Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

Smołdzino (powiat słupski)

Smołdzino
wieś
Ilustracja
Dawny kościół ewangelicki
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Powiat

słupski

Gmina

Smołdzino

Liczba ludności (2021)

817[2]

Strefa numeracyjna

59

Kod pocztowy

76-214[3]

Tablice rejestracyjne

GSL

SIMC

0751166

Położenie na mapie gminy Smołdzino
Mapa konturowa gminy Smołdzino, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Smołdzino”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko górnej krawiędzi nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Smołdzino”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Smołdzino”
Położenie na mapie powiatu słupskiego
Mapa konturowa powiatu słupskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Smołdzino”
Ziemia54°39′46″N 17°12′51″E/54,662778 17,214167[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Smołdzino (kaszb. Smôłdzëno[4], niem. Schmolsin[5]) – wieś w północnej Polsce, położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Smołdzino na Wybrzeżu Słowińskim. Miejscowość jest siedzibą gminy Smołdzino.

W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rolne Smołdzino[6]. Wieś pełni między innymi funkcję turystyczną, ze względu na bliskość Morza Bałtyckiego i atrakcji turystycznych.

W 2011 miejscowość liczyła 947 mieszkańców[7].

W roku 2021 wieś liczyła 817 mieszkańców, z czego 51,9% stanowiły kobiety, a 48,1% mężczyźni[2].

Położenie

Wieś jest siedzibą sołectwa, które obejmuje powierzchnię 1116,92 ha, a wg danych z 2006 r. zamieszkiwało je 971 osób[8].

Smołdzino leży nad rzeką Łupawą, u podnóża wzgórza Rowokół, w sąsiedztwie Bałtyku, kilku przymorskich jezior (Gardno, Łebsko, Dołgie Wielkie, Dołgie Małe), w pobliżu Słowińskiego Parku Narodowego.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa słupskiego.

Nazwa

Nazwa, wzmiankowana po raz pierwszy w formie Smolino w 1281, ma pochodzenie słowiańskie. Co do jej charakteru wysnuto następujące hipotezy etymologiczne:

  • nazwa topograficzna, powstała przez dodanie do pomorskiego kontynuantu psł. *smola „żywica, smoła, pak” (por. pol. smoła, płb. smölă „żywica”) formantu -ino; nazwa rekonstruowana jako *Smolino (por. najstarszy zapis Smolino)[9],
  • nazwa topograficzna, powstała przez dodanie do pomorskiego kontynuantu psł. *smĺ̥dъ „żebrzyca” (por. pol. gw. smłód „gorysz”) formantu -ino z rozszerzeniem nosowym; nazwa rekonstruowana jako *Smolędzino (por. zapis Schmollensin z 1350)[9].

Friedrich Lorentz odnotował formy nazwy w lokalnych gwarach słowińskich: Smɵ̀·ʉ̯ʒänɵ, Smɵ̀·ʉ̯ʒänä wraz z nazwami mieszkańców – zarówno z pominiętym formantem -in-: Smɵ̀·ʉ̯ʒȯu̯n, Smɵ̀·ʉ̯ʒȯu̯nkă „smołdzinianin, smołdzinianka”, jak i w postaci pełnej: Smɵ̀·ʉ̯ʒäńȯu̯n, Smɵ̀·ʉ̯ʒäńȯu̯nkă „ts.”[10]. Forma Smɵ̀·ʉ̯ʒänä jest odnotowana jako mnoga[10] i w języku polskim rekonstruuje się jako *Smołdziny[9]. Niemiecka nazwa Schmolsin jest adaptacją fonetyczną pierwotnej nazwy słowiańskiej[9]. Współczesna polska nazwa Smołdzino jest oparta na gwarowej formie słowińskiej[9].

Rada Języka Kaszubskiego proponuje kaszubską formę nazwy Smôłdzëno[11].

Historia

Jest to wieś słowińska o dużych tradycjach. Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z dokumentu księcia gdańskiego Mściwoja II 1281; w latach 1329–1341 wieś stanowiła własność Krzyżaków. W 1622 roku dobra smołdzińskie przypadły w wianie księżnej Annie de Croy, fundatorce kościoła z 1632 roku. W Smołdzinie pracował pastor Michał Mostnik (Pontanus), który niesłusznie uchodził za piewcę polskości i znawcę języka kaszubskiego[12]. W 1830 roku wygłoszono ostatnie kazania w języku kaszubskim. W 1935 roku u ujścia rzeki Łupawy do jeziora Gardno zbudowano elektrownię wodną. Od 1969 w Smołdzinie mieści się dyrekcja Słowińskiego Parku Narodowego.

