miasto zostało odbite przez Armię Czerwoną podczas operacji kazańskiej zakończonej 10 września 1918 r.[5] Od maja 1920 był stolicą Tatarskiej ASRR.
W latach 1929–1933 funkcjonowała tu prowadzona z funduszy niemieckiej armii i zarządzana przez Niemców Szkoła czołgowa Kama, kształcąca niemieckich i sowieckich czołgistów. W drugiej połowie lat 20. polski oficer wywiadu, rotmistrz Jerzy Sosnowski uzyskał informacje o prowadzonych przez niemieckich wojskowych intensywnych poszukiwaniach rozległego terenu na obszarze Rosji celem zorganizowania tam poligonu doświadczalnego dla rozwoju zabronionej traktatem wersalskim niemieckiej broni pancernej. Dowódca tego przedsięwzięcia, Oberstleutnant Wilhelm Malbrandt, wraz z sowieckimi partnerami wytypował obiekt w Kazaniu. Nieruchomość ta została zakupiona 1 lutego 1927 za kwotę 127 000 rubli. W skład kompleksu wchodziły obiekty szkoleniowe oraz poligon strzelniczy. Szkoła artylerii zlokalizowana była w odległości 6 km od stacji kolejowej w Kazaniu. Kryptonim projektu Kama pochodził od pierwszych liter wyrazów: Kazań i Malbrandt[6].
W późnych latach 80. i 90. XX wieku, po rozpadzie ZSRR, Kazań ponownie stał się centrum kulturalnym Tatarów, jednocześnie uaktywniły się tendencje separatystyczne. Od 2000 miasto podlega gruntownej renowacji i modernizacji. Zabytkowe centrum, w tym Kreml, zostało odbudowane. W 2005 obchodzono tysiąclecie miasta (data została ustalona arbitralnie). Uroczyste obchody zostały zainaugurowane 24 lipca otwarciem największego meczetu w Rosji – Kul Szarif. 29 lipca 2005 dokonano uroczystego otwarcia Mostu Milenijnego, a 27 sierpnia 2005 – otworzono pierwszą w mieście linię metra (6 stacji). 21 lipca 2005 roku, patriarcha moskiewski Aleksy II oraz prezydent Tatarstanu, Mintimer Szajmijew ustawili Kazańską Ikonę Matki Bożej w soborze Zwiastowania. Przez długi czas była ona uważana za zaginioną; 25 sierpnia 2004 została oddana Rosji przez papieża Jana Pawła II i wystawiona dla kultu w monasterze Kazańskiej Ikony Matki Bożej.
Zabytki
Widok na Kazań z lotu ptaka nocąWieża Spasskaja – Kreml kazański
Kreml z murami i basztami (XVI-XVII w.), Sobór św. św. Piotra i Pawła (XVIII w.), sobór Zwiastowania (XVI-XVIII w.), meczet Mardżaniego (XVIII w.), meczet Azimowa (XIX w.), pałac gubernatora (XIX w.), budynki uniwersytetu (początek XIX w.), cerkiew pałacowa (XVIII w.).
W Kazaniu swoją siedzibę mają liczne kluby sportowe, m.in. Rubin Kazań – piłkarski mistrz Rosji w 2008 i 2009 roku, Zienit Kazań – siatkarski mistrz Rosji z 2007, 2009, 2010, 2011, 2012, 2014, 2015 roku oraz Ak Bars Kazań – czterokrotny mistrz Rosji w hokeju na lodzie (1998, 2006, 2009, 2010), Dinamo Kazań – żeński klub siatkarski. W roku 2013 miasto gościło uczestników letniej uniwersjady. W 2014 roku odbyły się tutaj Mistrzostwa Świata w szermierce.
.svg)
.jpg)
