Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

Sylvia Plath

Sylvia Plath
Ilustracja
Sylvia Plath (1961)
Data i miejsce urodzenia

27 października 1932
Boston

Data i miejsce śmierci

11 lutego 1963
Londyn

Narodowość

amerykańska

Język

angielski

Alma Mater

Smith College

Dziedzina sztuki

liryka, proza

Epoka

konfesyjny

Ważne dzieła
podpis
Nagrody

Nagroda Pulitzera w dziedzinie poezji (pośmiertnie)

Mieszkanie Sylvii Plath w Londynie (3 Chalcot Square, Primrose Hill)
Newnham College (Cambridge University), gdzie Plath studiowała od 1955 do 1957r.
Mieszkanie przy ulicy 23 Fitzroy Road w Londynie, gdzie Plath popełniła samobójstwo
Grób Sylvii Plath na cmentarzu w Heptonstall (West Yorkshire) (2022)

Sylvia Plath (ur. 27 października 1932 w Bostonie, zm. 11 lutego 1963 w Londynie) – amerykańska poetka, pisarka i autorka krótkich opowiadań. Współcześnie znana m.in. dzięki na poły autobiograficznej powieści Szklany klosz. Jej poezja należy do nurtu poezji konfesyjnej. Sylvia Plath jest przy tym jedną z czołowych postaci kierunku w literaturze lat 50. i 60. XX wieku, określanego mianem Konfesjonalistów (ang. Confessionalist)[1], do którzych także zalicza się jej przyjaciółkę Anne Sexton jak i Roberta Lowella oraz W.D. Snodgrassa.

Życiorys

Sylvia Plath urodziła się w dzisiejszej bostońskiej dzielnicy Jamaica Plain jako córka pochodzącego z Grabowa koło Poznania w Cesarstwie Niemieckim Otto Platha i Aurelii z d. Schober, Austriaczki z pochodzenia. Już od lat dziecinnych wykazywała niezwykły talent poetycki, publikując swój pierwszy wiersz w wieku 8 lat w dziale dziecięcym gazety Boston Herald. W tym okresie zmarł jej ojciec, profesor college’u, a zarazem pszczelarz. Wychowana jako unitarianka, Plath doświadczyła utraty wiary po śmierci ojca i przez całe życie pozostawała ambiwalentna w stosunku do religii[2].

W wieku 11 lat Sylvia Plath dostała swój pierwszy dziennik od matki. Od tej pory regularnie pisała dzienniki do końca życia.

W sierpniu 1950 Sylvia Plath opublikowała w magazynie dla dziewcząt Seventeen swój pierwszy utwór fabularny, a w gazecie The Christian Science Monitor ukazał się jej pierwszy dojrzały wiersz.

Po ukończeniu drugiego roku w ekskluzywnym college’u dla kobiet Smith College w Northampton (Massachusetts), Plath odbyła staż w redakcji czasopisma Mademoiselle. Po ukończeniu stażu, otrzymała odmowę przyjęcia na seminarium pisania w Harvardzie. W tym czasie chorowała na zaburzenia depresyjne. Po powrocie do domu miała pierwszą próbę samobójczą wczołgując się pod werandę i zażywając tabletki nasenne. Ten okres swego życia opisała w autobiograficznej powieści Szklany klosz (1963, The Bell Jar, wyd. polskie 1975). Po tej próbie samobójczej Plath podjęła leczenie w prywatnym szpitalu psychiatrycznym McLean Hospital w Belmont koło Bostonu pod okiem dr Ruth Barnhouse Beuscher.

W 1955 Sylvia Plath wyjechała jako stypendystka Fulbrighta na studia do Anglii w Newnham College, część Cambridge University. 25 lutego 1956 tam poznała na przyjęciu poetę Teda Hughesa, którego poślubiła niespełna cztery miesiące później, 16 czerwca 1956. Głęboko zainteresowali się zjawiskami nadprzyrodzonymi i używali tabliczek ouija[3].

Wraz z mężem wiele podróżowała m.in. do Francji oraz Hiszpanii. W wakacje 1959 Sylvia Plath i Ted Hughes podróżowali przez Amerykę Północną. Para mieszkała w Cambdridge oraz w Londynie, a latem 1957 przeprowadzilła się do USA, gdzie najpierw mieszkała w Northampton (Massachusetts), a potem od 1958 w Bostonie, przy 9 Willow Street. Podczas czasu w Northampton Sylvia Plath wykładała literaturę angielską na Smith College. W grudniu Sylvia Plath i Ted Hughes zdecydowali wrócić do Anglii, gdzie zamieszkali w Londynie, przy 3 Chalcot Square.

W lutym 1960 Plath podpisała umowę na wydanie swojego pierwszego tomiku poezji Kolos (The Colossus) w wydawnictwie Heinemanna.

