Zaborze (powiat cieszyński)

Zaborze
	wieś
	; Budynek OSP w Zaborzu
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	cieszyński
Gmina	Chybie
Liczba ludności (31/12/2012)	1036
Strefa numeracyjna	33
Kod pocztowy	43-520
Tablice rejestracyjne	SCI
SIMC	0050950
	Położenie na mapie gminy Chybie Zaborze
	Położenie na mapie Polski Zaborze
	Położenie na mapie województwa śląskiego Zaborze
	Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego Zaborze
	49°52′16″N 18°48′36″E/49,871111 18,810000
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zaborze – wieś w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, w gminie Chybie. Jest najdalej wysuniętą na południe wsią gminy. Wieś leży w historycznych granicach regionu Śląska Cieszyńskiego, geograficznie zaś należy do regionu Dolina Górnej Wisły, będącej częścią Kotliny Oświęcimskiej^[4]. Powierzchnia wynosi 592 ha, a liczba ludności 1036^[2], co daje gęstość zaludnienia równą 175 os./km².

Części wsi

Integralne części wsi Zaborze^[5]^[6]
SIMC	Nazwa	Rodzaj
0050966	Gołysz	część wsi
0050972	Nędza	część wsi

Historia

Pierwsza wzmianka pochodzi z 1574 (w dokumencie wymieniony jest „Jan Młodszy Kolaczkowski z Zaborza”), a następne z dziejów Strumienia z 1600 i 1625, gdzie Zaborze widnieje pod nazwą Podpierściec (zobacz Pierściec). W 1630 należy do parafii ewangelickiej w Skoczowie, a w 1718 nakazem cesarza Karola VI ewangelikom odebrana zostaje kaplicy św. Mikołaja w Pierśćcu i oddana katolickiemu proboszczowi ze Skoczowa. W 1737 Zaborze zakupuje baron Kalisch. W 1784 założone jest probostwo katolickie w Pierśćcu, a Zaborze wraz z Uchylanami, Roztropicami i Kowalami przyłączone do niego, zaś trzynaście lat później ewangelicy uczęszczają do nowo wybudowanego kościoła luterańskiego w Drogomyślu. Po śmierci Alberta Kazimierza księcia sasko-cieszyńskiego i właściciela Zaborza w 1822 miejscowość przechodzi na własność Habsburgów aż do 1918. Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 37 budynkach w Zaborzu (bez przysiółka Uchylany) na obszarze 584 hektarów mieszkało 357 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 61,1 os./km². z tego 249 (69,7%) mieszkańców było katolikami, 101 (28,3%) ewangelikami a 7 (2%) wyznawcami judaizmu, 356 (99,7%) było polsko- a 1 czeskojęzyczna^[7]. Do 1910 roku liczba budynków wzrosła do 38 a mieszkańców do 363, z czego 358 (98,6%) osób było polsko-, a 5 (1,4%) niemieckojęzycznymi. Podział według religii kształtował się następująco: 230 (63,4%) katolików, 129 (35,5%) ewangelików i 4 (1,1%) wyznawców judaizmu^[8]. Po I wojnie światowej miejscowość znajdowała się w granicach Rzeczypospolitej Polskiej, a w 1929 powstał oddział OSP. W 1939 władze gminy sprzeciwiły się włączeniu Zaborza do gminy Chybie^[9]. Koniec okupacji niemieckiej trwającej od roku 1939 nastąpił 5 kwietnia 1945, a 10 dni później powstała samodzielna gmina Zaborze. Wójtem został Paweł Strządała a przewodniczącym Rady Józef Strządała. Do gminy zbiorowej w Chybiu miejscowość włączona została 11 grudnia, by 1 stycznia 1955 wejść w skład utworzonej Gromadzkiej Rady Narodowej Mnich.

W międzyczasie, w 1953, gospodarstwa rybackie Polskiej Akademii Umiejętności w Gołyszu (część wsi Zaborze) przekształcono w placówkę badawczo-produkcyjną Polskiej Akademii Nauk, jako Zakład Ichtiobiologii i Gospodarki Rybackiej, który do dziś istnieje i prowadzi działalność naukową.

W 1957 utworzone zostało kółko rolnicze i koło gospodyń wiejskich. W 1959 roku w miejscowości oddano do użytku przystanek kolejowy^[10], szkoły podstawowej w 1966, zaś w 1970 nowy budynek OSP. Kolejna zmiana administracyjna nastąpiła 1 stycznia 1973 kiedy to Zaborze włączono do utworzonej Gminnej Rady Narodowej w Chybiu. Według podziału administracyjnego w latach 1975–1998, miejscowość należała do województwa bielskiego. Następne budynki użyteczności publicznej powstały w 1983 (przedszkole) i 1984 (kościół dla nowej parafii w Zaborzu).

Religia

Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 155029
↑ ^a ^b Gmina Chybie: Informacje podstawowe. [w:] www.chybie.pl [on-line]. 2010. [dostęp 2013-08-05].
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1567 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ Marcin Żerański: Śląsk Cieszyński. Od Bielska-Białej do Ostrawy. Cieszyn: Pracownia na pastwiskach, 2012, s. 81. ISBN 978-83-933109-3-7.
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
↑ GUS. Rejestr TERYT.
↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).
↑ Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).
↑ Wojciech Kiełkowski: Dzieje Zaborza. Jastrzębie-Zdrój 2015, s. 83.
↑ Koleje Śląska Cieszyńskiego: Zaborze. Koleje Śląska Cieszyńskiego. [dostęp 2022-01-04].

Bibliografia

Wojciech Kiełkowski: Chybie – dzieje gminy od czasów najdawniejszych do współczesności. Chybie: 2009. ISBN 978-83-910611-5-2.

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 155029

[podstawoweinfo-2] Gmina Chybie: Informacje podstawowe. [w:] www.chybie.pl [on-line]. 2010. [dostęp 2013-08-05].

[poczta-3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1567 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[4] Marcin Żerański: Śląsk Cieszyński. Od Bielska-Białej do Ostrawy. Cieszyn: Pracownia na pastwiskach, 2012, s. 81. ISBN 978-83-933109-3-7.

[R2013-5] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).

[teryt-6] GUS. Rejestr TERYT.

[7] Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).

[8] Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).

[9] Wojciech Kiełkowski: Dzieje Zaborza. Jastrzębie-Zdrój 2015, s. 83.

[10] Koleje Śląska Cieszyńskiego: Zaborze. Koleje Śląska Cieszyńskiego. [dostęp 2022-01-04].

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]