Ten artykuł dotyczy miasta w województwie śląskim. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Radlin

miasto i gmina
Plac Radlińskich Olimpijczyków w Radlinie
Herb
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	wodzisławski
Aglomeracja	rybnicko-jastrzębska
Prawa miejskie	1954–1975, 1997
Burmistrz	Zbigniew Podleśny
Powierzchnia	12,53 km²
Wysokość	245–298 m n.p.m.
Populacja (31.12.2019) • liczba ludności • gęstość	17 759[1] 1417,3 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 32
Kod pocztowy	44-310
Tablice rejestracyjne	SWD
Położenie na mapie powiatu wodzisławskiego Radlin
Położenie na mapie Polski Radlin
Położenie na mapie województwa śląskiego Radlin
50°02′28,32″N 18°27′57,60″E/50,041200 18,466000
TERC (TERYT)	2415021
SIMC	0945108
Urząd miejski ul. Rymera 15 44-310 Radlin
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Radlin – miasto w południowej Polsce, w województwie śląskim, w powiecie wodzisławskim.

Według danych z 31 grudnia 2019 r. miasto miało 17 771

mieszkańców^[1].

Radlin historycznie położony jest na Górnym Śląsku na ziemi wodzisławskiej. Geograficznie leży na Płaskowyżu Rybnickim.

Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 12,53 km²^[2]. Miasto stanowi 4,37% powierzchni powiatu.

Według danych z 2002 r. Radlin miał obszar 12,53 km², w tym: użytki rolne: 63%, użytki leśne: 2%^[3]. „Raport o stanie miasta” z 2018 roku wskazuje, że obszar rolny w Radlinie zajmuje powierzchnię 501 ha, z kolei grunty leśne – 123 ha. Grunty zabudowane i zurbanizowane to 620 ha (w tym m.in.: tereny mieszkaniowe – 293 ha, przemysłowe – 149 ha oraz drogi – 83 ha)^[4]

Sąsiednie gminy: Marklowice, Pszów, Rybnik, Rydułtowy, Wodzisław Śląski.

Współczesny Radlin jest gminą miejską, niepodzieloną na dzielnice (jednostki pomocnicze gminy). W skład miasta wchodzi kilka miejscowości, lub określeń historycznych z których większe są umownie nazywane dzielnicami^[5]:

• Biertułtowy – centralna część miasta, graniczy z Redenem, Głożynami i Marcelem,
• Głożyny – rozległa miejscowość, granicząca z Redenem i Biertułtowami,
• Marcel (dawniej Emma) – kolonia przemysłowa między Obszarami a Biertułtowami, od nazwy kopalni,
• Obszary – miejscowość granicząca z Marcelem,
• Reden (również „Rydyna”^[6] ) – kolonia przemysłowa Biertułtów, graniczy z Głożynami, od nazwy kopalni^[6] .

Oprócz tych nazw na terenie dzisiejszego Radlina funkcjonują również historyczne określenia:

