Macedonianizm – doktryna, szerząca się w IV wieku w Tracji, Bitynii i Hellesponcie. Jej wyznawców określano mianem macedonian. Twierdzili oni, że Duch Święty nie jest hypostazą Trójcy Świętej. Zwani są też, od ich duchowego przywódcy Maratoniusza z Nikomedii, maratonianami i pneumatomachami. Początek swój wzięła od Macedoniusza, biskupa Konstantynopola w latach 342-359, jej duchowymi przywódcami byli biskupi Maratoniusz z Nikomedii, Eustacjusz z Sebaste, Eleuzjusz z Kyzykos, Sabin i prezbiter Eutropiusz. Po próbach rekoncyliacji nauki zostały potępione przez Sobór konstantynopolitański I w 381, po czym cesarz Teodozjusz I Wielki wypędził macedonian z Konstantynopola, poddając ich następnie różnym represjom. Wskutek tego oraz w wyniku wewnętrznych podziałów, nauka zanikła w ciągu jednego pokolenia.
Grupa ta twierdziła, że Duch Święty nie jest osobą boską, lecz istotą stworzoną przez Boga, tyle tylko, że doskonalszą od pozostałych - aniołem przewodzącym innym aniołom. Nauka ta właściwie stanowiła zastosowanie do Ducha Świętego ariańskiej nauki o Synu Bożym. Stąd Augustyn z Hippony podaje, że z powodu uznawania współistotności Ojca i Syna, a odrzucania boskiej natury Ducha Świętego niektórzy „nazywają ich semi-arianami, gdyż w tej kwestii po części są z nimi, a po części z nami”[1]. Podaje też, że nauka macedonian o Duchu Świętym przez niektórych jest rozumiana tak, że nie jest On Bogiem lecz boskością Ojca i Syna, nie mając nic własnego”[2].
Tomasz z Akwinu również traktuje naukę Macedoniusza jako pokrewną arianizmowi, wymieniając jego błąd zaraz po Ariuszu. Wskazuje, że nieuznanie boskości Ducha Świętego prowadzi do zaciemnienia prawdy o boskości Chrystusa: „Ponieważ Macedoniusz powiedział, że Duch Święty jest stworzeniem, odebrał Synowi władzę tchnienia (spirandi) Boskiej Osoby”[3].
Macedonianizm zwalczało pod koniec IV wieku wielu teologów, między innymi święty Bazyli z Cezarei i Grzegorz z Nazjanzu. Analogiczna grupa, zwana tropikami, rozwijała się w tym czasie w Egipcie. Polemizował z nimi Atanazy Wielki.
Przypisy
- ↑ Augustyn z Hippony: De haeresibus, ad Quoduultdeum, 52. [dostęp 2010-08-28]. Cytat: Nam de Patre et Filio recte sentiunt quod unius sint eiusdemque substantiae vel essentiae, sed hoc de Spiritu Sancto nolunt credere, creaturam eum esse dicentes. Hos potius quidam Semiarianos vocant, quod in hac quaestione ex parte cum illis sunt, ex parte nobiscum. (łac.).
- ↑ Tamże: A nonnullis perhibeantur quod non Deum, sed deitatem Patris et Filii dicant Spiritum Sanctum, et nullam propriam habere substantiam.
- ↑ Macedonius, qui dum Spiritum Sanctum creaturam esse dixit, Filio subtraxit auctoritatem spirandi divinam personam. Tomasz z Akwinu „Contra errores Graecorum”, Pars II, Prologus. Por. tamże, Pars II, 15
Zobacz też
