Miejsce, w którym stoi pomnik było puste do połowy XIX wieku. Wtedy to gubernator John Le Marchant umieścił tam brązowy pomnik Antonio Manoela de Vilheny, odlany w 1736, który wcześniej znajdował się w forcie Manoel, zaś na placu wokół monumentu założył ogród z drzewami pomarańczowymi. Po umieszczeniu pomnika królowej Wiktorii w miejscu posągu Vilheny ten ostatni został przeniesiony do Floriany, a drzewa pomarańczowe usunięto[1].
Plac na początku XX wieku, z widocznym posągiem pośrodku
W 1901, dziesięć lat po odsłonięciu, monument Wiktorii stał się centralnym punktem publicznych obchodów żałoby po śmierci królowej[4].
Podczas II wojny światowej pomnik prawdopodobnie został uszkodzony przez szrapnel oraz wstrząsy spowodowane eksplozją bomb w pobliżu[3]. W latach 60. XX wieku posąg podobno stał się celem socjalistów, którzy pomalowali go czerwoną farbą. Sporadycznie postulowano jego usunięcie, nawet po tym, jak w 1964 Malta stała się niepodległym państwem, a później w 1974 republiką[5]. Plac, na którym znajduje się posąg, oficjalnie znany jako Misraħ ir-Repubblika (Plac Republiki), nadal jest powszechnie określany jako „Pjazza Reġina” (Plac Królowej) ze względu na monument Wiktorii[6].
Na przestrzeni lat stan pomnika się pogarszał z powodu warunków pogodowych i dzikich gołębi, które są powszechne w okolicy. Na początku XXI wieku części cokołu zostały wyszczerbione, brakowało palców lewej ręki oraz części korony i berła. Napisy na cokole również uległy erozji. W 2011 zabytek został oczyszczony i odrestaurowany, a prace konserwatorskie prowadzone były przez Heritage ResCo. Restauracja była sponsorowana przez M. Demajo Group i Din l-Art Ħelwa, pewną pomoc zapewniło też Ministerstwo Zasobów i Spraw Wiejskich[3][7].
W czerwcu 2020 pojawiły się wezwania do usunięcia pomnika, w następstwie usuwania wielu posągów w Stanach Zjednoczonych i innych państwach podczas protestów po śmierci George’a Floyda. Mario Azzopardi, były dyrektor artystyczny Europejskiej Stolicy Kultury 2018, nazwał posąg „kolonialną nieprzyzwoitością” (ang.colonial obscenity) i wezwał do jego usunięcia[8], podczas gdy przewodniczący Malta Book Council, Mark Camilleri, wezwał do jego przeniesienia i zastąpienia pomnikiem wybitnego maltańskiego intelektualisty[5]. Byli też tacy, którzy sprzeciwiali się usunięciu monumentu, m.in. założyciel Fondazzjoni Wirt Artna Mario Farrugia[9] oraz minister kultury José Herrera. Ten ostatni stwierdził, że usunięcie pomników brytyjskich rządów kolonialnych na Malcie byłoby „śmieszne” i nie zmieniłoby faktu, że wyspy były pod obcym panowaniem przez większość jej historii[10].
Opis pomnika
Pomnik i cokół w 2014
Posąg przedstawia królową Wiktorię ubraną w szal z koronki maltańskiej[3], nawiązując do faktu, że zamówiła „osiem tuzinów par długich i osiem tuzinów par krótkich rękawiczek, oprócz szala” z koronki maltańskiej. Według Jesmonda Grecha zrobiła to, „próbując ożywić to starożytne rzemiosło”[11].
Pomnik został wyrzeźbiony z białego marmuru, zaś cokół i prowadzące do niego stopnie wykonano z szarego kamienia[7]. Na cokole umieszczone są dwa herby, odlane z brązu: Wielkiej Brytanii z przodu i Malty z tyłu[3].
↑JesmondJ.GrechJesmondJ., British Heritage in Malta, Sesto Florentino (Fi): Centro Stampa Editoriale (Plurigraf), 2003, s. 52, ISBN 88-7551-001-6(ang.).
,_RP-F-F01141-C.jpg)
