Eks an Provans (fr.Aix-en-Provence ) je grad u južnoj Francuskoj, oko 30 kilometara od Marseja. Nalazi se u regiji Provansa i departmanu Ušće Rone. Ima oko 143.000 stanovnika
Istorija
U tom području su u 4. veku pne. živela keltsko-ligurska plemena.
Eks se najpre zvao Akva Sekstija(lat. Aquae Sextiae) je osnovao 122. pne. rimski konzul Gaj Sekstije Kalvin, na mestu gde su se nalazili topli izvori i konzul je dao ime izvorima. Tu se 102. pne., odigrala bitka kod Akve Sekstije, u kojoj su Rimljani pod zapovedništvom Gaja Marija pobedili Kimbre i Teutonce. Uhvađene germanske žene su pri tome izvršile masovno samoubistvo, što je ušlo u legendu kao primer germanskog herojstva.
U 4. veku Eks je postao metropola Narbonije Sekunde. Vizigoti su ga zauzeli 477. U sledećem veku naizmenično su ga pljačkali Franci i Lombardi, a Saraceni su ga zauzeli 731. Za vreme srednjeg veka bio je glavni grad Provanse, ali tek u i posle 12. veka dostiže zenit, kada pod kuđama Aragon i Anžu postaje umetnički i intelektualni centar.
Posebno je bio značajan u doba dobrog kralja Renea I od Napulja. Grad je 1409. postao univerzitetski centar u doba kralja Renea. Zajedno sa preostalim delom Provanse postao je deo Francuske 1487. Kralj Luj XII je 1501. osnovao skupštinu Provanse, koja je postojala do 1789.
Nalazi se na jugu Francuske, pa ima toplu klimu. Prosečna januarska temparatura je 5 C, a prosečna julska je 22 C. Ima 300 sunčanih dana i 91 dan sa kišom. Samo delomično je zaštićen od dejstva mistrala.
Glavne znamenitosti
Široki bulevar Mirabo (fr.Cours Mirabeau) sa dvostrukim drvoredom deli grad na dva dela. Sledi liniju starih gradskih zidina.
Katedrala Svetog spasioca (fr.Saint-Sauveur Cathedral) je uglavnom iz 11, 12 i 13. veka, a građena je na bivšem rimskom hramu. Portal katedrale je gotičkog stila sa pomno izrezbarenim vratima, a sa strane se nalazi nedovršeni toranj. U unutrašnjosti se nalaze tapiserije iz 16. veka, drugi umetnički radovi i kada za krštenja iz 4. veka.
Nadbiskupska palata i romanički klostar nalaze se uz katedralu sa južne strane.
Gradska većnica je građevina klasičnog stila iz sredine 17. veka. Ima lepe drvoreze i veliku biblioteku sa mnogim vrednim rukopisima. Sa strane se nalazi toranj sa satom, izgrađen 1505.
Eks ima termalne banje, po kojima je poznat još od antike. Sadašnje banjsko lečilište izgrađeno je 1705. na mestu antičkih banja.
Za Eks se često govori da predstavlja grad hiljada fontana. Među poznatijima su "Fontana četiri delfina", izgrađena 1667. fontana "Dobri kralj" iz 19. veka i velika fontana Rotonda izgrađena 1860.
Demografija
Demografija
1962.
1968.
1975.
1982.
1990.
1999.
2006.
2011.
67
89
110
121.327
123.842
134.222
142.534
140.684
Galerija
Terasa i braserija des Deux Garçons na bulevaru Mirabo, gde su česti gosti bili Emil Zola i Pol Sezane