• Babigóra (również jako „Babia Góra Kolonia”^[7]) wzniesienie pomiędzy Redenem a podnóża kopalni „Hoym” (dziś Zabytkowa Kopalnia „Ignacy” w Rybniku), rejon ul. Sokolskiej^[6] .
• Bottrop – część kolonii Emma (Marcel), nieistniejąca^[8],
• Dołki (również jako „Dołki Kolonia”^[7]) – część Redenu^[6] ,
• Emerżona – część Głożyn przy granicy z Pszowem. Miejsce połaci macierzanki, zwanej w lokalnym etnolekcie „ermeżoną” (stąd nazwa). Kiedyś miejsce pikników^[6] .
• Frajgut – teren przy ul. Rydułtowskiej, zabudowany w latach 50 XX wieku^[6] .
• Grubskie Brzegi – teren przylegający do tzw. „Versuch Kohlengrube” (próbnej kopalni) na gruntach majątku folwarku biertułtowskiego. Rejon ul. Hallera i ul. Rydułtowskiej^[6] .
• Jasienicz – teren pomiędzy Biertułtowami a Głożynami (współcześnie rejon ul. Spacerowej i ul. Matejki w Radlinie)^[6] 
• Marianka – część Kolonii Emma w Radlinie, tzw. druga kolonia, czyli budynki przeznaczone dla robotników kopalnianych, dziś rejon ul. Mielęckiego^[6] 
• Magierowy Las – leśny obszar znajdujący się naprzeciw Kościoła na Głożynach. Nazwa pochodzi od pierwszego właściciela, Ignacego Magiery^[6] .
• Myto – miejsce skrzyżowania ul. Rybnickiej i ul. Korfantego. Historyczna granica państw stanowych: wodzisławskiego i rybnickiego. Od budynku pobierania myta wzięła się zwyczajowa nazwa miejsca^[6] .
• Sauerowiec – rejon kąpieliska nieopodal granicy Radlina z Wodzisławiem Śląskim. Nazwa od nazwiska właściciela (Sauer)^[6] .
• „Sadzonki” – teren dziejszego osiedla przy ul. Sienkiewicza w Biertułtowach obok cmentarza. W latach 50 X wieku zlikwidowano istniejące w tym miejscu ogródki działkowe (stąd nazwa)^[6] 
• Szluchta – (niem. schlucht – wąwóz) niegdysiejsze ślepo zakończone torowisko wewnątrz Kolonii Emma w Radlinie, służące do rozładunku węgla lub produktów spożywczych. Obecnie plac zabaw i kompleks sportowy na styku ul. Mielęckiego i ul. Wieczorka^[6] [9].
• Tropiciel – nazwa stosowana na przełomie XIX i XX wieku, dla określenia rejonu szybu kopalni „Biertułtowy” (zgłoszona w Wyższym Urzędzie Górniczym w Brzegu^[6]  w 1838). Nazwa od śląskiego „tropić”, czyli „zamartwiać”, „męczyć się”, odnosząca się do słabo wietrzonych pokładów kopalni i ręcznych kołowrotów^[6] .
• Wypędów (niem. Vipendow)– kolonia Biertułtów (ul. Wypandów i okolica). Teren występujący na mapach już w XVIII wieku obejmujący obszar wokół cieku Niedobczyckiego. Miejsce ujęcia wody źródlanej. Obecnie miejsce gdzie znajduje się tężnia w Radlinie^[6] .

Dane z 31 grudnia 2007 r.^[10]:

Co daje miastu 2297 lokatę pod względem powierzchni i 385 lokatę pod względem liczby ludności w skali kraju.

Według danych z roku 2002^[11] średni miesięczny dochód na mieszkańca wynosił 1251,81 zł.

Piramida wieku mieszkańców Radlina w 2014 r.^[12]:

Ta sekcja od 2011-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Historyczne początki

Nazwy "Radlin" i "Biertułtowy" (centrum dzisiejszego Radlina) pojawiają się w Liber fundationis Episcopatus Vratislavienis,^[13]. Nazwy te pojawiają się także w Codex diplomaticus Silesiae^[13]. W XVI w. tereny dzisiejszego Radlina wchodziły w skład Wodzisławskiego Państwa Stanowego^[14].

Radlin rozwijał się dość wolno. W 1783 r. Mieszkało w nim 51 rolników, 13 ogrodników i liczył tylko 279 mieszkańców. Radlin Dolny długo należał do dóbr rycerskich, a w 1804 r. Przeszedł w ręce właścicieli Wodzisławia, gdyż hrabia wodzisławski zakupił cały Radlin Dolny i część Górnego tzw. Szonowiec. Dłuższą notkę o tej miejscowości spotykamy w dokumentach pochodzących z końca XIX w., dokładniej mówiąc w zapiskach wodzisławskiego kronikarza Franza Henke, który podaje, że Radlin jest jedną z największych wsi powiatu rybnickiego i składa się z Radlina Górnego i Dolnego oraz z Obszar^[14]. Henke podaje, że w Radlinie Górnym było 51 gospodarstw rolnych, zaś w wyniku parcelacji liczba ich wzrosła do 70, ale ich powierzchnia użytkowa poważnie się zmniejszyła. Poza tym było tu 89 chałupników, 2 wodne młyny, 183 domy zamieszkane przez 2190 mieszkańców, w tym 11 ewangelików i 2 żydów. Resztę stanowili katolicy. Same obszary liczyły 107 mieszkańców, w tym 8 ewangelików. Każda dzielnica miała swą własną pieczęć z herbem. I tak Radlin Górny pieczętował się sercem, z którego wychodziły 2 kwiaty, Radlin Dolny mężczyzną toczącym przed sobą koło od wozu, zaś Obszary skrzyżowanymi grabiami, kosą i cepem^[6] .

