Kompleksy przydatności rolniczej gleb

Kompleksy przydatności rolniczej gleb, kompleksy glebowo-rolnicze – opracowany dla obszaru Polski zespół jednostek taksonomicznych gleb. Każda jednostka grupuje gleby cechujące się zbliżonymi właściwości rolniczymi i mogące być podobnie użytkowane. Podział ten został opracowany przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznastwa (IUNG) na podstawie przydatności gleb do uprawy roślin wskaźnikowych i współwskaźnikowych. Za rośliny wskaźnikowe uznano, ze względu na dobre wykorzystanie wilgoci w zimę, wierność plonowania, oraz wysoki udział w strukturze zasiewów gruntów ornych, pszenice ozimą i żyto ozime. Dla obszarów górskich za roślinę wskaźnikową uznano owies jary. Za rośliny współwskaźnikowe uznano jęczmień jary, ziemniak, burak cukrowy, koniczynę czerwoną i łubin żółty. Nazwy wskaźnikowych i współwskaźnikowych roślin posłużyły do stworzenia nazw poszczególnych kompleksów przydatności rolniczej.

O ile wydzielenia poszczególnych kompleksów dokonano na podstawie przydatności gleb do uprawy wybranych roślin, o tyle kwalifikację gleb do poszczególnych kompleksów przeprowadzono, bazując na następujących kryteriach:

właściwości gleby, czyli: typ, podtyp, rodzaj, gatunek, właściwości fizyczne, fizykochemiczne i chemiczne, stopień kultury,
warunki klimatyczne, geomorfologiczne (rzeźba terenu) i wodne siedliska glebowego,
przydatność gleby pod użytki rolnicze.

Właściwy dobór gatunku rośliny uprawnej do kompleksu glebowego jest jednym z podstawowych warunków poziomu jego plonowania.

Kompleksy przydatności rolniczej na gruntach ornych

Symbol	Kompleks	Klasy bonitacyjne	Uprawiane rośliny	% pow. kraju
1	pszenny bardzo dobry	I i II	burak cukrowy, pszenica, koniczyna czerwona, lucerna siewna, rzepak ozimy, bobik, wyka jara	3,8%
2	pszenny dobry	II, IIIa, i IIIb	burak cukrowy, pszenica, koniczyna czerwona, lucerna siewna, rzepak ozimy, bobik, wyka jara	18,0%
3	pszenny wadliwy	IIIb, IVa i IVb	jęczmień, owies, kukurydza, słonecznik	3,1%
4	żytni bardzo dobry (pszenno-żytni)	IIIb	uprawa tych samych gatunków co na pierwszych trzech kompleksach oraz pszenżyto, żyto, groch, łubin żółty i wąskolistny, burak i marchew pastewna	17,1%
5	żytni dobry	IVa i IVb	rzepak ozimy, jęczmień, pszenżyto, ziemniak, żyto, gryka, łubin żółty, seradela, wyka ozima, lnianka i gorczyca	15,6%
6	żytni słaby	IVb i V	żyto, owies, gryka, ziemniak, łubin żółty, seradela i wyka ozima	18,1%
7	żytni bardzo słaby (żytnio-łubinowy)	VI	żyto, łubin żółty, seradela, ziemniak, wyka ozima	11,5%
8	zbożowo-pastewny mocny	IIIb i IVa	kukurydza, słonecznik, mieszanki pastewne roślin jednorocznych i wieloletnich, owies	3,9%
9	zbożowo-pastewny słaby	IVb i V	owies, żyto, ziemniak, marchew pastewna, łubin żółty i wąskolistny	3,0%
10	pszenny górski	II, IIIa i IIIb	uprawa tych samych gatunków co na najlepszych kompleksach gleb nizinnych	1,6%
11	zbożowy górski	IVa i IVb	pszenica, żyto, jęczmień jary, owies, ziemniak, koniczyna, brukiew, len włóknisty	2,0%
12	owsiano-ziemniaczany górski	gleby płytkie i zakamienione	ziemniak, owies, mieszanki traw z koniczyną	1,2%
13	owsiano-pastewny górski	gleby płytkie, szkieletowe i kwaśne	owies i mieszanki traw z motylkowymi	0,5%
14	gleby orne przeznaczone pod użytki zielone

Kompleksy przydatności rolniczej na użytkach zielonych

Symbol	Rodzaj kompleksu	Klasy bonitacyjne	% pow. kraju
1z	bardzo dobry i dobry	kl. I i II	0,7%
2z	średni	kl. III i IV	5,9%
3z	słaby i bardzo słaby	kl. V i VI	6,4%

Zobacz też

Bonitacja (gleboznawstwo)

Bibliografia

Saturnin Zawadzki (red): Gleboznawstwo. PWRiL, 1999. ISBN 83-09-01703-0.
Jerzy Drozd, Michał Licznar, Stanisława Elżbieta Licznar, Jerzy Weber: Gleboznawstwo z elementami mineralogii i petrografii. Wrocław: Wydawnictwo Akademii Rolniczej we Wrocławiu, 1998. ISBN 83-85582-89-4.