Crkva Vaznesenja Gospodnjeg u Požarnici u opštini Tuzli pripada Srpskoj pravoslavnoj crkvi (Eparhija zvorničko-tuzlanska). Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika, na sjednici održanoj od 12. do 18. maja 2009. godine, donijela je odluku da se crkva proglasi za nacionalni spomenik BiH.[1] Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Zeynep Ahunbay, Martin Cherry, Amra Hadžimuhamedović (predsjedavajuća), Dubravko Lovrenović, Ljiljana Ševo. Nacionalni spomenik sačinjavaju: hram Vaznesenja Gospodnjeg, ostaci stare školske zgrade, groblje i stari hrast.
Lokacija
Selo Požarnica nalazi se na obroncima planine Majevice, na udaljenosti od cca 8 km istočno od Tuzle, uz magistralni put Tuzla-Bijeljina, a na ušću rijeka Kovačice i Jošanice.
Istorija
Reforme koje su u Osmanskom carstvu sprovedene polovinom XIX vijeka olakšale su tuzlanskim hrišćanima dobijanje dozvola (carskih fermana) za gradnju crkava (Tanzimat - gilhanski hatišerif iz 1839. godine o ravnopravnosti i slobodi svih vjeroispovijesti u Turskoj, te Hatihumajun iz 1856. godine, novi ustavni zakon za Bosanski vilajet, kojim se, između ostalog, hrišćanska crkva u Turskoj stavlja pod zaštitu međunarodnih prava). Uporedo sa premještanjem sjedišta zvorničkog kajmekama iz Zvornika u Tuzlu, godine 1852, episkopska stolica je iz Zvornika prenesena u Tuzlu, a eparhija promijenila naziv u Zvorničko-tuzlanska.
Hram Vasnesenja Gospodnjeg u Požarnici je sagrađen 1896. godine.
Prilikom miniranja požarničke crkve 1994.godine, uništeni su crkveni toranj, horska galerija, ikonostas i apsida crkve, a crkvene sasudi, bogoslužbeni predmeti, matične knjige, te crkvena arhiva i dokumenti su odneseni i uništeni. U istom periodu uništeni su i Svetosavski dom, kao i parohojski dom u Kovačevom Selu.
Opis
Prema konceptu prostorne organizacije, crkva u Požarnici pripada tipu jednobrodne crkve sa pripratom, naosom i oltarskim prostorom, te galerijom, preko koje se pristupa stepeništu crkvenog tornja. Gabaritne spoljne mjere crkve iznose 26,00 x 11,70 metara. Nosivi lateralni zidovi crkve su debeli 80 cm, a poprečni 60 cm, zidani su punom pečenom ciglom.
Toranj je pravougaone osnove, a gabaritne mjere prizemlja tornja su 280 x 370 cm. Toranj ima 3 etaže, završava kupolom postavljenom na tambur koji ima presjek pravilnog osmougaonika, a ukupna visina zvonika iznosi 26,80 m. Na prvoj i drugoj etaži zvonika su po tri prozora, na trećoj četiri prozora, a u svakoj stranici tambura kupole je postavljen prozor. Svi otvori na zvoniku su izvedeni sa polukružnim završecima. Sadašnji toranj je sagrađen u periodu 2006-2007. godina.
Crkva je devastirana 1994. godine, podmetanjem eksplozivnih naprava u unutrašnjost. Crkveni mobilijar u potpunosti je uništen. Sačuvane zidne slike su u veoma lošem stanju. Crkva je obnovljena 2016. godine zahvaljujući sredstvima grada Tuzle u iznosu od 21.000 KM, sredstvima Vlade Tuzlanskog kantona, grada Bijeljine i donatorskim sredstvima brojnih pojedinaca.
Zapadno od crkve, 1982. godine je izgrađen Svetosavski dom, uništen 1994. i obnovljen 2003. godine. Dom je gabarita 7,05 x 15,60 m, ima podrumsku i prizemnu etažu, pokriven je dvovodnim krovom. Tokom 1975. godine je izgrađen parohijski dom, uništen 1994. i obnovljen 2008. godine. Dom je gabarita 9,90 x 10,20 m, ima prizemnu i spratnu etažu, pokriven je dvovodnim krovom. Na udaljenosti od cca 70 m južno od crkve, nalazi se višestoljetni hrast. Obim debla mjeren na prsnoj visini iznosi oko 505 cm, a širina krošnje hrasta iznosi 25 metara. Uz crkvu nalazi se skupina od 10-tak grobova. Najstariji nadgrobnici datiraju od početka 20. vijeka, a u nekolicinu grobova su sahranjene žrtve fašističkiog terora iz II svjetskog rata.
Reference
Literatura
- Zoran M. Jovanović, Azbučnik pravoslavne ikonografije i graditeljstva, Beograd, Muzej srpske pravoslavne crkve.
- Dragiša Trifković,Tuzlanski vremeplov, 1981
Vanjske veze