Główne centrum życia mieściło się w Radlinie Dolnym (obecnie tzw. Radlin II), tu znajdowała się szkoła podstawowa i kościół – filia parafii Wodzisław, gdzie proboszczem był ks. Reszka. Do 1870 r. nie było na tych terenach obowiązku uczęszczania do szkoły. Zainteresowani mieszkańcy, np. z Obszar, wysyłali swe dzieci do szkoły mieszczącej się w Radlinie Dolnym.

Industrializacja i rozwój urbanistyczny

Wraz z rozwojem przemysłu (głównie kompleksu kopalnianego w skład którego wchodziła kopalnia Emma, dzisiejsza KWK Marcel, elektrociepłownia oraz koksownia, dzisiejsza Koksownia Radlin). Zakłady te wchodziły w skład Rybnickiego Gwarectwa Węglowego, którego siedziba w 1907 roku zostaje przeniesiona z Berlina do centrum Radlina (Biertułtów)^[15]. Intensywnie rozbudowane zostały Obszary oraz Biertułtowy, będące dzielnicami Radlina. Na terenach przykopalnianych na przełomie XIX i XX w. powstało modernistyczne osiedle-ogród zwane „Kolonią Emma”^[16]. Przy pracach nad osiedlem uczestniczyli słynni niemieccy architekci wczesnego modernizmu, m.in. William Müller, czy później Hans Poelzig. Układ urbanistyczny osiedla w większości zachował się do dziś w niezmienionej formie. W latach 70. wyburzona została jedynie północna część osiedla, zwana „Bottropem”^[8].

Po I wojnie światowej

Pod koniec 1918 roku władzę w miejscowości obejmuje czysto polska Rada Robotnicza. Władze w Berlinie niepokoją się, że będzie to prowadziło do utworzenia polskiej Republiki Radlińskiej. Władze robotnicze Radlina współpracują jednak z działaczami niemieckimi komunistycznego Związku Spartakusa^[17]

II wojna światowa

W okresie okupacji hitlerowskiej na terenie Radlina funkcjonował obóz jeniecki dla żołnierzy Armii Czerwonej, ulokowany w miejscu dzisiejszego boiska przy ul. Mariackiej^[18][19]. Zakwaterowani w tym miejscu jeńcy pracowali głównie w lokalnej kopalni. Wielu z nich pochowano na terenie biertułtowskiego cmentarza.

W wyniku działań wojennych, Radlin, jako ważny ośrodek górniczej aglomeracji, nie ucierpiał tak bardzo, jak chociażby sąsiedni Wodzisław Śląski. Mimo tego miały miejsce lokalne zrywy, a nawet bitwy. Do najsłynniejszej doszło w rejonie rolniczej dzielnicy Głożyny (tzw. "Bój w Głożynach" lub "Festung Glazin"), gdzie dziś znajduje się pamiątkowy obelisk^[20].

Do największej tragedii w czasie II wojny światowej doszło w okolicach nieczynnego szybu „Reden”, który był miejscem nazistowskiego mordu na mieszkańcach terenów ziemi rybnicko-wodzisławskiej. W latach 1939–1945 hitlerowcy wrzucali żywcem do nieczynnego szybu pojmane osoby z okolicznych terenów. W miejscu tragedii dziś znajduje się pomnik upamiętniający tamte wydarzenia, oraz park miejski.

W marcu 1945 r. Armia Czerwona toczy na ziemi rybnicko-wodzisławskiej krwawe boje z cofającymi się Niemcami. Widząc sytuację na froncie, Niemcy planują początkowo unieruchomienie kopalni. Jedna zdecydowana cześć załogi w okresie walk w marcu 1945 roku, zdecydowała się nie opuszczać stanowisk pracy^[19]. 27 marca Radlin został zajęty przez Rosjan. Trzy dni później żołnierze sowieccy wysiedlili większość ludności Kolonii Emma. Pomieszczenia w kamienicach radlińskiego osiedla zajął sztab 38 Armii Czerwonej – siły bojowej IV Frontu Ukraińskiego^[21]. Rosyjski pisarz, poeta, dramaturg i korespondent wojenny Konstantin Michajłowicz Simonow tak opisał ówczesną wizytę w Radlinie: „Powietrze pełne było pyłu węglowego, wszędzie napotykaliśmy jeziorka węglowe o czarnej brudnej wodzie. Także gleba była czarna. Pejzaż był ponury. [...] Murowany budynek typu koszarowego z czerwonej cegły (tam kwaterował Simonow) choć z zewnątrz ponury, ale jak wiele niemieckich domów mieszkalnych, wewnątrz był bardzo przytulny [...]. Kopalnia i koksownia funkcjonowały”.^[21]

Po miesiącu stacjonowania w Kolonii Emma Armii Czerwonej przystąpiono do odbudowy zniszczonej infrastruktury, uruchomienia administracji oraz szkolnictwa^[22]. Już 2 kwietnia 1945 radlińska kopalnia wydobyła pierwsze 115 ton węgla^[19].

