WIG20

WIG20 – indeks giełdowy 20 największych spółek akcyjnych notowanych na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych^[1]. Bazową datą dla indeksu jest 16 kwietnia 1994, zaś wartością bazową 1000 punktów^[2].

Jest to indeks typu cenowego (przy jego obliczaniu bierze się jedynie ceny zawartych w nim transakcji). W ramach WIG20 nie może być notowanych więcej niż 5 spółek z jednego sektora; nie są w nim notowane fundusze inwestycyjne^[3].

Notowania WIG20 rozpoczęły się w kwietniu 1994 roku, blisko miesiąc po osiągnięciu szczytu pierwszej hossy przez WIG, i po 4 dniach WIG20 osiągnął szczyt notowań przy poziomie 1350 punktów. W ciągu tych 4 dni miał miejsce też rekordowy w całej historii WIG20 jednodniowy wzrost, kiedy to 21 kwietnia zanotował wzrost o blisko 16%. Realna stopa zwrotu przy zakupie za cenę zamknięcia z pierwszego dnia do końca 1994 wyniosła -63%, co było najgorszym wynikiem w historii notowań. Duży wpływ na tak słaby wynik miała wysoka inflacja wynosząca 32%. Minimalną wartość w historii i tym samym dołek pierwszej bessy indeks osiągnął 28 marca 1995 roku przy wartości 577,9 punktów. Po bessie nastąpiło szybkie odbicie i w 1996 roku indeks zakończył z realną stopą zwrotu wynoszącą 62%, co również jest najwyższą realną stopą zwrotu w historii WIG20.

W 1999 roku, po spadku wartości indeksu w październiku 1998 do 971,3 punktów, rozpoczęła się hossa internetowa, która trwała do końca pierwszego kwartału 2000 roku, kiedy warszawski indeks blue chipów osiągnął wartość 2443,7 punktów, a między końcem 1998 a 1999 roku realna stopa zwrotu wyniosła 37%.

Kolejną hossą była hossa surowcowa, która to zaczęła się w 2000 roku, a skończyła się w 2008 roku, od stycznia 2000 roku do czerwca 2008 roku cena ropy naftowej wzrosła ponad 5-krotnie. Natomiast na WIG20 hossa zaczęła się w 2002 roku i trwała do końca października 2007 roku, kiedy to 29 października WIG20 osiągnął wartość 3917,87 punktów. W okresie tej hossy indeks zanotował 5 lat dodatniej stopy zwrotu, ze średnioroczną realną stopą zwrotu między końcem 2002 a końcem 2007 roku wynosząca 23%.

Po historycznych szczytach nastąpiły rekordowe bez uwzględnia inflacji spadki, kiedy to między końcem 2007 a 2008 roku wartość WIG20 spadła o 48%, a minimum tej bessy zostało osiągnięte w lutym 2009 roku przy poziomie 1327,64 punktów.

Po spadkach w 2008 i 2009 r. następnie nastąpiły kolejne wzrosty do poziomu 2932,62 punktów w kwietniu 2011, wraz z kolejną falą kryzysu finansowego pod koniec 2011 i drugiej połowie 2012 wartość WIG20 spadła do 2035,8 punktów w maju, ale pod koniec roku wzrósł do 2602,61 punktów.

W kolejnych latach WIG20 utrzymywał się raczej w trendzie bocznym, w 2017 roku nastąpiło gwałtowne wybicie i wzrost o 26% do poziomu 2 630,37 pod koniec stycznia 2018 roku. Po tym szczycie nastąpił okres trendu bocznego przerwany gwałtowny spadkiem związanym z COVID-19, kiedy to w okresie od 2 stycznia do 12 marca wartość indeksu spadła o 40,65%. Po tym krachu nastąpiło dynamiczne odbicie na dzień 30 lipca indeks wrócił do stanów sprzed spadków związanych z COVID-19.

Z 6792 sesji, które miały miejsce od kwietnia 1994 roku do lipca 2021 roku na WIG20, 3409 sesji było wzrostowych, 3377 spadkowych, a 6 miało kurs zamknięcia tożsamy z dniem poprzedzającym.

Rekordowa pod względem dziennej stopy zwrotu była sesja z 21 kwietnia 1994, kiedy to wartość indeksu wzrosła o 15,99%. Największa strata na wartości w ciągu jednego dnia miała miejsce 12 marca 2020 roku, kiedy to spadła ona o 13,28%.

W badanym okresie od 16 kwietnia 1994 do 30 lipca 2021 roku średnia dzienna stopa zwrotu wyniosła 0,03%^[3].

23 września 2013 do indeksu dodano 10 nowych spółek, tworząc WIG30 publikowany obok WIG20^[4].

O wyborze spółek wchodzących w skład indeksu WIG20 decyduje bezpośrednio ich kapitalizacja rynkowa i wartość obrotu ich akcjami.

