Wolny Uniwersytet Ukraiński

Wolny Uniwersytet Ukraiński
Український Вільний Університет
Universitas Libera Ucrainensis
Ukrainian Free University
	; Długoletnia siedziba uniwersytetu w Monachium przy Pienzenauerstrasse 15
Data założenia	17 stycznia 1921
Państwo	Niemcy
Adres	Barellistraße 9a – 80638 Monachium
Rektor	prof. Maria Pryshlak
	Położenie na mapie Bawarii Wolny Uniwersytet Ukraiński
	Położenie na mapie Niemiec Wolny Uniwersytet Ukraiński
	48°08′N 11°34′E/48,133333 11,566667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Wolny Uniwersytet Ukraiński (ukr. Український Вільний Університет, niem. Ukrainische Freie Universität München) – ukraiński uniwersytet w Monachium. Został założony przez emigrantów po I wojnie światowej.

Historia

Plany utworzenia uniwersytetu ukraińskiego były podnoszone jeszcze przed wybuchem I wojny światowej w Galicji, jego siedzibą miał być Lwów. Rząd polski nie wywiązał się przez cały okres dwudziestolecia międzywojennego z zobowiązania utworzenia do końca roku 1924 uniwersytetu ukraińskiego na terenie RP, zawartego w ustawie z 26 września 1922^[1]. Od roku 1919 do 1925 działał we Lwowie nielegalny Tajny Uniwersytet Ukraiński.

Wolny Uniwersytet Ukraiński powstał 17 stycznia 1921 w Wiedniu, jednak w tym samym roku został przeniesiony do Pragi. Był finansowany przez rząd czechosłowacki, przy wsparciu prezydenta Czechosłowacji Tomasza Masaryka.

Wolny Uniwersytet Ukraiński w Pradze i Ukraińska Akademia Gospodarcza w Poděbradach były w tym okresie jedynymi wyższymi uczelniami ukraińskimi na świecie^[a].

Początkowo Uniwersytet posiadał tylko dwa fakultety: filozoficzny i prawno-społeczno-ekonomiczny. Wykładowcami byli: Dmytro Antonowycz, Łeonid Biłećkyj, Iwan Horbaczewski, Stanisław Dnistrianski, Dmytro Doroszenko, Fedir Szczerbyna, Ołeksandr Kołessa, Stepan Rudnyćkyj, Wołodymyr Starosolskyj, Roman Smal-Stocki, Stepan Smal-Stocki, Andrij Jakowliw, Augustyn Wołoszyn, Opanas Andrijewśkyj, Jurij Klen, Fedir Szweć.

Po II wojnie światowej Uniwersytet został przeniesiony do Monachium. Jego siedzibą była przez długi czas willa położona opodal Izary w eleganckiej dzielnicy Bogenhausen, przy ulicy Pienzenauerstraße 15, która do września 1939 roku była siedzibą Konsulatu Generalnego RP w Monachium^[2]. Wykładowcami uniwersytetu byli: Mykoła Wasyljiw, Hryhor Waszczenko, Wołodymyr Derżawyn, Wiktor Domanycki, Pawło Zajcew, Bohdan Krupnyćkyj, Wołodymyr Kubijowycz, Zenon Kuzelia, Ołeksandr Kulczyćkyj, Petro Kurinnyj, Iwan Mirczuk, Ołeksandr Ohłobłyn, Lew Okinszewycz, Jurij Panejko, Jurij Polanśkyj, Natalia Połonska-Wasylenko, Iwan Rakowśkyj, Wadym Szczerbakiwśkyj, Jarosław Rudnycki, a później Jurij Starosolski, Ołeksandr Jurczenko, Ołeksandr Horbacz, Wołodymyr Janiw, Jarosław Padoch, Ivo Polulach (Iwo Połulach), Iwan Koszeliweć, Dmytro Czyżewśkyj, Jurij Szewelow, Jurij Bojko-Błochyn, Alexander Motyl.

Od 16 września 1950 stopnie nadawane przez Wolny Uniwersytet są uznawane przez rząd RFN, a od 12 listopada 1992 przez rząd Ukrainy.

Rektorzy

Lista rektorów uczelni^[3]:

1921–22 Ołeksandr Kołessa
1922–23 Stanisław Dnistrianski
1923–24 Iwan Horbaczewski
1924–25 Fedir Szczerbyna
1925–28 Ołeksandr Kołessa
1929–30 Dmytro Antonowycz
1930–31 Andrij Jakowliw
1931–35 Iwan Horbaczewski
1935–37 Ołeksandr Kołessa
1937–38 Dmytro Antonowycz
1938–39 Ołeksandr Mycjuk
1939–40 Iwan Borkowśkyj
1940–41 Ołeksandr Mycjuk
1941–43 Iwan Borkowśkyj
1943–44 Ołeksandr Kołessa
1944–45 Andrij Jakowliw
1945 Augustyn Wołoszyn
1945–47 Wadym Szczebakiwśkyj
1947–48 Iwan Mirczuk
1948–50 Jurij Panejko
1950–55 Iwan Mirczuk
1955– 58 Mykoła Wasyliw
1958–61 Iwan Mirczuk
1961–62 Jurij Panejko
1962–64 Ołeksandr Kulczyćkyj
1964–65 Wasyl Orełećkyj
1965–66 Jurij Bojko–Błochyn
1966–68 Wasyl Orełećkyj
1968–86 Wołodymyr Janiw
1986–1992 Bohdan Ciuciura
1992–93 Petro Goj
1993–95 Roman Drażnowśkyj
1995–98 Myrosław Łabunka
1998–2003 Leonid Rudnyćkyj
2004–2007 Albert Kipa
2008–2011 Iwan Myhuł
2011 – Jarosława Melnyk

Uwagi

↑ Nie uwzględniając ZSRR, gdzie po okresie względnie liberalnej polityki kulturalnej na terenie Ukraińskiej SRR (polityka ukrainizacji w latach 1921–1929), w latach trzydziestych, poczynając od roku 1930 nastąpiła fizyczna zagłada elit ukraińskich przez OGPU – NKWD, a życie akademickie w konsekwencji na kilkadziesiąt lat (do lat 60. XX w.) zamarło.

Przypisy

↑ Art. 24. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwali utworzenie uniwersytetu ruskiego i zapewni mu potrzebne środki finansowe ze Skarbu Państwa. Uniwersytet ten, zorganizowany autonomicznie, zgodnie z przepisami, dotyczącymi szkół akademickich, podlegać będzie bezpośrednio Ministrowi Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (Dz.U. z 1922 r. nr 90, poz. 829).
↑ Mieczysław Grabiński: Dyplomacja w Dachau. Dachau, Freimann, Monachium, Dillingen: Wydawnictwo „Słowa Polskiego”, 1946, s. 11.
↑ Ukrainische Freie Universität Короткий огляд історії УВУ. Ukrainische Freie Universität. [dostęp 2015-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-03)]. (ukr.).

Bibliografia

Український вільний університет w: Dovidnyk z istorii Ukrainy, opr. Ihor Pidkova, Roman Shust, Kost Bondarenko; Lwów 1999, Wyd. Lvivskyi derzhavnyi universytet im. Ivana Franka i Vydavnyctvo Heneza, ISBN 978-966-504-237-2.