W Polsce Ludowej

W 1945 naczelnikiem gminy zostaje przedwojenny wójt Radlina, Karol Brandys, były oficer Wolska Polskiego^[23]. W referendum w 1946 zdecydowana większość mieszkańców (90% społeczności Radlina) opowiedziała się przeciw narzuconym propozycjom dotyczącym zniesienia Senatu, unarodowienia gospodarki i wyznaczeniu nowej granicy kraju^[24]. Po wojnie znacząco zwiększa się liczba ludności w Radlinie: na początku lat 30 XX wieku mieszkało w Radlinie 8876 mieszkańców, z kolei w 1946 było ich już 14 031.^[25]

1 maja 1949 nazwa radlińskiej kopalni zostaje zmieniona z „Emma” na „Marcel”, dla upamiętnienia lokalnego działacza związkowego i lewicowego, Józefa Kolorza (pseudonim „Marcel”)^[19][26].

W wyniku wzrostu liczby mieszkańców Radlina, miejscowość otrzymała prawa miejskie 13 listopada 1954^[27]. Oprócz działalności przemysłowej, Radlin staje się ważnym ośrodkiem na sportowej mapie Polski. W 1951 sekcja piłkarska klubu sportowego związany z radlińską kopalnią (Górnik Radlin) uzyskuje tytuł Wicemistrza I Ligi Krajowej. Na bazie tradycji przedwojennego „Sokoła” w miejscowości zaczyna funkcjonować ośrodek przygotowań olimpijskich dla gimnastyków^[28]. Powstają również instytucje użyteczności publicznej: „Dom Kultury”, „Dom Sportu”, przychodnie zdrowia oraz nowe osiedla mieszkaniowe^[29]. W 1975 r. Radlin (wraz z Marklowicami, Pszowem, Rydułtowami i Wilchwami) włączono do Wodzisławia Śląskiego.

Po 1989 roku

23 sierpnia 1989 na terenie KWK "Marcel" podpisane zostało porozumienie pomiędzy Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym a Dyrektorem Generalnym Wspólnoty Węgla Kamiennego w Katowicach, po akcji strajkowej w kopalniach KWK "Marcel", KWK "Morcinek", KWK "Jowisz" i KWK "Gródziec". W porozumieniach brał udział m.in. Leszek Piotrowski^[30]. Na przełomie kwietnia i maja 1990 r. w Radlinie (będącym wówczas dzielnicą Wodzisławia Śląskiego) powstaje Radlińskie Towarzystwo Kulturalne, skupiające się zarówno na działalności kulturalnej, jak również na postulacie odłączenia się Radlina z Wodzisławia Śląskiego^[31].

1 stycznia 1997 r. Radlin został odłączony od Wodzisławia Śląskiego^[32], jednak dawne dzielnice Radlin Dolny i Górny, tworzące razem tzw. Radlin II, pozostały w granicach administracyjnych Wodzisławia. W latach 1997–1998, już jako ponownie niezależne miasto, Radlin administracyjnie należał do województwa katowickiego (następnie śląskiego).

W 2014 r. w Radlinie uruchomiono pierwszą w przemysłowej części Górnego Śląska tężnię^[33].