Warunkiem sine qua non wejścia do indeksu jest:

• liczba akcji w wolnym obrocie jest większa niż 10%,
• wartość akcji w wolnym obrocie ponad 1 mln euro,
• spółka nie może być oznaczona,
• spółka nie może należeć do pewnych, określonych segmentów rynku.

Ranking spółek tworzony jest w oparciu o punkty przyznawane według wzoru:

${\displaystyle R(i)=0{,}6\cdot {St(i)}+0{,}4\cdot {Sc(i)}}$

gdzie poszczególne symbole oznaczają:

• ${\displaystyle R(i)}$ – pozycja w rankingu spółki (i),
• ${\displaystyle St(i)}$ – udział spółki (i) w łącznych obrotach akcjami spółek uczestniczących w rankingu w ostatnim roku,
• ${\displaystyle Sc(i)}$ – udział spółki (i) w wartości akcji w wolnym obrocie spółek uczestniczących w rankingu na dzień jego sporządzenia.

Przy czym metoda opracowywania indeksów ulega zmianie z dniem 12 marca 2021. Zmniejszeniu ulega udział obrotów, a zwiększeniu kapitalizacja w wolnym obrocie – odpowiednio 0,4 i 0,6^[5].

Ranking jest wspólny dla indeksów WIG20, mWIG40 oraz sWIG80.

Listę spółek wchodzących w skład indeksu WIG20 ustala się po ostatniej sesji stycznia – tzw. rewizja roczna – lub kwietnia, lipca i października – korekta kwartalna – na podstawie średniej ważonej 2 kryteriów:

• wielkości obrotu giełdowego akcji spółki w relacji do łącznych obrotów wszystkich spółek wchodzących w skład indeksu w okresie trzech miesięcy,
• wartości rynkowej spółki w relacji do kapitalizacji spółek wchodzących w skład indeksu w okresie miesiąca.

Dotychczas nastąpiły następujące rewizje i korekty składu WIG20:

• 15 grudnia 2005 – miejsce spółek Cersanit i ComputerLand zajęły Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo oraz Bioton;
• 17 marca 2006 – w skład WIG20 weszła spółka Boryszew, zastępując spółkę Softbank;
• 15 września 2006 – Boryszew został zastąpiony przez Polimex-Mostostal;
• 15 grudnia 2006 – wymieniono spółkę Orbis na spółkę CEZ;
• 16 marca 2007 – miejsce Grupy Kęty zajął Cersanit;
• 15 czerwca 2007 – spółkę Netia zastąpiła grupa PBG;
• 10 sierpnia 2007 – węgierski koncern paliwowy MOL zastąpiła spółka budowlana Polnord;
• 20 marca 2008 – miejsca ustąpiły Bank BPH oraz Prokom Software na rzecz spółek Getin Holding oraz Asseco Poland;
• 20 marca 2009 – spółkę Polnord zastąpiła spółka Cyfrowy Polsat;
• 19 marca 2010 – spółkę Agora zastąpiła spółka PGE;
• 17 maja 2010 – spółkę Cersanit zastąpiła spółka PZU SA;
• 17 grudnia 2010 – spółkę Bioton zastąpiła spółka Tauron;
• 21 marca 2011 – spółkę Polimex-Mostostal zastąpiła spółka Kernel Holding oraz spółkę Cyfrowy Polsat zastąpiła spółka Lubelski Węgiel Bogdanka S.A^[6];
• 6 kwietnia 2011 – spółkę Bank Zachodni WBK w wyniku nadzwyczajnej rewizji indeksu zastąpiła spółka Bank Handlowy^[7];
• 16 września 2011 – czeską spółkę CEZ^[8] zastąpiła Jastrzębska Spółka Węglowa^[9];
• 16 marca 2012 – spółkę PBG zastąpiła spółka Boryszew, a spółkę Getin Holding zastąpiła spółka Synthos;
• 18 marca 2013 – spółkę TVN zastąpiła spółka Eurocash;
• 21 czerwca 2013 – spółkę Boryszew zastąpiła spółka Bank Zachodni WBK.
• 21 marca 2014 – Bank Handlowy i GTC zostały zastąpione przez LPP i Alior Bank; w wyniku przekształceń spółek w miejsce BRE Bank i TP SA pojawiły się odpowiednio mBank i Orange Polska;
• 20 marca 2015 – JSW, Synthos i Kernel Holding zostały zastąpione przez spółki Enea, Cyfrowy Polsat i Energa;
• 16 marca 2018 – spółkę Asseco Poland zastąpiła spółka CD Projekt^[10];
• 14 października 2020 – Allegro zastąpiło mBank^[11];
• 26 listopada 2020 – spółka Asseco Poland zastąpiła spółkę Play^[12];
• 19 marca 2021 – Alior Bank został zastąpiony przez spółkę Mercator Medical^[13];
• 18 marca 2022 – spółki Tauron i Mercator Medical zostały zastąpione przez spółki mBank i Pepco^[14];
• 18 marca 2023 – spółka CCC została zastąpiona przez Alior Bank^[15];
• 16 marca 2024 – spółkę Asseco Poland zastąpił Budimex^[16].

