Polska polityka migracyjna – polityka rozumiana jako sztuka sterowania procesami migracyjnymi w celu osiągnięcia aktualnych celów i interesów państwa polskiego. Obejmuje zarówno kontrolę procesów imigracyjnych, emigracyjnych, jak i migracji wewnętrznych.
Okres 1945–1989
Zaraz po zakończeniu II wojny światowej Polska czyniła wysiłki w celu dalszego zunifikowania struktury narodowościowej (ograniczenie ryzyka wynikającego z problemów etnicznych) oraz zapewnienia odpowiedniej siły roboczej jako fundamentu do rozwoju miast. Podjęte działania:
W dalszym okresie PRL rządy dążyły do ograniczenia procesów migracyjnych. Wiązało się to przede wszystkim z obawą przed nawiązywaniem kontaktów z państwami Zachodu, wiązaniem przez władze kwestii migracji z kwestiami politycznymi i uznaniową polityką paszportową.
Ważniejsze działania ówczesnej polityki migracyjnej:
- wspieranie emigracji z Polski ludności pochodzenia żydowskiego (kampania antysemicka po wydarzeniach marca 1968)
- wspieranie emigracji politycznej (wyjazd z Polski osób kontestujących komunistyczną władzę, „paszporty w jedną stronę”)
- zapobieganie ucieczek obywateli PRL na Zachód (migracje głównie z powodów ekonomicznych; emigracja do USA).
Polityka migracyjna okresu 1945–1989 koncentrowała się na utrzymaniu władzy przez PZPR (i jej poprzedników) poprzez systematyczne regulowanie struktury narodowościowej i wyjazdów obywateli z kraju.
Okres po 1989 roku
Główne problemy migracyjne po 1989 roku
- Wzrost emigracji zarobkowej na skutek trudnej sytuacji gospodarczej w latach 90.
- Napływ imigrantów ze Wschodu – problemy integracyjne (kulturowe, ekonomiczne), problemy prawne (praca w szarej strefie); Polska jako kraj tranzytowy[1]
- Napływ imigrantów starających się o azyl polityczny (gł. z Czeczenii)
- Masowa emigracja zarobkowa po wejściu Polski do Unii Europejskiej i otwarciu przez niektóre kraje rynku pracy; wyjazd specjalistów i problemy z wykwalifikowaną siłą roboczą w wielu branżach, np. budownictwie; emigracja absolwentów uczelni
- Zmniejszona kontrola nad procesami migracyjnymi po zniesieniu kontroli na niektórych granicach (wejście do strefy Schengen)
- Problem repatriacji
- Problemy prawne dotyczące małżeństw i rozwodów między obywatelami różnych krajów
- Systematyczne wyludnianie się słabiej rozwiniętych terenów kraju
Najważniejsze cele polityki migracyjnej Polski
- Stworzenie jasnego systemu prawnego dotyczącego cudzoziemców w Polsce, w tym nadawania obywatelstwa czy statusu uchodźcy. Liberalizacja zasad osiedlania się cudzoziemców
- Rozwiązanie problemu cudzoziemców pracujących w szarej strefie, liberalizacja rynku pracy
- Zapewnienie imigrantom pomocy socjalnej; zapewnienie odpowiednich warunków osobom zatrzymanym za nielegalny pobyt na terenie Polski, osobom starającym się o status uchodźcy; jednocześnie wspomaganie procesu usamodzielnienia się rodzin imigranckich w Polsce w celu uniezależnienia ich od pomocy socjalnej i w dłuższej perspektywie jej ograniczenia
- Wypracowanie skutecznej metody integracji, szczególnie poprzez zapewnienie edukacji i możliwości rozwoju rodzinom imigranckim
- Powstrzymanie odpływu specjalistów z kraju; ewentualnie zapełnienie luki na rynku pracy przez zagranicznych specjalistów
- Zabezpieczenie wschodniej granicy strefy Schengen.
- Stworzenie funkcjonujących ram prawnych powrotu repatriantów do kraju, m.in. Polaków z Kazachstanu
- Stworzenie rozwiązań prawnych regulujących małżeństwa binacjonalne
- Wspieranie rozwoju gospodarczego słabiej rozwiniętych części kraju, m.in. Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej (fundusze europejskie)
- Przywrócenie przygranicznego handlu na granicach strefy Schengen
W ostatnich latach zauważalny jest trend europeizacji polityki migracyjnej, czyli współpracy w tej dziedzinie państw Unii Europejskiej.
Najważniejsze instytucje współodpowiedzialne za realizację polskiej polityki migracyjnej
Przypisy
- ↑ Andrzej Zapałowski. Zagrożenia dla Polski w obliczu presji migracyjnej ze wschodu. „Przegląd Geopolityczny”. s. 9-24. ISSN 2080-8836.
Bibliografia
- Łodziński, Sławomir: Problemy polityki migracyjnej Polski w latach 1989–1998, Biuro Studiów i Ekspertyz, Warszawa 1998
- Red. Kaczmarczyk Paweł, Okólski Marek: Polityka migracyjna jako instrument promocji zatrudnienia i ograniczania bezrobocia, Warszawa 2008
- Polityka migracyjna jako instrument promocji zatrudnienia i ograniczania bezrobocia (Projekt realizowany w ramach EFS), Ekspertyza podsumowująca doświadczenia teoretyczne i empiryczne nad społecznym i ekonomicznym wymiarem integracji, Warszawa 2007
- Kicinger, Anna: Polska polityka migracyjna 1918-2004, Warszawa 2009
- Anioł, Włodzimierz: Migracje międzynarodowe a bezpieczeństwo europejskie, ISP PAN, Warszawa 1992
- Konrad Pędziwiatr Imigranci w Polsce i wyzwania integracyjne, „Infos” Nr 1/2015, Biuro Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu
- Zapałowski, A., 2023. Zagrożenia dla Polski w obliczu presji migracyjnej ze wschodu, Przegląd Geopolityczny, 46, s. 9-24.
Linki zewnętrzne
