Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

Władysław Krzemiński

Władysław Krzemński
Imię i nazwisko

Władysław Wetzstein

Data i miejsce urodzenia

19 marca 1907
Kraków

Data i miejsce śmierci

6 października 1966
Warszawa

Zawód

reżyser, aktor, kierownik i dyrektor teatrów, wykładowca akademicki, literat, tłumacz

Współmałżonek

Zofia Niwińska

Lata aktywności

1930–1966

Zespół artystyczny
Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie
Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach
Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie
Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Władysław Krzemiński właśc. Władysław Wetzstein (ur. 19 marca 1907 w Krakowie, zm. 6 października 1966 w Warszawie) – polski reżyser i aktor teatralny, dyrektor teatrów, literat, tłumacz oraz wykładowca akademicki.

Życiorys

Syn antykwariusza Szymona Wetzsteina i Hendli z Dringerów[1]. Ukończył Gimnazjum im. Augusta Witkowskiego w Krakowie i przez dwa semestry studiował architekturę w Brnie. W latach 1926–1928 uczył się w krakowskiej Miejskiej Szkole Dramatycznej, a w 1929 roku uczęszczał do Oddziału Dramatycznego przy Konserwatorium Muzycznym w Warszawie (używając już wówczas nazwiska Krzemiński). W 1930 roku przebywał w Berlinie, gdzie praktykował u Maxa Reinhardta. Po powrocie do Krakowa zainicjował powstanie Studia Młodych Aktorów, któremu nadano nazwę Studio 30 - Pierwsza Grupa Niezależnych. Grupie nie udało się wystawić żadnego przedstawienia, ponieważ została zamknięta przez władze ze względów politycznych.
W latach 1930–1935 Krzemiński był aktorem oraz asystentem reżysera w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Brał również udział w przedstawieniach satyrycznych oraz dla dzieci. W 1933 roku na krakowskich Błoniach wystawiono sztukę jego autorstwa pt. "Jan III pod Wiedniem". Po strajku w Sempericie w marcu 1936 roku, wraz z grupą lewicowych pisarzy, podpisał list protestacyjny przeciw działaniom prasy, wskutek czego znalazł się na "czarnej liście". W latach 1936–1939 pozostawał bez stałego angażu i utrzymywał się głównie z pracy literackiej. Zajmował się tłumaczeniem dramatów, tworzył słuchowiska radiowe oraz adaptacje dla scen dramatycznych i muzycznych, pisał także teksty estradowe oraz piosenki, m.in. dla kabaretów warszawskich. Współpracował także z teatrami TUR oraz grupą teatralną Cricot.

W latach II wojny światowej znalazł się w Rumunii, gdzie przebywał w obozach dla uchodźców w Bacău, Ocnele Mari, Băile Govora i Slatina-Olt. W Băile Govora był współzałożyciele polskiego gimnazjum, gdzie uczył literatury polskiej. Po likwidacji szkoły uczył języka angielskiego w ramach tajnych kompletów oraz pracował jako szewc. Natomiast podczas pobytu w Slatinie, w styczniu 1943 roku wystawił w tamtejszym Domu Polskim "Szopkę krakowską" własnego autorstwa.

Po zakończeniu wojny, we wrześniu 1945 roku powrócił do Polski. W latach 1945–1947 pracował jako aktor i reżyser w Teatrze Śląskim w Katowicach. Następnie przeniósł się do Krakowa, gdzie objął stanowisko reżysera w tamtejszych Teatrach Dramatycznych. W 1948 roku w Łodzi zdał egzamin reżyserski. W 1953 r. poparł działania stalinowskich władz PRL, podpisując Rezolucję Związku Literatów Polskich w Krakowie w sprawie procesu krakowski[2].

W 1954 roku przyczynił się do wyodrębnienia z Teatrów Dramatycznych samodzielnego zespołu Starego Teatru im. Heleny Modrzejewskiej (od kwietnia do września 1954 roku był jego dyrektorem i kierownikiem artystycznym). W kolejnych latach pozostał w Starym Teatrze jako reżyser, a w latach 1957-1963 - ponownie jako dyrektor i kierownik artystyczny. Po odwołaniu ze stanowiska, do końca życia pracował jako reżyser w Teatrze im. Juliusza Słowackiego. Gościnnie współpracował z Operą Krakowską oraz z warszawskimi Teatrami: Polskim i Dramatycznym. Zajmował się reżyserią radiową i telewizyjną (Teatr Telewizji) oraz tworzył adaptacje teatralne (m.in. operetki, musicale i wodewile).

Od 1949 roku zajmował się działalnością pedagogiczną, wykładając w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie grę aktorską, a następnie inscenizację i reżyserię. W 1956 otrzymał tytuł docenta, a w 1964 - profesora nadzwyczajnego uczelni. W latach 1957–1962 pełnił funkcję dziekana Wydziału Reżyserii PWST.

Był mężem aktorki Zofii Niwińskiej. Został pochowany na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (sektor SC11-13-4)[3].

Grób Zofii Niwińskiej i Władysława Krzemińskiego na cmentarzu Salwatorskim w Krakowie

.

Odznaczenia i nagrody

Wybrane utwory sceniczne

  • Jak w bajce (premiera 1946)
  • Jeszcze są na świecie baśnie (premiera 1948)
  • Romans z wodewilu, czyli Krowoderskie zuchy (premiera 1948)
  • Złote niedole (premiera 1950)
  • O księżniczce Bladoliczce i Kaziku ogrodniku (premiera 1975)

Przypisy

  1. Władysław Krzemiński, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy) [dostęp 2023-04-05].
  2. Pisarze, którzy żądali głów „zdrajców i wyrzutków” [online], tygodnik.tvp.pl [dostęp 2023-04-05] (pol.).
  3. Cmentarz parafialny Kraków Salwator - wyszukiwarka osób pochowanych [online], krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 2020-10-30].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Kembali kehalaman sebelumnya