• Wieża wyciągowa szybu Wiktor, dawniej Mauve
• Wieża wyciągowa szybu Antoni, dawniej Grundman
• Willa Dyrektora Wachsmanna, projektu Williama Müllera^[34]
• Budynek dawnej siedziby Rybniker Steinkohlen Gewerkschaft (Rybnickiego Gwarectwa Węglowego) przy ul. Rogozina 52^[35]
• Kolonia Emma w Radlinie
• Kościół parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP z 1926 r. w stylu neobarokowym
• Tężnia w Radlinie^[36]
• Zabytkowa kapliczka Św. Jana Nepomucena z datą „1719” (data prawdopodobnie nie jest datą postawienia kapliczki, 1719 to data ekshumacji zwłok Świętego związana z procesem beatyfikacyjnym. Beatyfikacja Świętego miała miejsce w 1721 roku, zaś kanonizacja w 1729^[37])
• Pomnik Matki z Dziećmi, z 2012 roku, autorstwa Henryka Fojcika
• Pomnik Ofiar Szybu Reden^[38]
• Pomnik Powstańców Śląskich w Radlinie^[39]

• Kopalnia Węgla Kamiennego Marcel
• Koksownia Radlin
• Elektrociepłownia Marcel

Wraz z rozwojem urbanistycznym gmin wchodzących w skład dzisiejszego miasta Radlin, głównie Biertułtów i Obszar, oraz rozwojem przemysłu górniczego, charakter miasta zmieniał się z rolniczego na przemysłowo-usługowy. Wpłynęło to również na handel i usługi. Od drugiej połowy XIX wieku w centrum Biertułtów funkcjonować zaczyna gospoda „Wollner Gasthaus Inhaber Wilhelm Mrosek”^[40] która była ważnym ośrodkiem nie tylko usługowym, ale i kulturalnym gminy i regionu. Od 1897 następuje szybki rozwój budownictwa w okolicy dzisiejszej kopalni „Marcel”, głównie w obrębie Kolonii Emma, na terenie której funkcjonować zaczął konsum kopalniany^[41]. Główny plac targowy znajdował się wówczas na terenie dzisiejszego Parku im. Leopolda Zarzeckiego w Biertułtowach^[42].

Drugim etapem rozwoju sfery handlowej i usługowej to przełom lat 70. i 80., kiedy to w dzielnicy Radlin powstają punkty handlowe w ramach sieci sklepów górniczych (tzw. „sklepy G.”)^[43]

Przełom ustrojowy po 1989 umożliwił większą swobodę zakładania działalności gospodarczej, co znacząco wpłynęło na zwiększenie punktów drobnego handlu i usług. Oprócz lokalnych przedsiębiorców na terenie miasta zaczynają funkcjonować supermarkety oraz dyskonty.

• Droga krajowa nr 78 (Chałupki – Wodzisław Śląski – Radlin – Rybnik – Gliwice – Tarnowskie Góry – Zawiercie – Jędrzejów – Chmielnik)

W Radlinie znajduje się przystanek kolejowy Radlin Obszary z którego odjeżdżają pociągi Kolei Śląskich w kierunku Rybnika i Wodzisławia Śląskiego. W mieście jest również towarowa stacja kolejowa Radlin Marcel, obsługująca wyłącznie ruch towarowy z KWK i EC Marcel i Koksowni Radlin. Najbliższa stacja kolejowa z międzynarodowymi połączeniami kolejowymi znajduje się w Wodzisławiu Śląskim.

• Linia kolejowa nr 158 (Rybnik Towarowy – Radlin Obszary – Wodzisław Śląski – Chałupki)

|Tradycje działalności na niwie kultury w Radlinie, sięgają czasów przełomu XIX i XX w. Ważną postacią dla krzewienia działalności kulturalnej w Radlinie, był Leopold Zarzecki, założyciel Związku Katolickich Robotników im. św. Józefa i Towarzystwa Młodzieży Polskiej „Eleusis”^[44].

W latach 60. w Radlinie powstaje Zakładowy Dom Kultury przy KWK „Marcel”, późniejszy Miejski Ośrodek Kultury w Radlinie. W 1990 r. w Radlinie powstaje Radlińskie Towarzystwo Kulturalne, początkowo jako forma protestu przeciwko planom przeznaczenia Domu Kultury na cele handlowe i chęć poprawy sytuacji życia kulturalnego na terenie Radlina^[45]. Po odłączeniu się Radlina ze struktur Wodzisławia Śląskiego powstają kolejne organizacje kulturalne na terenie miasta, m.in. Stowarzyszenie Kobiet Aktywnych w Radlinie, Radlińska Przystań, Stowarzyszenie SZOK, czy Stowarzyszenie Młody Radlin^[46]

Organem prasowym radlińskiego samorządu jest miesięcznik „Biuletyn Radlin”^[47]. Oprócz tego w mieście wydawane są czasopisma „Wici” (wyd. Radlińskie Towarzystwo Kulturalne)^[48], „wARTo!” (wyd. Miejski Ośrodek Kultury)^[49], oraz prasa wyznaniowa (parafialna).

