Miniaura z XI wieku przedstawiająca Pawła OrozjuszaHistoriae adversus paganos, 1561
Paweł Orozjusz (łac.Paulus Orosius, ok. 385 – przed 423) – teologchrześcijański i historyk urodzony w Bracara Augusta (dziś Braga w Portugalii). W roku 414 uciekając przed Wandalami przeprawił się do północnej Afryki, następnie przez Egipt udał się do Palestyny, gdzie polemizował z Pelagiuszem. Powrócił do Afryki w roku 416. W dorobku ma wiele pism teologicznych, ale najważniejszym dziełem jest Siedem ksiąg historii przeciwko poganom (łac.: Historiarum libri VII adversus paganos), w których dowodzi, że czasy pogańskie obfitowały w więcej nieszczęść niż czasy jemu współczesne. Księga I obejmuje czasy "od początków świata" do założenia Rzymu, II do zdobycia Rzymu przez Galów i bitwy pod Kunaksą, III do podziału monarchii Aleksandra Wielkiego, IV do upadku Kartaginy, V do schyłku republiki (powstania Sertoriusza i Spartakusa), VI do narodzin Chrystusa, VII do 417 r. Chronologia została przejęta z kroniki Euzebiusza z Cezarei. Orozjusz, mając do dyspozycji wyłącznie historyków pogańskich, nadawał wybranym przez siebie faktom interpretację chrześcijańską. Korzystał z dzieł Justyna, Liwiusza i Tacyta.
Dzieło to było wykorzystywane w średniowieczu jako podręcznik historii powszechnej. Alfred Wielki przetłumaczył je na anglosaski, dodając uzupełnienia.
Praca zbiorowa pod redakcja Aleksandra Krawczuka, 2005, Wielka Historia Świata Tom 3 Świat okresu cywilizacji klasycznych, s. 435, Oficyna Wydawnicza FOGRA, ISBN 83-85719-84-9.
