Pinokio (powieść)

Pinokio
Le avventure di Pinocchio
	; Ilustracja Enrico Mazzantiego do pierwszego wydania powieści
Autor	Carlo Collodi
Tematyka	powieść dla dzieci, fantasy
Typ utworu	powieść
	Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Włochy
Język	włoski
Data wydania	1883
	Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego	1912
Przekład	Zofia Jachimecka, Agnieszka Piotrowska, Agnieszka Kowalewska
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pinokio (wł. Le avventure di Pinocchio) – powieść dla dzieci z gatunku fantasy autorstwa Carla Collodiego, której głównym bohaterem jest drewniany pajacyk o imieniu Pinokio.

Powieść ukazywała się w odcinkach w latach 1881–1883, początkowo jako Storia di un burattino (Historie marionetki). W pełnej wersji książkowej wydano ją w 1883 roku. Zaliczana jest do klasyki literatury dziecięcej. W Polsce publikowano jej przekłady również pod tytułami:

Przygody pajaca: Powieść dla dzieci
Pinokio: Przygody drewnianego pajaca

Treść

Powieść ukazuje historię Pinokia, drewnianego pajacyka wystruganego przez szewca Dżeppetto. Pajac niespodziewanie ożył i od pierwszych chwil okazał się krnąbrnym, nieposłusznym i egoistycznym chłopcem. Dżeppeto, a także jego przyjaciele – Wróżka o Błękitnych Włosach i Mówiący Świerszcz, starają się go wychować i sprowadzić na dobrą drogę. Jednak Pinokio spotyka na swojej drodze także postacie niegodziwe, które namawiają go do złych rzeczy – takie jak Lis i Kot czy jego szkolny kolega Knot. Początkowo daje się im zwodzić i ponosi za to kary (traci złote monety, zamienia się w osła). Stopniowo jednak zaczyna rozumieć, jaki jest zły i samolubny. Po wielu dramatycznych przygodach powraca do majstra Gepetto i Wróżki, stając się dobrym pajacykiem. W nagrodę za tę przemianę spełnione zostaje jego marzenie: staje się prawdziwym człowiekiem.

Nawiązania w kulturze

Powieść Pinokio wielokrotnie była adaptowana na potrzeby teatru i filmu. Najbardziej znana była animowana ekranizacja disneyowska z 1940 roku. W 1905 roku Otto Julius Bierbaum napisał własną wersję przygód lalki Zäpfel Kerna, wzorowaną na Pinokiu, a w 1936 roku Aleksiej Tołstoj stworzył dla odbiorcy radzieckiego postać Buratino. Na podstawie opowieści Collodiego powstała też baśń muzyczna Pinokio z muzyką Włodzimierza Korcza.

Ważniejsze ekranizacje

Przygody Pinokia – włoski pełnometrażowy film animowany z 1936 roku
Pinokio – amerykański pełnometrażowy film animowany z 1940 roku
Pinokio – japoński serial animowany z 1972
Pinokio – francusko-włosko-niemiecki film fabularny z 1972 roku
Pinokio – japoński serial animowany z 1976
Skarbczyk najpiękniejszych bajek (Pinokio - odcinek 7) – japoński serial animowany z 1995 roku
Pinokio – brytyjski film fabularny z 1996
Pinokio – włosko-francusko-niemiecki film fabularny z 2002
Pinokio – opowieść o chłopcu z drewna – włosko-brytyjski dwuczęściowy film fabularny z 2008
Pinokio – niemiecki serial animowany z 2013 roku
Pinokio – włoski film fantasy z 2019
Guillermo del Toro: Pinokio – amerykańsko-meksykański film z 2022 roku zrealizowany w technice animacji poklatkowej

Odbiór

Książką jest bardzo znaną i popularną lekturą dla dzieci.

W Polsce książkę dodano do listy lektur szkolnych już w 1959 roku (dla klasy IV); znajdowała się tam do reform z lat 1963–1970 roku. Po reformie z połowy lat 80. pozycja trafiła na listę lektur uzupełniających dla tej klasy^[1]. W latach 1999–2006 nie było listy lektur dla tych klas, ale książka ta pojawiła się znowu w propozycji lektur dla klas I–III dla roku 2007/2008^[2]^[3]. Od 2009^[4] pozycja była lekturą dla klas IV–VI do roku 2017; wróciła na nią w roku 2021^[5]^[6].

Zobacz też

Przypisy

↑ Jędrych Karolina. (2014). Lektury w programach dla szkoły podstawowej z lat 1949-1989. W: K. Heska-Kwaśniewicz, K. Tałuć (red.), "Literatura dla dzieci młodzieży. T. 4" (S. 205-224). Katowice : Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
↑ Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 lipca 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Dz.U. z 2007 r. nr 123, poz. 853 uchylone 24 lipca Dz.U. z 2007 r. nr 136, poz. 960
↑ Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 sierpnia 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Dz.U. z 2007 r. nr 157, poz. 1100 ze sprostowaniem z 17 września Dz.U. z 2007 r. nr 171, poz. 1211
↑ Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Dz.U. z 2009 r. nr 4, poz. 17
↑ Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 13 sierpnia 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. z 2021 r. poz. 1533).
↑ Od 1 września nowy kanon lektur dla szkół podstawowych, liceów i techników. Co teraz będą czytać uczniowie? [online], www.pap.pl, 30 sierpnia 2021 [dostęp 2024-08-16] .

Bibliografia

Carlo Collodi: Pinokio. Wydawnictwo Skrzat, 2007
Tomasz Januszewski: Słownik pisarzy i lektur dla szkół podstawowych. Wyd. Delta, Olsztyn 1995

[:22-1] Jędrych Karolina. (2014). Lektury w programach dla szkoły podstawowej z lat 1949-1989. W: K. Heska-Kwaśniewicz, K. Tałuć (red.), "Literatura dla dzieci młodzieży. T. 4" (S. 205-224). Katowice : Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

[2] Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 lipca 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Dz.U. z 2007 r. nr 123, poz. 853 uchylone 24 lipca Dz.U. z 2007 r. nr 136, poz. 960

[3] Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 sierpnia 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Dz.U. z 2007 r. nr 157, poz. 1100 ze sprostowaniem z 17 września Dz.U. z 2007 r. nr 171, poz. 1211

[4] Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Dz.U. z 2009 r. nr 4, poz. 17

[:12-5] Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 13 sierpnia 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. z 2021 r. poz. 1533).

[6] Od 1 września nowy kanon lektur dla szkół podstawowych, liceów i techników. Co teraz będą czytać uczniowie? [online], www.pap.pl, 30 sierpnia 2021 [dostęp 2024-08-16] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]