Po raz pierwszy tramwaj na ulicach Pabianic pojawił się 17 stycznia 1901 roku[1]. Łączący Pabianice z Łodzią tramwaj dojeżdżał jedynie na przedmieścia Pabianic, mając końcowy przystanek przy kościele św. Floriana. W 1905 roku linię wydłużono do centrum miasta, pod magistrat. Kolejne przedłużenie trasy pabianickiego tramwaju miało miejsce w 1924 roku[2]. Wtedy tramwaj docierał do dworca PKP. W roku 1940 linię tramwajową Pabianice – Łódź oznaczono numerem 70. Po wojnie linię oznaczono nr 41. W 1968 roku wydłużono linię do pętli Wiejska oraz wybudowano pętlę Duży Skręt. W tym samym roku na trasie Wiejska – Duży Skręt uruchomiono linię dodatkową 41BIS. W latach 80. istniały plany budowy linii tramwajowej na największe pabianickie osiedle – Bugaj[2]. Zbudowano nawet na niewielkim odcinku tory – na skrzyżowaniu ulic Nawrockiego i Waltera-Jankego oraz Świetlickiego, zdemontowane dopiero w 2014[3]. Planów jednak nie zrealizowano. W 1993 linię tramwajową 41, należącą do MPK Łódź przejęła MKT (Międzygminna Komunikacja Tramwajowa). W 1998 zlikwidowano linię 41BIS, a zamiast niej MZK Pabianice uruchomił autobus linii 11. Na tej samej trasie 4 października 2004 MPK Łódź uruchomiło obsługiwaną tramwajami solo 805Na linię P, kursowała do końca 2006 roku[2].
Od 2004 roku linia do Łodzi ponownie była zarządzana przez MPK Łódź. Na ulicach Pabianic pojawiły się ponownie składy 2× 805Na zamiast wagonów typu 803N. W tramwajach przestały obowiązywać bilety MZK Pabianice. Linia docierała do Helenówka, to znacznie dalej, niż 41, które jeździło jedynie do Placu Niepodległości. Miesiąc później, 1 lutego 2004 linia 11 została przedłużona do Zgierza, a 1 marca 2004 kursy do Helenówka otrzymały oznaczenie 11A. Niedługo później MPK reaktywowało miejską linię w Pabianicach na trasie Wiejska – Duży Skręt[2].
W 2008, w związku z zakończeniem budowy łódzkiej części Łódzkiego Tramwaju Regionalnego kursy linii 11 skrócono do Chocianowic-Ikei, likwidując jednocześnie linię 11A. Związane to było ze złym stanem torowiska w Ksawerowie i Pabianicach, niedostosowanym do nowoczesnych tramwajów Pesa. Między Łodzią a Chocianowicami kursował tramwaj linii P[2].
W 2010 numeracja linii powróciła do liczby 41, a wraz z tym nastąpiła zmiana taryfy na taryfę lokalną[2], potem zmienioną na taryfę międzygminną, obecnie funkcjonującą w formie taryfy strefowej[4].
14 maja 2017 zawieszono kursowanie tramwaju ze względu na zły stan techniczny sieci trakcyjnej i torowiska. Wprowadzona została autobusowa komunikacja zastępcza Z41 kursująca od Dworca PKP do Chocianowic Ikea[5]. W okresie od 2 lipca do 31 sierpnia 2017 przedłużono trasę linii Z41 do stacji Łódź Dąbrowa[6]. 1 listopada 2017 po przeprowadzeniu remontu trakcji elektrycznej przywrócono kursowanie tramwaju[7].
W związku z remontem trasy tramwajowej w Pabianicach ruch tramwajów został zawieszony 1 marca 2020 r.[8] Przywrócenie ruchu miało miejsce 1 lipca 2023 r.[9] Wówczas po raz pierwszy na trasę zawitały tramwaje całkowicie niskopodłogowe[10]. Zgodnie z założeniami MPK Łódź ponad połowa kursów na linii 41 ma być obsługiwana przez tabor niskopodłogowy. Podczas kursów niskopodłogowych, oznaczonych w rozkładzie, najczęściej jeżdzą tramwaje Pesa 122N, przeznaczone na tę trasę w ramach Łódzkiego Tramwaju Regionalnego. Czasem na trasie można spotkać także Moderusy Gamma. Pozostałą część kursów zazwyczaj obsługuje Konstal 805Na[11][12].
Linie tramwajowe
Dawniej
Poniższy wykaz pokazuje linie funkcjonujące do 2010 roku[2][13].
Pabianice: Wiejska – Łaska, Zamkowa, Warszawska; Ksawerów: Łódzka; Łódź: Pabianicka – Łódź Plac Niepodległości
Kontrowersje
W latach 2009 i 2011–2012 prezydent Pabianic Zbigniew Dychto rozważał zastąpienie tramwajów autobusami MZK Pabianice. W przygotowanym przez miasto raporcie większość osób deklarowało, że tramwaj w Pabianicach musi pozostać[15]. Mimo tych danych w 2017 niektórzy wypowiadali się przeciwko tramwajowi mówiąc o jego awaryjności i głośności[15][16]. Te opinie jednakże nie były na tyle głośne, aby zlikwidować tramwaj[2][17].