Kościół Wolnych Chrześcijan w RP

Kościół Wolnych Chrześcijan w RP

Klasyfikacja systematyczna wyznania
Chrześcijaństwo  └ Protestantyzm    └ Bracia plymuccy
Prądy teologiczne	Bracia plymuccy
Nurty pobożnościowe	Ewangelikalizm
Siedziba	Katowice
Zwierzchnik • tytuł zwierzchnika	Czesław Bassara przewodniczący Rady Kościoła
Organ ustawodawczy	Rada Kościoła
Zasięg geograficzny	Polska
Historia Założyciel(e) Józef Mrózek senior i Wacław Żebrowski Utworzono 1909 Śląsk Cieszyński i Warszawa
Dane statystyczne  (2022) Wierni 3447 Duchowni 152 Zbory 45
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Kościół Wolnych Chrześcijan w Rzeczypospolitej Polskiej – Kościół protestancki w Polsce o charakterze ewangelikalnym, wywodzący się z nurtu otwartych braci plymuckich. W 2022 roku Kościół liczył 3447 wiernych (w tym 152 duchownych) w 45 zborach^[1]. Siedzibą władz Kościoła jest miasto Katowice. Jest wpisany do rejestru Kościołów i związków wyznaniowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w dziale A pod nr 11. Wydaje własne czasopismo – kwartalnik Łaska i Pokój. Przewodniczącym Rady Kościoła jest Czesław Bassara.

Za prekursorów ruchu braci plymuckich w Polsce Centralnej należy uznać trzech byłych księży rzymskokatolickich: Wacława Żebrowskiego, Antoniego Przeorskiego i Stanisława Bortkiewicza, którzy w 1912 roku w Warszawie zarejestrowali Zrzeszenie Zwolenników Nauki Pierwotnych Chrześcijan (tzw. pierwochrześcijanie). Równocześnie na Śląsku Cieszyńskim od 1909 roku za sprawą Józefa Mrózka seniora odbywały się w Trzanowicach regularne nabożeństwa o charakterze zbliżonym do praktyki braci plymuckich. Niedługo potem utworzono zbór w Boguminie. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości grupa wiernych skupionych wokół Józefa Mrózka seniora staje się częścią Zrzeszenia Zwolenników Nauki Pierwotnych Chrześcijan. Po 1921 roku dzięki akcji misyjnej powstają nowe zbory pierwochrześcijan: w Krakowie, Tarnowie, Nowym Sączu, Lublinie, Piotrkowie Trybunalskim, Kozakowicach-Nierodzimiu i Chorzowie.

W czasie II wojny światowej część zborów zaprzestała działalności, a część związała się z wyznaniami, które w Generalnym Gubernatorstwie utworzyły Związek Nieniemieckich Ewangelicko-Wolnokościelnych Zborów (baptyści). 3 maja 1947 roku w Pszczynie pierwochrześcijanie powołali Związek Wolnych Chrześcijan, który 24 maja 1947 roku wszedł w skład Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego (ZKE). Na czele ugrupowania stał wtedy Stanisław Krakiewicz, a innymi czołowymi przedstawicielami ruchu braci plymuckich we władzach ZKE byli Józef Mrózek senior i Józef Mrózek junior.

Do roku 1975 wolni chrześcijanie byli dominującym ugrupowaniem w ZKE i nadzorowali większość kościelnych agentur. W roku 1975 pozbawiono ich tej uprzywilejowanej pozycji. „Niechrześcijańska postawa” Krakiewicza owocowała niechęcią innych ugrupowań względem wolnych chrześcijan. 8 marca 1980 roku na posiedzeniu Rady Kościoła omawiano „sprawę Krakiewicza” i I Zboru warszawskiego. Krakiewicza obwiniano o wszelkie zło w Kościele. Wolni chrześcijanie nie chcieli przyjąć do wiadomości, że Krakiewicz ponosi główną winę^[2]. Wyeliminowanie Krakiewicza, ich przedstawiciela, oraz nierozwiązana sprawa w I zborze warszawskim były powodem rosnącego niezadowolenia wśród wolnych chrześcijan. Najpierw przeprowadzili sondażowe rozmowy z PKChB o ewentualnej możliwości akcesu. Uczestnikom tego spotkania Prezydium ZKE udzieliło nagany. W tej sytuacji wolni chrześcijanie w oświadczeniu skierowanym do Prezydium Kościoła zarzucili, że trwa „akcja przechwytywania zborów przez ruch zielonoświątkowy” i wskazywali na przykłady „przejętych” lub majoryzowanych zborów. Domagali się większej swobody dla poszczególnych ugrupowań, nie podobał im się dyktat ze strony Prezydium i żądali reorganizacji Kościoła^[3]. Ponieważ stawiane warunki nie zostały spełnione, 30 grudnia 1980 przesłano pismo do Urzędu ds. Wyznań z wnioskiem o rejestrację^[4].

