Şavuot (İbranice: שבועות), Sivan ayının 6. günü kutlanan bir Yahudi bayramıdır. Genelde Mayıs ya da Haziran ayının ilk yarısına denk gelir. Şavuot, Tanrı’nın Sina Dağı’nda toplanan İsrail milletine Tevrat’ı vermesinin yıl dönümünü anar. Tevrat’ta Şavuot ve Tanrı’nın Tevrat’ı göndermesi arasındaki ilişki açık olmamasına rağmen, Şavuot, üç hac festivalinden biridir (Şaloş Regalim). Omer’in Sayılması’nın Sefirat ha Omersonuçlandığını gösterir.
Şavuot’un tarihi direkt olarak Hamursuz Bayram’ıyla bağlantılıdır. Tevrat’ın verdiği talimata göre, yedi haftalık ‘Omer’in sayılması’ (Hamursuz Bayram’ının ikinci günü başlar) Şavuot ile sonuçlanır. Günleri ve haftaları saymak olan bu davranış, Tevrat’ın gönderilmesine duyulan şevki ve beklentiyi anlatır. Hamursuz Bayramı’nda Yahudiler, Firavun’un kölesi olmaktan kurtarıldı; Şavuot’ta ise bu millet, Tevrat’la birlikte, Tanrı’ya hizmet etmeye bağlanmış bir millet oldu.
Şavuot, İsrailliler tarafından oldukça bilinen ve kutlanan bir festivalken, diaspora Yahudiler, bu festivali çok bilmezler.[1][2]
Yahudi kanunlarına göre, İsrail’de bir gün, diasporada iki gün olarak kutlanır. Reformist cemaatler (İsrail ve diaspora) bir gün olarak kutlar[3]
Tevrat’ta
Tevrat’ta Şavuot; ‘Haftaların Festival”i (İbranice חג השבועות, Ḥag ha-Shavuot, Exodus 34:22, Tesniye 16:10.) ve ‘İlk Meyvelerin Günü’ (İbranice הבכורים, Yom ha-Bikkurim,) olarak adlandırılır. Talmud, bu günde çalışmanın yasak olduğunu ve Hamursuz Bayramı’nın sona erdiğini anlatmak için, Şavuot’u; Atzeret[4] (İbranice עצרת, uzak durmak) olarak görür[5]). Hamursuz’dan tam 50 gün sonra başladığı için, Helenistik Yahudiler, Şavuot’a Pentecost (πεντηκοστή – ellinci gün) adını verdi.
Tanrı’nın Sina Dağı’nda Tevrat’ı (On Emri içeren) Yahudilere gönderdiği gün olmasının önemi yanı sıra, Şavuot aynı zamanda İsrail’de tahılların hasat zamanıyla da alakalıdır. Antik çağda, tahıl hasadı yedi hafta sürerdi ve bu dönem memnuniyet zamanıydı. (Jer. 5:24, Tesniye. 16:9-11, Isa. 9:2). Bu sezon, Hamursuz Bayramı boyunca arpaların hasadıyla başladı ve buğdayların Şavuot’ta hasat olmasıyla sona erdi. Bu nedenle, Sukot nasıl meyve hasadının sona eriş festivaliyse; Şavuot, tahıl hasadını bitiren festivaldir.
İkinci Tapınak Dönemi
İkinci Tapınak döneminde, Şavuot’un tarihi tartışmalıydı. Esseniler’le ilişkili olan Kümran toplumunun kütüphanesine Şavuot’tan bahseden çeşitli yazılar bulunuyordu ve bunların içinde bulunan Jübile Kitabı; bu “Haftaların Festivali”nin, Kislev 15’te olması gerektiğini söylüyordu.[6]
İlk meyvelerin töreni; Bikkurim
Şavuot ayrıca, bireylerin, ilk meyveleri Bikkurim Kudüs’teki Tapınağa getirdikleri gündü (Mişna Bikkurim 1:3). Bikkurim’ler, İsrail’in hakkında övüldüğü yedi türden geliyordu: Buğday, üzüm, nar, zeytin, incir ve hurma (Tensiye 8:8.) Büyük ölçüde tarımsal antik İsrail toplumunda, Yahudi çiftçiler, bu yedi türün ilk olgunlaşan meyvelerinin etrafına birer kamış bağlardı. Hasat zamanında, çiftçiler bu belirlenmiş meyveleri keser ve altın ya da gümüşten örülmüş sepetlerin içine yerleştirirdi. Sonra çiftçi bu sepetleri, boynuzları yaldızlanmış ve çiçekli çelenk takılmış öküzlere yüklerdi. Öküzler, sahipleri ve sahiplerinin arkadaşlarıyla, Kudüs’e doğru büyük bir geçitte yer alırdı ve bu geçit esnasında çiftçilere, müzik ve tören eşlik ederdi.[7]
Tapınakta, her çiftçi kendi Bikkurim’ini bir Kohen’e sunardı ve sonrasında Yahudilerin Mısır’daki sürgünlükleri, tutsaklıkları ve ezilmişliklerini anlatan hikâyeler anlatılırdı. Ardından Tanrı’ya ilk meyveler ve tarih boyunca Yahudilere yaptığı rehberlikten dolayı şükranlar sunulurdu.
