Struktura solaniny Saponiny (łac. sāpō ‘mydło’, dop. sāpōnis ) – grupa organicznych związków chemicznych zaliczanych do glikozydów (o masie cząsteczkowej 600–1500 u ), w których funkcję aglikonu pełni sapogenina (inne języki) (wykazująca charakter triterpenowy lub steroidowy ). W wodzie (zwłaszcza ciepłej) pienią się jak mydło (stąd nazwa) i wykazują zdolność obniżania napięcia powierzchniowego (dlatego rośliny bogate w saponiny stosowano dawniej jako namiastkę mydła, do prania). Niektóre z nich wykazują działanie lecznicze: moczopędne , wykrztuśne , wymiotne (w dużych ilościach), przeciwzapalne , antyseptyczne oraz poprawiające trawienie i wchłanianie składników pokarmowych w jelitach . Inne natomiast są truciznami , wywołującymi m.in. hemolizę (właściwość ta jest wykorzystywana do określania siły działania saponin poprzez indeks hemolityczny )[1]
W technologii saponiny są wykorzystywane jako środki pieniące, solubilizatory, środki czyszczące, emulgatory i środki zwilżające. Saponiny mają szerokie spektrum działania, co daje im potencjalne zastosowanie w farmacji i kosmetyce . Działają jako środki zwiększające przepuszczalność, obniżające poziom cholesterolu , antyoksydacyjne , przeciwdrobnoustrojowe, przeciwzapalne , cytotoksyczne oraz hemolityczne [2] adiuwanty , wzmacniając odpowiedź immunologiczną na antygen [3]
Saponiny występują najczęściej w epidermie (skórce) łodyg i owoców oraz w korzeniach , m.in. takich roślin jak: mydleniec , mydlnica lekarska (w korzeniach), lukrecja gładka , łyszczec (w korzeniach u kilku gatunków), nagietek lekarski , kasztanowiec pospolity (escyna ), naparstnica , bluszcz pospolity , winorośl , oliwki , żeń-szeń , soja , jukka , aloes , komosa ryżowa , kłęk kanadyjski , gwiazdnica pospolita [1] kąkol polny i gipsówka [1] [2] strzykwy )[1]
Przypisy
↑ a b c d Maciej M. Strzemski Maciej M. , Saponiny [dostęp 2012-11-28] .↑ a b Aleksander A. Smakosz Aleksander A. , Adam A. Matkowski Adam A. , Izabela I. Nawrot-Hadzik Izabela I. , Phytochemistry and Biological Activities of Agrostemma Genus – A Review , „Plants”, 13 (12), 2024, s. 1673, DOI : 10.3390/plants13121673 (ang. ) .↑ F. de F. Costa F. de F. i inni , Immunoadjuvant and Anti-Inflammatory Plant Saponins: Characteristics and Biotechnological Approaches Towards Sustainable Production , „Mini-Reviews in Medicinal Chemistry”, 11 (10), 2011, s. 857–880, DOI : 10.2174/138955711796575470 (ang. ) . 