W roku 1981 wolni chrześcijanie po opuszczeniu ZKE utworzyli Kościół Wolnych Chrześcijan, który został zarejestrowany jako związek wyznaniowy^[5]. Po wprowadzeniu stanu wojennego, w październiku 1982 roku podczas spotkania z ministrem Adamem Łopatką, kierownikiem Urzędu do Spraw Wyznań przewodniczący Rady Kościoła Józef Folwarczny z uznaniem odniósł się do idei Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego oraz pozytywnie ocenił działania rządu^[6]. Po opuszczeniu struktur ZKE Kościół nie uczestniczy w żadnych ekumenicznych inicjatywach, nawet stricte ewangelikalnych. Ugrupowanie to cechuje izolacjonizm i antyekumenizm^[7].

W czasach PRL-u część działaczy tego Kościoła współpracowała ze Służbą Bezpieczeństwa (Krakiewicz^[8], Folwarczny^[9] , Turkanik^[10]). Natomiast niezłomną postawą wobec władz wykazali się: Józef Mrózek (junior), Zdzisław Repsz i Józef Prower.

Wolni chrześcijanie wierzą w trójjedynego Boga, a za podstawę swojej wiary uznają 39 kanonicznych ksiąg Starego Testamentu i 27 kanonicznych ksiąg Nowego Testamentu. Praktykowana jest wiara w zmartwychwstanie ciała, pochwycenie wierzących i powtórne przyjście Jezusa Chrystusa na ziemię oraz ustanowienie przez Niego Tysiącletniego Królestwa. Nie praktykuje się chrztu niemowląt, tylko człowiek w wieku świadomym może zostać ochrzczony przez zanurzenie w wodzie. Komunię bracia wolni przyjmują pod dwiema postaciami: Chleba i Wina. Członkowie Zborów zgodnie z nauką Nowego Testamentu są lojalnymi obywatelami i starają się o pomyślność swej ojczyzny.

W Kościele Wolnych Chrześcijan nie ma podziału na duchownych i laików. Według doktryny wierzący powinni być „duchowi”, czyli pełni Ducha Świętego, by reprezentować Boga w świecie i zwiastować Jego zbawienie. Nie ma też hierarchii władzy, bo wszyscy są równi przed Bogiem. Jest natomiast podział ze względu na pełnioną służbę i odpowiedzialność (starsi, diakoni).

Kościół Wolnych Chrześcijan w RP liczy:

