Jacht zbudowano w roku 1958 w Stoczni Gdańskiej[2] dla Polskiego Związku Żeglarskiego. Projektanci – Włodzimierz Kuchta, Wojciech Samoliński, Zdzisław Pieńkawa – korzystali z przykładu niemieckiego stalowego kecza Peter von Danzing[3]. W latach 1959–1960 wybudowano, z inicjatywy AZS, 6 takich jachtów – Joseph Conrad, Dar Opola, Jurand, Śmiały, Otago i Jan z Kolna – niekiedy nazywanych Jurandami. Kadłub został wykonany ze stali, a pokład i nadbudówki pokryto drewnem. Jacht wyposażono w dwa drewniane maszty, oraz - początkowo - w silnik typu "Puck", który był słaby w stosunku do masy kadłuba, co utrudniało manewrowanie[4][5].
W roku 1960 „Śmiały” znalazł się w Trzebieży, gdzie pływała na nim m.in. Teresa Remiszewska. W latach 70. i 80. XX w. jego opiekunami byli m.in.: Jan Słota (1975), Marek Czechowski (1976–1978), Wojciech Dulat (1980–1981), Marek Wierszałowicz (1982–1986), Bohdan Dąbrowski, Wojciech Wilk oraz Roman Józik[4].
Jacht był poddawany kolejnym przebudowom. Został wyposażony w silnik SW266 produkcji WSW Andrychów oraz zbiorniki paliwa o pojemności 300 litrów. Zamontowano m.in. radiostacjęUKFSailor Compact, radiopławę EPIRB oraz GPSStandard Horizon Cp 300i.
W 1992 roku przeprowadzono generalny remont – zachowując wcześniejszy styl stworzono komfortowe warunki pływania, odpowiadające również turystom: wykonano zabudowę wnętrza z drewna dębowego, salon, dwie kabiny dwuosobowe i jedną trzyosobową, pełne wyposażenie hotelowe i kuchenne. Pojemność zbiorników wody wynosiła 1000 litrów.
Po remoncie „Śmiały” uczestniczył w rejsach szkoleniowych (najczęściej po Bałtyku, rzadziej po Morzu Północnym i fiordach norweskich) oraz zlotach The Tall Ships’ Races (29 rejsów w latach 1998–2012)[4][5][6]. Od 2014 nie żegluje, z braku funduszy na remont. W roku 2019 został sprzedany Fundacji Klasyczne Jachty[1], która zapowiedziała odbudowę i powrót jachtu na oceany[7]
W marcu 2020 roku po raz pierwszy od wielu lat uruchomiono silnik "Śmiałego"[8].
Rejs wokół Islandii i na Spitsbergen (1970 i 1972)
W okresie od 10 czerwca do 30 lipca 1970 r. „Śmiały” odbył rejs dookoła Islandii (4 122 Mm). Portem początkowym i końcowym było Świnoujście (na trasie znalazły się Wyspy Owcze). Było to pierwsze polskie opłynięcie Islandii z zachodu na wschód (pierwszego w historii światowego żeglarstwa opłynięcia Islandii, lecz w przeciwnym kierunku, dokonał w roku 1968 polski jacht „Euros”, dowodzony przez kpt. Wojciecha Orszuloka[14][a]). W wyprawie uczestniczyła 9-osobowa załoga pod dowództwem kpt. Andrzeja Rościszewskiego[5], który otrzymał nagrodę „Rejs Roku 1970” oraz pierwszy „Srebrny Sekstant”[5][15].
Andrzej Rościszewski otrzymał honorowe wyróżnienie tej nagrody również za dokonanie żeglarskie z roku 1972, gdy prowadził SY „Śmiałego” z 10-osobową załogą na Spitsbergen. Wypłynięto w rejs 23 czerwca 1972 r. W pobliżu Norwegii (5 lipca, 64°35′N) przy wietrze 4°B nastąpiła groźna awaria, spowodowana rozklejeniem się drewna grotmasztu. Z niepełnym ożaglowaniem jacht dotarł do Lerwick na Szetlandach, gdzie – przy pomocy tamtejszych rybaków – prowizorycznie przedłużono maszt drzewcem spinakerbomu. „Śmiały” dotarł do kraju w miesiąc po awarii, przebywając ze złamanym masztem 1541 Mm[5].
↑„Euros” przebył trasę powrotną prędzej od Witezia II, który w roku 1959 dotarł do Reykjavíku – jako pierwszy jacht polski (trasa: Świnoujście–Reykjavik–Świnoujście).
↑ abcIslandia i Bałtyk 1958–1962. W: Jan W. Zamorski: Z Marią przez życie i oceany. Opowieści kapitana Ludomira Mączki. Toronto: White-Red Anchor Publishing, 2010, s. 71–86. ISBN 0-9731383-0-2.
