Stanisław Bretsznajder był synem inżyniera kolejowego. Urodził się w 1907 roku w Mikołajowie nad Morzem Czarnym. Uczył się w Gimnazjum im. Tytusa Chałubińskiego w Radomiu (1926), równocześnie pracując w Miejskim Laboratorium Analitycznym (1923-1925)[4].
Budynek główny Politechniki WarszawskiejWydział Chemiczny PW
W latach 1926–1930 studiował chemię w Politechnice Warszawskiej (PW). Po uzyskaniu dyplomu inżyniera-chemika uzupełniał wykształcenie w zakresie elektrochemii technicznej w Wiedniu, jako stypendysta u znanego specjalisty – prof. J. Billitera[2][7][8]. Odbył też staż przemysłowy w kilku zakładach polskich i w firmie „Crebs” w Berlinie[2][4].
W 1931 roku został starszym asystentem w Katedrze Technologii Chemicznej Nieorganicznej PW i zaczął, pod kierunkiem prof. Józefa Zawadzkiego, pracę doktorską na temat dysocjacji termicznejciał stałych. Stopień doktora nauk technicznych uzyskał w 1933 roku, po czym, po kolejnych praktykach w przemyśle (Mościce, Szopienice, Szarlej, Trzebinia), rozpoczął badania nad wytwarzaniem aluminium z krajowych glin. Wyniki tych badań stały się podstawą dwóch decyzji: o budowie fabryki tlenku glinu (do realizacji tych planów nie doszło z powodu wybuchu wojny)[4] oraz o przyznaniu S. Bretsznajderowi habilitacji i stopnia docenta (1936). Powierzono mu m.in. prowadzenie wykładów nt. „Podstawy procesów przemysłowych”, wcześniej nie powadzonych, łączących w systematyczną całość aspekty fizykochemiczne, technologiczne i inżynieryjne, związanych z powstającą w tym czasie dyscypliną naukową – inżynierią chemiczną. Bretsznajder prowadził też wykłady z elektrochemii technicznej oraz technologii cementu i materiałów wiążących dla studentów PW, a dla studentów Uniwersytetu Warszawskiego – wykłady z technologii chemicznej. Na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym UW zaczął organizować Katedrę Technologii Chemicznej[2].
Okres II wojny światowej
W czasie II wojny światowej (1940-1944) S. Bretsznajder pracował w fabryce odczynników chemicznych J. Tobis w Warszawie. Współpracując z AK produkował, jako „Chemik”, materiały chemiczne do akcji sabotażowych. W okresie powstania warszawskiego przebywał poza Warszawą[2].
Okres po zakończeniu II wojny światowej
Wydział Chemiczny II PŚlWydział Chemiczny I PŚl
W latach 1945–1949 S. Bretsznajder pełnił m.in. funkcję doradcy technicznego i kierownika naukowego w zespole odbudowującym zniszczone Państwowe Zakłady Syntezy Chemicznej w Dworach k. Oświęcimia[2][4]. W tym samym czasie pracował na Politechnice Śląskiej, jako kierownik Katedry Technologii Nieorganicznej; był też dziekanem Wydziału Chemicznego[2][3][4].
W 1949 roku S. Bretsznajder wrócił do Warszawy i objął stworzoną dla niego Katedrę Inżynierii Chemicznej II, którą w 1951 nazwano Katedrą Projektowania Technologicznego. W Katedrze prowadził zajęcia dydaktyczne oraz nowatorskie badania, związane z projektowaniem procesów technologicznych, w tym np. z modelowaniem i powiększaniem skali procesów, kinetyką reakcjikontaktowych i topochemicznych. Wykłady S. Bretsznajdera dotyczyły również zagadnień projektowania reaktorów chemicznych, co w Polsce miało znaczenie przełomowe[4].
W latach 1950–1952 Bretsznajder był dziekanem Wydziału Chemicznego PW, a od 1965 roku – członkiem Senatu uczelni[4].
Dorobek naukowy
W dorobku naukowym Stanisława Bretsznajdera znajduje się m.in.[2]:
171 publikacji w czasopismach krajowych i zagranicznych,
17 monografii, książek oraz rozdziałów w zbiorowych opracowaniach książkowych,
36 patentów (w tym 6 zastrzeżonych w innych krajach),
2 przekłady monografii
oraz liczne wystąpienia na krajowych i międzynarodowych konferencjach, zjazdach i kongresach[2].
Książkę Stanisława Bretsznajera „Własności gazów i cieczy”[9] przetłumaczono na język angielski, a „Zasady ogólne technologii chemicznej”[10] – na język rosyjski i słowacki[2].
S. Bretsznajder był opiekunem ponad 150 magisterskich prac dyplomowych, 10 prac doktorskich i trzech prac habilitacyjnych[2].
Działalność pozauczelniana
Grób Stanisława Bretsznajdera na cmentarzu Powązkowskim
Otrzymał również liczne nagrody, w dziedzinie nauki i postępu technicznego, m.in.[2]:
Nagrodę Ministra Szkolnictwa Wyższego I stopnia,
Nagrodę Ministra Przemysłu Chemicznego,
Nagrodę Specjalną „Mistrza Techniki”.
Józef Szarawara, profesor Politechniki Śląskiej, autorytet w zakresie technologii chemicznej[12], napisał[2]:
Prof. S. Bretsznajder był wybitnym uczonym i nauczycielem, był prekursorem matematycznego opisu wyników badań doświadczalnych, był twórcą oryginalnej polskiej szkoły technologii chemicznej. Był człowiekiem o ujmującym sposobie bycia, który siłą swojego charakteru, szerokich horyzontów myślowych, wiedzy i kultury – zapisał się trwale w pamięci tych wszystkich, którzy się z nim zetknęli.
W 1977 przez Politechnika Warszawska, Instytut Chemii w Płocku, Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego (Oddział przy Zakładzie Głównym PKN Orlen SA) i Polskie Towarzystwo Kalorymetrii i Analizy Termicznej rozpoczęły organizację cyklicznych Seminariów Analizy Termicznej im. Stanisława Bretsznajdera. Pierwsze seminarium tego cyklu zorganizowano w Płocku w 1977 roku[13]. Kolejne seminaria, cieszące się rosnącym zainteresowaniem, odbyły się w latach 1977, 1979, 1983, 1986, 1989, 1993, 1998, 2002, 2007[4][14] (termin 10th International Seminar on Thermal Analysis and Calorimetry to the memory of Prof. St. Bretsznajder – 28–30 września 2011[15]) i 2016[16].
↑Elżbieta Borysowicz: Wykaz zmarłych Profesorów Politechniki Warszawskiej pochowanych na Powązkach w Warszawie. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2015, s. 16. ISBN 978-83-7814-461-8.
↑Jean Billiter. Notiz über das Siemens-Billiter-Verfahren. „Zeitschrift für Elektrochemie und angewandte physikalische Chemie”. 23 (21–22), s. 325–327, 1. November 1917. ISSN0372-8323. (niem.).
↑Historia. [w:] Instytut Chemii Politechniki Warszawskiej, Płock [on-line]. www.ich.pw.plock.pl. [dostęp 2016-07-06]. (pol.).
↑IX Krajowe Seminarium im. Prof. St. Bretsznajdera, red. Barbara Pacewska, wyd. Instytut Chemii, Politechnika Warszawska, Wydział Budownictwa, Mechaniki i Petrochemii w Płocku (materiały seminaryjne), Płock 2007, isbn 8391011941, 9788391011942 (według books.google.com, obecnie niedostępne).