• 42 zbory^[11]:
  • Balin, ul. Wyzwolenia 86, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00^[12];
  • Białogard, ul. Kisielice Duże 11a, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00 oraz we wtorek o 18:00 (studium biblijne) na ul. Świdwińskiej 21E^[13];
  • Bielsko-Biała, ul. Smolna 19, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00, wtorek o 18:00 (spotkania modlitewne i studium biblijne) oraz w piątek o 18:00 (spotkania młodzieży)^[14][15];
  • Boża Wola, ul. Sadowa 30 (od 1986), nabożeństwa w każdą niedzielę o 11:00 oraz w czwartek o 18:00^[16];
  • Brzeszcze, ul. Mickiewicza 2, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00, poniedziałek o 17:00 (szkółka biblijna dla dzieci), czwartek o 18:00 (studium biblijne i spotkania modlitewne) oraz co dwa tygodnie w piątek o 17:00 (spotkania młodzieży)^[17][18];
  • Bukowno, ul. Sławkowska 132, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00 oraz we wtorek o 17:00 (studium biblijne)^[19];
  • Bytom, pl. Słowiański 9/2, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00, środę o 17:00 (szkółka biblijna dla dzieci), czwartek o 18:00 (studium biblijne) oraz w piątek o 18:00 (spotkania modlitewne)^[20];
  • Chorzów, ul. Wesoła 4, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00 oraz w czwartek o 18:00 (studium biblijne i spotkania modlitewne)^[21];
  • Chrzanów, ul. Balińska 19, nabożeństwa w każdą niedzielę o 9:45 oraz w czwartek o 17:30 (studium biblijne)^[22];
  • Cieszyn, ul. Korfantego 24, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00, czwartek o 17:30 (spotkania modlitewne i studium biblijne) oraz w sobotę o 18:00 (spotkania młodzieży)^[23][24]. Kościół pojawił się na Śląsku Cieszyńskim na początku lat 20. XX wieku, a jego czołową postacią był Józef Mrózek senior^[25];
  • Częstochowa, ul. Kościelna 60, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00 oraz w środę o 17:30 (studium biblijne)^[26][27];
  • Dzięgielów, ul. Graniczna 32, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00 oraz we wtorek o 17:00 (studium biblijne)^[28];
  • Gdańsk, ul. Sternicza 17, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00, wtorek o 17:00 (studium biblijne) oraz w piątek o 18:00 (spotkania młodzieży)^[29];
  • Jastrzębie-Zdrój (Ruptawa), ul. Cieszyńska 30, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00, wtorek o 18:00 (spotkania modlitewne), czwartek o 18:00 (studium biblijne) oraz w sobotę o 18:00 (spotkania młodzieży)^[30];
  • Jaworzno, ul. Szelonka 43, nabożeństwa w każdą niedzielę o 9:30, środę o 17:30 oraz co dwa tygodnie w piątek o 18:00 (spotkania młodzieży)^[31];
  • Katowice, ul. gen. Zajączka 21, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00 oraz w środę o 18:30 (studium biblijne)^[32];
  • Koło (Leśnica), ul. Leśnica 76, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00^[33];
  • Koszalin, ul. Józefa Piłsudskiego 65, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00 oraz w czwartek o 18:00 (studium biblijne)^[34]
  • Lublin, ul. Prusa 4a, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00 oraz w czwartek o 18:00 (studium biblijne)^[35];
  • Mikołów, ul. Katowicka 18, nabożeństwa w każdą niedzielę o 9:30, wtorek o 17:00 (studium biblijne) oraz w piątek o 17:00 (spotkania modlitewne)^[36];
  • Mława, ul. Andersa 26, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00, poniedziałek o 19:00 (spotkania modlitewne) oraz w czwartek o 18:00 (studium biblijne)^[37];
  • Myszków, ul. Paderewskiego 37, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00^[38];
  • Oświęcim, ul. Polna 34, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00 oraz w czwartek o 17:00 (studium biblijne)^[39];
  • Palowice, ul. Szeroka 54 c, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00, czwartek o 18:00 (studium biblijne) oraz w sobotę o 10:30 (szkółka biblijna dla dzieci) i o 18:00 (spotkania młodzieży)^[40][41];
  • Piasek, ul. Katowicka 59, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00, czwartek o 18:00 oraz w piątek o 18:30 (spotkania młodzieży)^[42];
  • Piła, al. Lipowa 49, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00^[43];
  • Rybnik, ul. Rudzka 5, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00, czwartek o 17:00 oraz w piątek o 18:00 (spotkania młodzieży);
  • Rydułtowy, ul. Strzelców Bytomskich 6, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00 oraz w środę o 18:00 (studium biblijne)^[44];
  • Skoczów, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00 w Miejskim Centrum Kultury w Skoczowie przy ul. Targowej 26^[45][46];
  • Strumień, ul. Stanisława Łuczkiewicza 20, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00 oraz w piątek o 17:30 (studium biblijne)^[47];
  • Szczecinek, ul. Warmińska 5, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00, piątek o 17:00 (studium biblijne) oraz co dwa tygodnie w sobotę o 16:00 (spotkania młodzieży)^[48];
  • Świętochłowice, ul. Wyzwolenia 6-8 (od 2007), nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00, czwartek o 18:30 (studium biblijne) oraz w piątek o 18:30 (spotkania młodzieży)^[49];
  • Tarnów, ul. Wielkie Schody 1, nabożeństwa w niedzielę 10.00 oraz w środę 18.00;
  • Tychy, ul. Frycza Modrzewskiego 37, Osiedle F-6, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00, co dwa tygodnie we wtorek o 19:00 (spotkania młodzieży), co dwa tygodnie w środę o 18:00 (spotkania modlitewne) oraz w każdy piątek o 18:00 (studium biblijne)^[50];
  • Ustroń, ul. Cicha 17, nabożeństwa w każdą niedzielę o 9:00, oraz w środę o 17:00 (studium biblijne)^[51];
  • Warszawa Kurpiowska, ul. Kurpiowska 5, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00 oraz czwartek o 19:00 (studium biblijne)^[52];
  • Warszawa Ursus, ul. Opieńskiego 14, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00, oraz co dwa tygodnie w środę o 18:00 (studium biblijne)^[53];
  • Wrocław, ul. Swojczycka 105 nabożeństwa w każdą niedzielę o 11:00^[54]. W ciągu tygodnia w budynku funkcjonuje przedszkole ,,Akademia Kreatywna Montessori”^[55];
  • Wrocław, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00 w Autorskim Liceum Artystycznym przy ul. Robotniczej 36/38^[56];
  • Zabrze, ul. Buchenwaldczyków 22/5, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00, wtorek o 17:00 (studium biblijne) oraz co dwa tygodnie w czwartek o 17:00 (spotkania modlitewne)^[57];
  • Żory, ul. Kłapczyka 41 c (od 1981), nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00 oraz w sobotę o 17:00 (spotkania młodzieży)^[58];
  • Żywiec, al. Legionów 1, nabożeństwa w każdą niedzielę o 9:30, środę o 17:30 (studium biblijne) oraz w sobotę o 18:30 (spotkania młodzieży)^[59][60].
• 5 placówek misyjnych:
  • Chabówka, Chabówka 186, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00 oraz w środę o 19:30 (spotkania modlitewne)^[61]
  • Ciechanów, ul. Kargoszyńska 12, nabożeństwa w każdy wtorek o 18:00^[37];
  • Rybnik Boguszowice, nabożeństwa w każdą niedzielę o 11:00 w Domu Kultury w Rybniku przy pl. Pokoju 1^[62];
  • Siemianowice Śląskie, ul Sobieskiego 10, nabożeństwa w każdą niedzielę o 17:00, wtorek o 18:00 (studium biblijne), co dwa tygodnie w piątek o 17:00 (szkółka biblijna dla dzieci) oraz każdy czwartek o 16:30 (nauczanie szkolne dla dzieci)^[63];
  • Skoczów, ul. Dolny Bór 41, nabożeństwa w każdą niedzielę o 10:00.

