Konwój PQ-18

Konwój PQ-18

II wojna światowa, bitwa o Atlantyk
Wybuch statku transportowego
Czas	2–19 września 1942
Miejsce	Ocean Arktyczny
Przyczyna	chęć powstrzymania alianckich dostaw wojennych dla ZSRR przez Niemców
Wynik	zwycięstwo aliantów
Strony konfliktu
Stany Zjednoczone  ZSRR  Wielka Brytania  III Rzesza
Dowódcy
John C. Tovey Stuart Bonham Carter Robert Burnett Bruce Fraser Erich Raeder Karl Dönitz
Siły
42 statki, 65 okrętów eskorty 12 U-Bootów, 225 samolotów
Straty
13 statków 40 samolotów, 3 U-Booty
Położenie na mapie Arktyki miejsce bitwy
75°N 40°E/75,000000 40,000000

PQ-18 – konwój arktyczny z okresu II wojny światowej transportujący zaopatrzenie wojenne dla ZSRR z Wielkiej Brytanii. W obronie konwoju siły eskorty stoczyły walkę z niemieckim lotnictwem oraz U-Bootami.

Po ciężkich stratach poniesionych przez poprzedni konwój arktyczny PQ-17 na przełomie czerwca i lipca 1942 roku admiralicja brytyjska zadecydowała o wstrzymaniu następnego konwoju do września. Duży wpływ na podjęcie takiej decyzji miało skierowanie dużej liczby okrętów Royal Navy na Morze Śródziemne w celu wsparcia eskorty konwoju maltańskiego (Operacja Pedestal). Jednocześnie by zapobiec ryzyku, na jakie narażone były statki handlowe, konwój otrzymał eskortę silniejszą niż jakikolwiek jego poprzednik na tej trasie^[1].

W skład konwoju wchodziło 39 transportowców, 2 zbiornikowce oraz statek ratowniczy^[2]. Komodorem konwoju był E.K. Boddam Whethem. Eskortę konwoju stanowiło osiem zespołów okrętów, w skład których wchodziło łącznie 65 jednostek^[3]. Bezpośrednią eskortą konwoju, w skład której wchodził między innymi lotniskowiec eskortowy HMS „Avenger”, dowodził kontradmirał Robert Burnett. Krążowniki: HMS „Norfolk”, HMS „Suffolk” i HMS „London” pod dowództwem wiceadmirała Stuarta Bonhama Cartera. Grupę osłony operacyjnej stanowiły pancerniki HMS „Anson” i HMS „Duke of York”, jeden lekki krążownik i pięć niszczycieli pod dowództwem wiceadmirała Bruce'a Frasera.

Konwój rozpoczął swój rejs 2 września, sześć dni później został on wykryty przez niemieckie samoloty rozpoznawcze^[4]. 12 września doszło do pierwszego starcia z okrętami Kriegsmarine: niszczyciel HMS Faulknor (1934) zatopił płynącego przed konwojem U-Boota U-88.

Następnego dnia w wyniku ataków dwóch okrętów podwodnych (U-405 i U-589) zatopione zostały dwa statki. Popołudniowy atak Luftwaffe spowodował stratę ośmiu statków konwoju, podczas gdy Niemcy utracili jedynie 5 samolotów. Przyczyną wysokich strat była nieobecność osłony lotniczej myśliwców pokładowych lotniskowca HMS "Avenger", zajętych pogonią za samolotami rozpoznawczymi. Dopiero zmiana taktyki i pozostawienie samolotów w rezerwie do walki z bombowcami, pomogło odeprzeć kolejny w tym dniu atak lotniczy bez strat własnych^[5]. 14 września konwój utracił dwa statki: jeden zatopiony przez U-Boota, jeden przez samoloty. Po stronie niemieckiej straty objęły jeden okręt podwodny (U-589) i 25 samolotów.
15 września, pomimo licznych ataków, eskorta zapobiegła kolejnym zatopieniom.
16 września został zatopiony przez niszczyciele eskorty trzeci U-Boot - U-457. Tego samego dnia siły kontradmirała Burnetta opuściły konwój, pozostawiając przy nim jedynie bezpośrednią eskortę oraz 5 radzieckich niszczycieli.
17 września konwój poniósł ostatnią stratę - jeden ze statków został zatopiony przez samoloty niemieckie. Niemiecki atak na statki zacumowane w Murmańsku nie wyrządził strat.

Za cenę 40 samolotów i trzech okrętów podwodnych Niemcy zatopili 13 statków. Dostarczone do ZSRR zaopatrzenie zostało uznane przez Józefa Stalina za znaczną pomoc dla wysiłku wojennego Sowietów^[6].

• Konwoje morskie podczas II wojny światowej

• Tadeusz Konecki: Skandynawia w drugiej wojnie światowej : od neutralności i pacyfizmu do militaryzmu i wyścigu zbrojeń. Warszawa: Książka i Wiedza, 2003. ISBN 83-05-13270-6. Brak numerów stron w książce
• Jerzy Pertek: Bitwy konwojowe na arktycznej trasie Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1982
• Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu, Wydawnictwo Morskie Gdańsk 1976

• ConvoyWeb - Russian Convoys. [dostęp 2010-09-29].