• Przedszkole Publiczne nr 1 im. Gromadki Misia Uszatka^[50]
• Przedszkole Publiczne nr 2
• Przedszkole Publiczne nr 3 im. Akademii Wesołych Bajtli^[51]

• Szkoła Podstawowa nr 1 im. Adama Mickiewicza^[52]
• Sportowa Szkoła Podstawowa nr 2 im. Komisji Edukacji Narodowej^[53]
• Szkoła Podstawowa nr 3 im. Ziemi Radlińskiej^[54]
• Szkoła Podstawowa nr 4 im. Gustawa Morcinka^[55]

• Branżowa Szkoła I stopnia w Radlinie (dawna Zasadnicza Szkoła Górnicza)^[56]

• Ognisko Pracy Pozaszkolnej w Radlinie^[57]
• Świetlica Środowiskowa w Radlinie^[58]

Na terenie Radlina znajdują się dwa kościoły rzymskokatolickie;

• Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Radlinie-Biertułtowach
• Parafia Niepokalanego Serca Maryi w Radlinie-Głożynach

Oprócz tych parafii teren Radlina obejmują parafie znajdujące się już poza granicami miasta Radlin:

• parafia św. Marii Magdaleny w Wodzisławiu Śląskim
• Parafia Bożego Ciała i św. Barbary w Rybniku

Oprócz parafii rzymskokatolickich na terenie Radlina działa także Społeczność Chrześcijańska „Opoka” Kościoła Ewangelicznych Chrześcijan^[59]

• Siatkarski Klub Górnik Radlin – siatkówka
• Klub Sportowy Górnik Radlin – piłka nożna i pływanie
• Towarzystwo Szermierzy Górnik Radlin – szermierka
• Uczniowski Klub Sportowy Trójka Radlin – szermierka^[60]
• Stowarzyszenie Dalekowschodnich Sztuk Walki „Tao”
• Uczniowski Klub Sportowy „Ronin”
• Radlińskie Towarzystwo Przyjaciół Szermierki
• PTTK Oddział Radlin
• Klub Gimnastyczny „Radlin”

Z Radlinem związane są nazwiska dwudziestu Olimpijczyków, którzy pochodzili bądź trenowali w radlińskich klubach sportowych. Przede wszystkim reprezentując Klub Sportowy Górnik Radlin oraz Klub Gimnastyczny „Radlin”, którego obiekt gimnastyczny pełnił również rolę Ośrodka Przygotowań Olimpijskich.

Radlińscy Olimpijczycy:

– Jan Deutschmanek, gimnastyk, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Amsterdamie (1928)

– Paweł Gaca, gimnastyk, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Helsinkach (1952)

– Janina Kurzanka-Bartoniek, gimnastyczka, uczestniczka Igrzysk Olimpijskich w Helsinkach (1952)

– Ryszard Kucjas, gimnastyk, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Helsinkach (1952)

– Paweł Gawron, gimnastyk, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Helsinkach (1952)

– Jerzy Krasówka, piłkarz, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Helsinkach (1952)

– Paweł Sobek, piłkarz, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Helsinkach (1952)

– Alfred Kucharczyk, gimnastyk, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Rzymie (1960), w Tokio (1964) i w Meksyku (1968)

– Ernest Hawełek, gimnastyk, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Rzymie (1960), i w Tokio (1964)

– Wilhelm Kubica, gimnastyk, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Tokio (1964), w Meksyku (1968) i w Monachium (1972)

– Mikołaj Kubica, gimnastyk, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Tokio (1964), w Meksyku (1968) i w Monachium (1972)

– Sylwester Kubica, gimnastyk, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Meksyku (1968), w Monachium (1972) i w Montrealu (1976)

– Jerzy Kruża, gimnastyk, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Meksyku (1968) i w Monachium (1972)

– Alfons Andrzej Stawski, bokser, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Monachium (1972)

– Marian Pieczka, gimnastyk, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Montrealu (1976)

– Zbigniew Kicka, bokser, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Montrealu (1976)

– Andrzej Biegalski, bokser, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Montrealu (1976)

– Leszek Bandach, szermierz, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Seulu (1988)

– Leszek Blanik, gimnastyk, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Sydney (2000) i w Pekinie (2008)