Główną władze w Kościele sprawuje Rada Kościoła, w skład której wchodzą^[64]:

• przewodniczący: Czesław Bassara
• I zastępca przewodniczącego: Dariusz Laskowski
• II zastępca przewodniczącego: Tomasz Stańczak
• sekretarz: Jerzy Kowalczuk
• skarbnik: Krzysztof Gołębiowski
• członek Rady: Janusz Begier
• członek Rady: Jerzy Karzełek
• członek Rady: Adam Małkiewicz
• członek Rady: Marek Nalewajka
• członek Rady: Piotr Żądło

• Paweł Ciecieląg, Grzegorz Gudaszewski, Mikołaj Haponiuk, Wojciech Sadłoń, Karol Sobestiański, Wioletta Zwalińska: Wyznania religijne w Polsce 2012-2014. Warszawa: GUS, 2016, s. 70–71. ISBN 978-83-7027-612-6. OCLC 958219364.
• Adam Ciućka: Kościół pod nadzorem bezpieki. Ekumenizm.pl, 08 marzec 2017.
• L. Jańczuk. Ekumenizm polskiego środowiska ewangelikalnego. „Roczniki Teologiczne”. T. LXIII, z. 7, s. 171–189, 2016. KUL. 
• Jerzy Karzełek. Kościół Wolnych Chrześcijan. „Łaska i Pokój”, s. 8–12, 2009. 
• Józef Mrózek. Rys historyczny ruchu Braci Wolnych. „Łaska i Pokój”. Nr 1-3, 1982. 
• Józef Mrózek jun.. Rys historyczny ruchu braci wolnych. „Łaska i Pokój”, s. 4–7, wydanie specjalne 2009. 
• Ryszard Michalak: Polityka wyznaniowa państwa polskiego wobec mniejszości religijnych w latach 1945–1989. Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski, 2014. ISBN 978-83-7842-124-5.
• Henryk Ryszard Tomaszewski: Wspólnoty chrześcijańskie typu ewangeliczno-baptystycznego na terenie Polski w latach 1858–1939. Warszawa: 2006, s. 103-112.
• Henryk Ryszard Tomaszewski: Zjednoczony Kościół Ewangeliczny 1947-1987. Warszawa: KOMPAS II, 2009. ISBN 978-83-925744-5-3.
• Tadeusz Jacek Zieliński: Protestantyzm ewangelikalny. Studium specyfiki religijnej. Warszawa: 2013, s. 248–249.

• Oficjalna witryna Kościoła