Modern kutlamalar
Diğer bayramların aksine, Şavuot’ta, çalışmamak, festival kutlamaları, özel ibadetler ve kutlama yemekleri dışında belirlenmiş Mitsva’lar (Tevrat emirleri) yoktur. Ama birçok adetten dolayı bu bayram karakterize olmuştur. Şavuot adetleri; dini adetlerin, Yahudi dini törenlerinin korunması ve devamı için ne kadar önemli olduğunu vurgular. Aşkenazlar tarafından genellikle uygulanan bu adetler şunlardır:
אקדמות – Akdamut, Şavuot sabahında, sinagog ayininde dini şiirler okumak.
חלב – Chalav (süt), süt ürünleri tüketmek.
רות – Ruth, Sabah ayinlerinde Rut Kitabı’nın okunması
ירק – Yerek, Evlerin ve sinagogların yeşilliklerle dekore edilmesi.
Akdamut (Aramice: אקדמות) Tanrı’nın, Tevrat’ın ve İsrail’in yüceliğini öven bir dini şiirdir. Şavuot’un ilk günü, Sinagogdaki sabah dualarından hemen önce okunur. Şiir, 1096 Haçlı Seferi’nde oğlu öldürülen, Haham Meir tarafından yazılmıştır. Haham Meir, Tevrat’ı ve Yahudi dinini, yerel rahiplerle girdiği bir tartışmada korumak zorunda kaldı ve başarılı bir şekilde Tanrı’nın gücüne olan güvenini, Yahudi halkına olan sevgisini ve Tevrat’ın mükemmelliğini nakletti. Sonra bu temaları içeren, 90 satırlık bu Aramice şiiri yazdı.
Şiirin her satırı "ta" (תא) hecesiyle biter (İbrani alfabesinin ilk ve son harfleri) ve bu Tevrat’ın sonsuzluk kastetmek için yapılmıştır. Bu şiire eşlik eden melodi de ihtişamı ve zafer duygusunu hissettirir. Sefarad’lar Akdamut’u okumazlar, ama akşam ibadetinden önce, Azharot adlı bir şiiri okurlar. Bu şiir 613 Mitsvayı anlatır. İlk gün pozitif emirleri, ikinci gün ise negatif emirleri okurlar.
Süt ürünleri
Peynirli Krepler blintz, Aşkenaz Yahudiler tarafından Şavuot'ta sunulur.
Aşkenaz Yahudiler arasında,[8] Cheesecake, peynirli puf böreği[9] ve peynirli hamur köfteleri; Suriyeli Yahudiler arasında, Peynirli Samsa,[10] peynirli mantı ve peynir dolgulu krepler;[11] Tunuslu ve Faslı Yahudiler arasında, yedi katlı kek (yedi cennet) geleneksel olarak Şavuot zamanında yapılmaktadır. Yemeni Yahudiler Şavuot’ta süt ürünleri tüketmezler.
Rut kitabı
Değişik Yahudi bayramlarında, sinagoglarda insanlara okunan, 5 adet Megillot (:מגילות, "parşomen tomarı") vardır. Bunların içindeki, arpa ve buğday sezonundan sonraki hasatlardan bahseden Rut Kitabı (מגילת רות, Megillat Ruth) Şavuot bayramıyla ilgili olandır. Kitapta ayrıca, Ruth’un, Tevrat’ı kabul eden Yahudi milletinden biri olmak isteğini anlatır.