Na terenie miejscowości znajduje się pomnik upamiętniający poległych w 1945 r. żołnierzy Armii Czerwonej[13].

Zabytki

  • Kościół wzniesiony w 1632 r., wczesnobarokowy ołtarz, na skrzydłach owalne portrety Anny de Croy i jej 12-letniego syna Bogusława Ernesta, barokowa amboną z początków XVII wieku, na stropie 49 obrazów z XVII w[14].
  • Cmentarz komunalny z 2 połowy XIX w.

Inne obiekty:

Odniesienia w literaturze

Przedwojenne Smołdzino pojawia się w książce niemieckiej dziennikarki i pisarki Corduli Bölling-Moritz Glück aus grünem Glas[17], będącej wspomnieniami z jej dzieciństwa (dziadek autorki był administratorem urzędu leśnego z siedzibą w nieistniejącym dziś pałacu[18]).

Smołdzino jako miejsce akcji występuje również w powieści grozy Krzysztofa Wrońskiego Czarny bóg[19]. Opisane wydarzenia mają miejsce w roku 1947, tuż przed opuszczeniem Smołdzina przez ostatnich niemieckich mieszkańców. W książce występują charakterystyczne punkty miejscowości, takie jak wzgórze Rowokół, kościół Świętej Trójcy, nieistniejący dziś pałac czy dawna plebania (obecnie siedziba dyrekcji Słowińskiego Parku Narodowego).

Religia

Zobacz też

  • inne miejscowości o nazwie Smołdzino – strona ujednoznaczniająca.

Przypisy

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 125474
  2. ↑ a b Wieś Smołdzino w liczbach [online], Polska w liczbach, 2021 [dostęp 2023-11-23] (pol.).
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1182 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ Friedrich Lorentz, Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem, Instytut Zachodnio-Słowiański przy Uniwersytecie Poznańskim, 1923, s. 150 (pol.).
  5. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
  6. ↑ M.P. z 1984 r. nr 15, poz. 108
  7. ↑ Ludność w miejscowościach statystycznych według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r., „Narodowy Spis Powszechny 2011”, Główny urząd statystyczny [dostęp 2015-09-04].
  8. ↑ Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Smołdzino na Lata 2007-2015, Urząd Gminy Smołdzino, 2006, s. 7.
  9. ↑ a b c d e Witold Iwicki, Toponimia byłego powiatu słupskiego, Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie, 1993, s. 102.
  10. ↑ a b Friedrich Lorentz, Slovinzisches Wörterbuch: zweiter Teil: P-Z : Orts- und Personennamen. Nachträge, Unsichere Wörter, Sankt Petersburg: Kaiserliche Akademie der Wissenschaften, 1912, s. 1521.
  11. ↑ Felicja Baska-Borzyszkowska i inni, Polsko-kaszubski słownik nazw miejscowych, Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, 2017, s. 220, ISBN 978-83-62137-50-3.
  12. ↑ Zygmunt Szultka, Studia nad rodowodem i językiem Kaszubów, Gdańsk 1992, s. 115.
  13. ↑ Czarnecka 2015 ↓, s. 471.
  14. ↑ Czesław Piskorski, Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka Warszawa, 1980, s. 247-248, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482.
  15. ↑ Kolejny pomorski pałac przestanie istnieć [online], gazetakaszubska.pl, 28 stycznia 2012.
  16. ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 237, ISBN 978-83-7495-133-3.
  17. ↑ Cordula Moritz, Glück aus grünem Glas: Liebeserklärung an ein verlorenes Land, Diederichs, 1963 [dostęp 2015-07-06] (niem.).
  18. ↑ Jarosław Dąbrowski, Ewangelickie cmentarze w powiecie słupskim [online], cmentarze_slupsk.republika.pl [dostęp 2015-07-06] [zarchiwizowane z adresu 2015-07-06].
  19. ↑ Wydawnictwo Novae Res [online], Wydawnictwo Novae Res [dostęp 2015-07-06].
  20. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2020-07-22].

Bibliografia

  • Dominika Czarnecka: „Pomniki wdzięczności” Armii Czerwonej w Polsce Ludowej i w III Rzeczypospolitej. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2015. ISBN 978-83-7629-777-4. OCLC 1062341968.

Linki zewnętrzne

Gmina Smołdzino
Wsie
Osady
Część wsi
Pozostałe
miejscowości

Herb gminy Smołdzino

Kembali kehalaman sebelumnya