Łącznie w ciągu 30 lat w skład indeksu wchodziło 105 spółek.

Spółkami, które zaczynały historię WIG20, były (kolejności od największego do najmniejszego udziału w indeksie): Bank Śląski, Elektrim, WBK, Wedel, BRE Bank, Żywiec, Polifarb Cieszyn, Millennium (BIG), Vistula, Mostostal Export, Universal, Okocim, Exbud, Próchnik, Wólczanka, Kable, Swarzędz, Irena, Sokołów oraz Krosno. Większość z nich stanowiły własność Skarbu Państwa, a ich wejście na giełdę miało na celu ich prywatyzację. Spółkami prywatnymi było tylko Sokołów, BIG i Kable. Spośród wszystkich 20 pierwszych spółek tylko jedna z nich, choć po kilkukrotnej zmianie nazwy, wchodzi w skład indeksu. Wielkopolski Bank Kredytowy (WBK) był częścią WIG20 od kwietnia 1994 roku do czerwca 1998 roku. Następnie po blisko dwu i półrocznej przerwie i połączeniu z Bankiem Zachodnim (BZ) we wrześniu 2001 roku ponownie był częścią indeksu pod nazwą BZWBK, gdzie wchodził w skład indeksu do czerwca 2011 roku i pod tą samą nazwą wrócił do WIG20 w czerwcu 2013 roku. Był jego częścią do grudnia 2018 roku, kiedy to nastąpiła zmiana firmy spółki i do dnia dzisiejszego wchodzi w skład WIG20 pod nazwą Santander Bank Polska.

Uczestnikami indeksu WIG20 jest 20 spółek z najwyższą pozycją w rankingu wyznaczanym w oparciu o dane po sesji w trzeci piątek lutego, maja, sierpnia i listopada. Ranking obliczany jest na podstawie obrotów za ostatnie 12 miesięcy oraz wartości akcji w wolnym obrocie wyznaczoną w oparciu losowo wybrany kurs zamknięcia z ostatnich 5 dni sesyjnych, licząc wstecz od dnia rankingu. W indeksie mogą uczestniczyć spółki, które spełniają kryterium Miesięcznego Wskaźnika Obrotu (MWO) w okresie ostatnich 12 miesięcy przed dniem rankingu. W rankingu nie uczestniczą najmniejsze spółki^{[17][doprecyzuj!]}.

Indeks WIG20 obliczany jest według wzoru:

${\displaystyle WIG20={\frac {M(t)}{M(0)\cdot K(t)}}\cdot 1000}$

gdzie poszczególne symbole oznaczają:

• ${\displaystyle WIG20}$ – wartość indeksu WIG20,
• ${\displaystyle M(t)}$ – kapitalizacja portfela indeksu na sesji t,
• ${\displaystyle M(0)}$ – kapitalizacja portfela indeksu w dniu bazowym
• ${\displaystyle K(t)}$ – współczynnik korygujący indeksu na sesji t^[2]

Współczynnik korygujący oblicza się według wzoru:

${\displaystyle K(t)=K(t-1)\cdot {\frac {Mz(t)}{M(t)}}}$

gdzie poszczególne symbole oznaczają:

• ${\displaystyle K(t)}$ – współczynnik korygujący na sesji t,
• ${\displaystyle Mz(t)}$ – zmodyfikowana wartość kapitalizacji giełdowej dla sesji t (np. dodana wartość akcji nowego uczestnika indeksu).

Uwzględnianie współczynnika korygującego ma na celu neutralizowanie zmian wielkości kapitalizacji giełdy, takich jak zmiany w składzie portfela indeksu, wypłaty dywidendy.

Obliczany od 4 maja 2009 pochodny do WIG20 indeks odzwierciedlający zmiany cen spółek odwrotnie proporcjonalnie do samego WIG20^[18]. Wartość bazowa WIG20short na dzień 31 grudnia 2005 wyniosła 2654,95 pkt.

Obliczany od 4 maja 2009 rok pochodny od WIG20 indeks odzwierciedlający zmiany cen spółek dwukrotnie silniej niż sam WIG20.

WIG20TR (total return) – indeks obliczany od 2012 roku. WIG20 to indeks cenowy, natomiast WIG20TR to indeks dochodowy. Oznacza to, że uwzględnia wypłatę dywidendy oraz emisję akcji z prawem poboru. W oparciu o indeks powstał fundusz ETF notowany na GPW, symbol BETAW20TR.PL^[19]

• Notowania spółek wchodzących w skład indeksu WIG20