Witold Małcużyński

Witold Małcużyński
	; Witold Małcużyński (ok. 1935)
Data i miejsce urodzenia	10 sierpnia 1914 ; Koziczyna(inne języki)
Pochodzenie	polskie
Data i miejsce śmierci	17 lipca 1977 ; Palma de Mallorca
Instrumenty	fortepian
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	muzyk
Wydawnictwo	Columbia, EMI, Polskie Nagrania
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Witold Małcużyński (ur. 10 sierpnia 1914 w Koziczynie(inne języki)^[1]^[2] (ob. lit. Kazokinė) na Wileńszczyźnie koło Święcian, zm. 17 lipca 1977 w Palma de Mallorca) – polski pianista, laureat III nagrody na III Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina (1937)^[3].

Życiorys

Młodość i wykształcenie

Urodził się w rodzinie Witolda i Marii z Bortkiewiczów^[4], jego młodszym bratem był Karol Małcużyński, poseł na Sejm i dziennikarz. Na fortepianie zaczął grać w wieku pięciu lat, ale systematyczną naukę podjął, mając lat dziewięć. W latach 1929–1932 uczył się w Konserwatorium Warszawskim w klasie Jerzego Lefelda^[5]. W 1932 zdał maturę w Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego w Warszawie^[6] i został studentem kursu wyższego w Konserwatorium Warszawskim u Józefa Turczyńskiego. W tym czasie rozpoczął także studia prawnicze i filozoficzne na Uniwersytecie Warszawskim, z których jednak zrezygnował. W 1936 ukończył z wyróżnieniem studia w konserwatorium^[5].

Początki kariery

W 1936 został laureatem Międzynarodowego Konkursu Muzycznego w Wiedniu (V nagroda) oraz zadebiutował w Filharmonii Warszawskiej^[5]. W 1937 otrzymał III nagrodę na III Konkursie Chopinowskim w Warszawie.

Po konkursie wyjechał do Paryża i przez kilka miesięcy pobierał lekcje u Marguerite Long i Isidora Philippa. W 1938 wrócił do Polski i odbył tournée po kraju^[7]. Pod koniec lata 1939 wyjechał do Paryża, by poślubić francuską pianistkę, Colette Gaveau, poznaną podczas konkursu chopinowskiego^[8].

Witold Małcużyński i Julian Godlewski, poznany w Argentynie, długoletni przyjaciel pianisty, Warszawa, 1976

Okres II wojny światowej

Na początku II wojny światowej przebywał w Paryżu. Zgłosił się do Wojska Polskiego we Francji i dzięki interwencji Ignacego Paderewskiego otrzymał przydział do pracy artystyczno-propagandowej w obozach wojskowych^[1]. W styczniu 1940 dał swój pierwszy koncert w Paryżu. W tym samym roku wyjechał wraz z żoną w zaplombowanym wagonie kolejowym do Lizbony. Stamtąd małżeństwo popłynęło statkiem do Argentyny. W listopadzie 1940 dał pierwszy koncert w Buenos Aires^[7]. W latach 1940–1942 koncertował z powodzeniem w wielu krajach Ameryki Południowej. Dzięki zyskanej sławie przybył na zaproszenie Yehudi Menuhina do Stanów Zjednoczonych i w kwietniu 1942 wystąpił w nowojorskiej Carnegie Hall. Przez następne trzy lata występował w wielu amerykańskich miastach (Nowy Jork, Boston, Chicago, San Francisco) z wieloma słynnymi dyrygentami^[1]. W marcu 1945 Małcużyński^[9] dotarł transportem wojskowym do Anglii^[7].

Dalsza kariera

W 1949 odbył światowe tournée z programem chopinowskim z okazji 100. rocznicy śmierci kompozytora. Wystąpił wtedy m.in. w Australii, Nowej Zelandii, Indiach i Sri Lance^[10]. W 1958 po raz pierwszy po wojnie przyjechał do Polski^[11]. Zagrał w Warszawie, Katowicach, Krakowie i Poznaniu. W 1960 odbył kolejne światowe tournée, tym razem z okazji 150. rocznicy urodzin Chopina (w tym okresie dał ok. 150 koncertów)^[1].

Był jurorem międzynarodowych konkursów pianistycznych. Trzykrotnie zasiadał w jury Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie (1960^[12], 1970^[13], 1975^[14]). Był też jurorem Międzynarodowego Konkursu im. Marguerite Long i Jacques’a Thibauda w Paryżu (1946, 1955, 1960, 1965, 1977) oraz Międzynarodowego Konkursu im. Magdy Tagliaferro w Paryżu (1960)^[1].

Przyczynił się do zwrotu Polsce przez władze kanadyjskie skarbów wawelskich i pamiątek narodowej kultury, które na okres wojny zostały wywiezione za ocean na przechowanie.

Został odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą (pośmietnie, 1977)^[15] oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski^[1].

Śmierć

Zmarł na Majorce 17 lipca 1977. Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w alei zasłużonych (1 rząd, 31 miejsce)^[16].

Informacje dodatkowe

Był pierwszym Polakiem uczącym się (w latach 50. i 60. XX wieku) jogi metodą B.K.S. Iyengara^[17], którą stosował podczas przygotowań do koncertów.