1 kwietnia 1960 Sylvia Plath urodziła pierwsze z dwójki dzieci, Friedę Hughes, a w lipcu małżonkowie kupili spory dom Court Green w North Tawton w hrabstwie Devon, którego hipotekę spłacili w grudniu 1961. Ich syn Nicholas Hughes urodził się 17 stycznia 1962.

Maj 1962 był początkiem końca małżeństwa Sylvii Plath i Teda Hughesa, który rozpoczął romans z zaprzyjaźnioną Assią Wevill z którą przebywał w związku po śmierci Plath. Kilka lat później (23 marca 1969) Wevill popełniła samobójstwo w identyczny sposób, jak Sylvia Plath, także zagazowując swoją i Hughesa czteroletnią córkę Shurę.

W czerwcu 1962 roku Plath zjechała samochodem z pobocza drogi do rzeki, co później określiła jako próbę samobójczą[4].

Pod koniec 1962 doszło między małżonkami do separacji; w grudniu Plath przeniosła się z dwojgiem dzieci (Friedą i Nicholasem) ze wspólnego domu w hrabstwie Devon do Londynu. Zamieszkała w domu po W.B. Yeatsie, za rogiem od Chalcot Square. Bardzo ciężka dla niej okazała się zima 1962/63. W okresie jesienno-zimowym Plath napisała swoje najlepsze wiersze m.in. „Tatusia”, „Ukłucia”, „Kobietę Łazarz”, „Ariel”, „Kurierów”, „Mistyczkę” i ostatni wiersz „Krawędź”. 14 stycznia 1963 ukazała się powieść Szklany Klosz. Poetka brała wówczas leki przeciwdepresyjne. Schorowana Sylvia Plath popełniła samobójstwo przez zatrucie gazem. Włożyła głowę do kuchenki gazowej[5]. Dzieci zamknęła w dobrze wentylowanym pokoju, zostawiając im śniadanie. Została pochowana na cmentarzu w Heptonstall, w hrabstwie West Yorkshire w Anglii.

Ariel oraz inne tomy jej poezji zostały wydane pośmiertnie. Poezje zebrane (The Collected Poems) z 1981 roku zostały nagrodzone w 1982 roku Nagrodą Pulitzera. W 2000 ukazał się zbiór istniejących dzienników Sylvii Plath obejmujący dwanaście ostatnich lat jej życia. Ted Hughes twierdził, że dzienniki pisane od 1959 do 1962 roku zaginęły, a ostatni obejmujący czas od grudnia 1962 do lutego 1963 został spalony przez niego, bo nie chciał, żeby ich dzieci je kiedykolwiek przeczytały.[potrzebny przypis] W 2017 i 2018 ukazały się dwa tomy listów pisanych przez poetkę od 1940-1962, a w 2024 The Collected Prose of Sylvia Plath z wcześniej niepublikowanymi opowiadaniami oraz innymi utworami prozy.

Twórczość

Poezja

Przekładów wierszy Sylvii Plath na język polski dokonali: Teresa Truszkowska, Ewa Fiszer, Julia Hartwig, Jan Rostworowski, Zbigniew Herbert.

Proza

Twórczość dla dzieci

  • The Bed Book (1976)
  • The It-Doesn't-Matter Suit, Garnitur na każdą okazję (1996), Wydawnictwo: Dwie Siostry ISBN 978-83-6085-007-7
  • Collected Children’s Stories (Anglia, 2001)
  • Mrs. Cherry’s Kitchen (2001)

Biografie

Wybór biografii:

Powieśći biograficzne o ostatnich miesiącach życia Sylvii Plath:

Film

W 2003 powstał film fabularny Sylvia z Gwyneth Paltrow i Danielem Craigiem w rolach głównych, który opowiada o życiu Sylvii Plath od chwili jej spotkania z Tedem Hughesem do samobójczej śmierci, przy czym koncentruje się na jej problemach małżeńskich.

Przypisy

  1. Podobnym terminem określa się późniejsze poezje Anne Sexton, Roberta Lowella czy Allena Ginsberga.
  2. Peel, Robin. "The Political Education of Sylvia Plath s. 41–44.
  3. Sylvia Plath's Spirit Guide | Academy of American Poets [online], poets.org [dostęp 2024-06-25] (ang.).
  4. The Dedalus Book of Literary Suicides: Dead Letters (2008) Gary Lachman, Dedalus Press, University of Michigan, s. 145
  5. Vanitas Vanitatum, życie z książkami: Życiorys Sylvii Plath [online], życie z książkami, 15 kwietnia 2014 [dostęp 2024-07-29].
  6. Informacje o angielskiej wersji Przezimowania ze strony internetowej Kate Moses, [1]. (ang.)

Linki zewnętrzne

Kembali kehalaman sebelumnya