– Piotr Gabrych, siatkarz, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Atenach (2004)^[61]

Sukcesy krajowe:

• siatkówka: SK Górnik Radlin, grał w sezonach 1996/2000 w I Lidze Serii „A” oraz w sezonie 2004/2005 w Polskiej Lidze Siatkówki^[62].
• piłka nożna: Górnik Radlin, występy w I lidze w latach 1948 (jako KS Górnik Radlin-Niedobczyce^[63]), 1950–55, 1957, 1959; 2. miejsce w l lidze w sezonie 1951.
• szermierka: Towarzystwo Sportowe Górnik Radlin: Wicemistrzostwo Polski Seniorek w Szpadzie (Dominika Mosler), 2013^[64], Wicemistrzostwo Polski Juniorów Młodszych, 2015^[65]

Stadion Górnika Radlin –

• Pojemność – 133 miejsca siedzące
• Oświetlenie – brak
• Wymiary boiska 105 × 67 m

MOSiR Radlin^[66] –

• Duża sala (na sali swoje mecze ligowe rozgrywa SK Górnik Radlin)
• Mała sala (na parkiecie są wymalowane pola do szermierki)
• Duży basen
  • Wymiary 25 × 12,5 m
  • Głębokość od 1,85 m do 1,3
  • 6 torów pływackich
  • Zjeżdżalnia wodna długości 80 m
• Mały basen

Obiekt Gimnastyczny im. Leszka Blanika^[67] (tzw. „Sokolnia”)^[68]

Działalność społeczna:

• Stowarzyszenie Biuro Porad Obywatelskich w Radlinie (działające w latach 2003–2017)^[69]
• Stowarzyszenie Kobiet Aktywnych w Radlinie
• Stowarzyszenie „Młody Radlin”
• Harcerski Krąg Seniora w Radlinie
• Stowarzyszenie na rzecz Dzieci i Młodzieży „Tęcza”
• Stowarzyszenie Aktywni Społecznie
• Stowarzyszenie Integracji i Rozwoju” Dobre Anioły”

Przedsiębiorczość:

• Forum Firm z siedzibą w Radlinie^[70]

Bezpieczeństwo:

• Ochotnicza Straż Pożarna w Biertułtowach
• Ochotnicza Straż Pożarna w Głożynach

• Wiktor Bugla^[71] – poeta, prozaik, regionalista, tłumacz wierszy Josepha von Eichendorffa^[72]
• Kazimiera Drewniok-Woryna – malarka i autorka książek, związana z zespołem Malarskim Twórców Nieprofesjonalnych “Oblicza”^[72]
• Lucyna Szłapka - pedagog, regionalistka, kultywująca tradycje górnośląskie^[73][74]
• Martyna Kliszewska - aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, oraz malarka^[73][74]
• Henryk Brachmański - historyk, nauczyciel, wieloletni pracownik oświatowy^[75][73]

Radlin podpisał umowy partnerskie z miastami:

• Genthin (Niemcy)^[76]
• Mohelnice (Czechy)^[77]
• Rohatyn (Ukraina)^[78][79]

• Radlińska hałda (przy kopalni „Marcel”) widnieje na okładce płyty „Necrocosmos” metalowej grupy Gallileous^[80][81]
• Hałda w Radlinie posłużyła również za plener w teledysku Artura Rojka pt „Sportowe Życie”^[82] promującego płytę „Kundel”^[83]

• Radlin II
• Szyb Reden
• KWK Reden
• Polska Republika Radlińska
• Kolonia Emma w Radlinie
• William Müller
• Tężnia w Radlinie
• Park Leśny im. Powstańców Śląskich w Radlinie
• Park Jordanowski w Radlinie
• Bój w Głożynach

• Błażej Adamczyk: Radlin. Wypisy do dziejów. Radlin: [Przedsiębiorstwo Graficzne Drukmasz], 2012. ISBN 978-83-934605-1-9. OCLC 804817109.
• Franz Henke: Kronika czyli opis topograficzno-historyczno-statystyczny miasta i wolnego mniejszego państwa stanowego Wodzisław na Górnym Śląsku. Wodzisław Śląski: Towarzystwo Miłośników Ziemi Wodzisławskiej, 2001.

• Oficjalna strona internetowa Radlina
• Biertułtowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 221 .
• Obszary al. Romanzow, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 355 .