Mallarmé nie był zachwycony pomysłem napisania muzyki do jego poematu. Jednak po wysłuchaniu Preludium Debussy’ego zmienił zdanie:
Pańska ilustracja do Popołudnia fauna nie dość, że nie tworzy dysonansu z moim tekstem, ale posuwa się dalej jeszcze w nostalgii i świetle, subtelnie, z obezwładniającym uczuciem i okazałością.
Paryska premiera okazała się sukcesem[10] na tyle dużym, że dyrygent Gustave Doret musiał powtórzyć wykonanie utworu następnego dnia[11]. Ocena krytyków nie była jednak jednoznaczna. Obok aplauzu pojawiły się też głosy zbulwersowanych rzekomym brakiem w utworze jakiejkolwiek formy[12], czy – w opinii Charlesa Darcoursa z „Le Figaro” – eksperymentami z barwą brzmienia, które „są zabawne w pisaniu, ale nie w słuchaniu”[1].
Charakterystyka utworu
Debussy kilkakrotnie przymierzał się do muzycznego zilustrowania wiersza Mallarmégo. Jednym z pomysłów była trzyczęściowa suita, składająca się z preludium, interludium i finałowej parafrazy[8]. Ostatecznie zrezygnował z tryptyku i sprowadził całość do formy prostego, 110-taktowego preludium[c][6][13].
Zamysłem Debussy’ego nie była synteza treści poematu Mallarmégo wyrażona środkami muzycznymi, ale oddanie impresji wywołanej poezją. Kompozytor unikał dosłownej ilustracyjności i bardziej sugerował niż naśladował „najdelikatniejsze dźwięki i szepty przyrody”[14][8]. Treść pozamuzyczną preludium scharakteryzował dość enigmatycznie, określając ją jako serię marzeń sennych rodzących się w głowie fauna podczas leniwego popołudnia, po wcześniejszej pogoni za nimfami[d][15].
Claude Debussy, pierwsze cztery takty Preludium do „Popołudnia fauna”
Struktura utworu jest trzyczęściowa z dodaną codą. Część pierwsza ma również wewnętrzny trójpodział, a otwierający temat grany przez flet (takty 1–30) jest powtórzony na oboju (takty 37–54). Część trzecia jest skróconą, zmodyfikowaną repryzą części pierwszej[3][16].
↑Muzykolog Arthur Wenk[19] zauważył, że liczba taktów Preludium jest identyczna z liczbą wersów poematu Mallarmégo[17][3]. Zbieżność ta wydaje się nie być przypadkowa, zważywszy na fascynację Debussy’ego liczbami (ciąg Fibonacciego, złoty podział)[3].
↑Oryginalna wypowiedź Debussy’ego: La musique de ce Prélude est une très libre illustration du beau poème de Mallarmé. Elle ne désire guère résumer ce poème, mais veut suggérer les différentes atmosphères, au milieu desquelles évoluent les désirs, et les rêves de l’Egipan, par cette brûlante après-midi. Fatigué de poursuivre nymphes craintives et naïades timides, il s’abandonne à un sommet voluptueux qu’anime le rêve d’un désir enfin réalisé: la possession complète de la nature entière[20].
Zofia Helman: Debussy Achille-Claude. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 2: CD część biograficzna. Kraków: PWM, 1984. ISBN 83-224-0223-6. (pol.).
François Lesure: Debussy, (Achille-)Claude. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. D. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).
L’après-midi d'un Faune; the Nocturnes; Critiques (1894-1901). W: Léon Vallas, Marie O’Brien, Grace O’Brien: Claude Debussy: His Life and Works. London: Oxford University Press, 1933, s. 101–105. via Questia. [dostęp 2018-04-06]. (ang.).
Przewodnik koncertowy. T. Chylińska, S. Haraschin, B. Schaeffer (red.). Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1991, s. 251. ISBN 83-224-0132-9.