Repertuar i dyskografia

Repertuar

Dysponował bogatym repertuarem, w którym znajdowały się utwory m.in. Fryderyka Chopina, Ferenca Liszta, Piotra Czajkowskiego, Johannesa Brahmsa, Karola Szymanowskiego, Aleksandra Skriabina, Claude’a Debussy’ego, Siergieja Rachmaninowa, Beli Bartóka i Siergieja Prokofiewa^[1]. Nagrywał m.in. dla wytwórni Columbia i EMI^[10].

Wybrana dyskografia (CD)

Pozostawił wiele nagrań^[18], wśród których znalazły się:

1989 Witold Małcużyński Plays Chopin (Polskie Nagrania)
1993 Witold Małcużyński • Fantasies-Nocturnes-Scherzos (Allegro Corporation)
1993 Malcuzynski Plays Chopin • Grand Polonaise, Volume 2 (Allegro Corporation)
1994 Malcuzynski: Artist Profile (Chopin: Piano Concerto No. 2/Piano Sonata No. 3/Waltzes/Mazurkas) (EMI Classic)
1999 Witold Małcuzynski • Chopin-Rachmaninov (Dante)
2000 Witold Malcuzynski Plays Chopin, Liszt and Szymanowski (Piano Masters) (Pearl)
2001 Witold Malcuzynski • Brahms-Beethoven-Chopin (Aura Classics)
2001 Witold Malcuzynski Plays Great Romantic Piano Music (2CD) (Royal Long Players)
2003 Witold Małcużyński Brahms-Franck-Bach-Busoni (Polskie Nagrania)
2006 Witold Małcużyński • Johannes Brahms Piano Concerto No.1 in D minor op. 15 (Polskie Nagrania)
2007 Witold Małcużyński • Chopin: Piano Concerto No. 2, Rachmaninov: Piano Concerto No. 3 (nagr. 1946-1949) (Guild)
2007 Witold Malcuzynski Intermezzo (Fabula Classica)
2010 Witold Małcużyński • Chopin (digipack) (Polskie Radio)

Upamiętnienie

Jego imieniem nazwano ulice w Białogardzie, na warszawskim Natolinie^[19]^[20], gdańskim osiedlu Suchanino^[21], w radomskim Pruszakowie^[22], Kościerzynie, Zielonce^[23], Słupsku i Jeleniej Górze.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Małgorzata Kosińska: Witold Małcużyński. culture.pl, listopad 2007. [dostęp 2016-04-07]. (pol.).
↑ Na płycie nagrobnej jako miejsce urodzenia widnieje Warszawa.
↑ Wysocki 1987 ↓, s. 31.
↑ Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 190. [dostęp 2021-08-13].
↑ ^a ^b ^c Dybowski 2005 ↓, s. 102.
↑ [W:] Smolna 30. Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego Warszawa: PIW, 1989, w spisie absolwentów rocznika 1932 na s. 354, pozycja 37. oraz fotografia nr 48. po s. 224
↑ ^a ^b ^c Dybowski 2005 ↓, s. 105.
↑ Wysocki 1987 ↓, s. 35.
↑ Jean-Pierre Thiollet(inne języki), 88 notes pour piano solo, Neva Editions, 2015, « Solo nec plus ultra », p. 52.ISBN 978-2-3505-5192-0
↑ ^a ^b Jonathan Summers: Witold Małcuzynski – Biography. [w:] A–Z of Pianists [on-line]. naxos.com. [dostęp 2016-04-07]. (ang.).
↑ Dybowski 2005 ↓, s. 106.
↑ Wysocki 1987 ↓, s. 76.
↑ Wysocki 1987 ↓, s. 98.
↑ Wysocki 1987 ↓, s. 133.
↑ Pogrzeb W. Małcużyńskiego [w:] "Dziennik Bałtycki", nr 168, 27 lipca 1977, s. 1.
↑ Cmentarz Stare Powązki: WITOLD MAŁCUŻYŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-19] .
↑ Akademia Hatha-Jogi: B.K.S. Iyengar – Uczniowie. [dostęp 2011-04-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-27)].
↑ Witold Małcuzynski – Discography. allmuisc.com. [dostęp 2016-04-07]. (ang.).
↑ Warszawa, ul. Małcużyńskiego. [dostęp 2011-04-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-24)].
↑ Uchwała nr 60 Rady Narodowej Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 22 lutego 1980 r. w sprawie nadania nazw ulicom, "Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, Warszawa, dnia 29 czerwca 1980 r., nr 8, poz. 6, s. 3.
↑ Gdańsk, ul. Małcużyńskiego. [dostęp 2012-12-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-17)].
↑ Radom, ul. Małcużyńskiego. [dostęp 2011-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-24)].
↑ Małcużyńskiego Witolda (ul), 05-220 Zielonka [online], mapa.targeo.pl [dostęp 2017-09-02] (pol.).

Bibliografia

Stanisław Dybowski: Laureaci Konkursów Chopinowskich w Warszawie. Warszawa: Selene, 2005, s. 102–108. ISBN 83-910515-1-X.
Stefan Wysocki: Wokół Konkursów Chopinowskich. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji, 1987. ISBN 83-212-0443-0.
R. Hauer, B. Gavoty, Malcuzynski, Kister, Genewa 1957
Liczący 70 kart zbiór korespondencji Witolda Małcużyńskiego z Jerzym Giedroyciem przechowywany jest w archiwum Instytutu Literackiego w Maisons-Laffitte. Sygnatura: Korespondencja Redakcji - teka 455