Yeşillik
Midraş’a göre, Sina Dağı’nın tepesi, Tevrat’ın gelmesinden hemen önce yeni açan çiçeklerle bezendi. Yeşillik ayrıca bebek Musa’nın 3 aylıkken, sazlıklar arasında bulunmasında (Ex. 2:3) da tasvir ediliyor (Musa Adar ayının 7’sinde doğdu ve Sivan’ın 6’sında Nil Nehri’ne bırakıldı, yıllar sonra aynı günde Yahudi milletini, Tevrat’a ulaşmak üzere Sina Dağı’na getirdi.)
Bu nedenlerden dolayı, birçok Yahudi aile, Şavuot’u onurlandırmak için, evlerini ve sinagogları, çiçekler, bitkiler ve yapraklı dallarla dekore ederler. Bazı sinagoglar dua platformlarını bir kubbe misali, çiçeklerle donatırlar ve düğünlerde kullanılan çardağı anımsatır.
Bütün Gece Tevrat Öğrenme
Şavuot’ta bütün gece uyumayıp Tevrat öğrenmek (Tikkun Leil Shavuot- İbranice: תקון ליל שבועות olarak bilinir) Midraş’ta bulunan köklerine dayanır. Tevrat inmeden bir gece önce, ertesi gün gerçekleşecek büyük olay için iyi dinlenmek amacıyla erkenden uyudular ama uyuyakaldılar ve Musa onları, Tanrı dağın tepesinde beklediğinden uyandırmak zorunda kalır.[12] Bu milletçe kabullenilmiş kusuru telafi etmek için, dindar Yahudiler, bütün gece uyumayıp Tevrat öğrenirler.[13]
Gece boyunca Tevrat öğrenme geleneği 1533 ‘lere kadar gider. Şulhan Aruh (Kurulul Masa) yazarı, haham Shlomo Halevi Alkabetz (Osmanlı zamanında Selanik’te yaşarken) ve diğer arkadaşları, 3 gün önceden hazırlandıkları, Şavuot gecesinde bütün gece uyanık kalıp Tevrat çalışırlardı. Bu gecelerin birinde, bir melek göründü ve onlara Yahudilik kanunlarını öğretti[14][15][16]
Şavuot gecesinde herhangi bir konu çalışılabilir ama Talmud, Mişna ve Tevrat bu çalışma listesinin başındadır. Erkekler tek başlarına ya da bir chavruta (çalışma arkadaşı) ya da gece geç shiurim’lere ve çalışmalara katılabilir.[17] Bazı toplumlarda, gece vakti öğreni kadınlar için de mümkündür.
Kudüs’te binlerce insan, gece öğrenimleri bitirip, Ağlama Duvar’ına yürüyüp, güneşin doğuşundaki törene katılırlar[17][18][19]
Tikkun leil Şavuot
Gece boyunca Tevrat öğrenme geleneğine bağlı kalarak, 16. yüzyılın önde gelen Kabalacı’larından Arizal (Isaac Luria), Şavuot akşamı için özel bir servis düzenlemiştir.
The Tikkun Leil Shavuot(Şavuot Gecesi’nin telafisi), Mişna’daki 63 kitabın ve Tanah ‘ın 24 kitabının her birinin başındaki ve sonundaki pasajlardan oluşur. Bunu açılış ve sonuç dualarıyla, Zohar’dan pasajlar, Maimonides (Musi ibn Meymun) tarafından numaralandırılan 613 emir ve Sefer Yetzirah’ın(yaradılış kitabı) okumaları takip eder. Bütün okuma 13 parçaya bölünmüştür.
Bu servis özel bir kitap olarak basılır ve Batı Avrupa’da bazı Alman ve Hasidik topluluklarında yaygın bir şekilde kullanılır. Pesah ve Hosha’ana Rabbah’ın yedinci gününden önce gece nöbetleri için bazı benzer kitaplar vardır.
İspanyol ve Portekiz Yahudileri bu geleneğe uymazlar.
Hasatla olan bağlantısından dolayı, Kibbutz ve Moshav’larda Şavuot, özel faaliyetlerle kutlanır. Bu tarımsal yerleşimciler, tarlalarında ürettikleri meyveleri göstermek için, törenler ve özel kutlamalar yaparlar[20][21] Tarımsal makineler ve ekipmanlar da gösterime sunulur ve halk da bu kutlamalara davetlidir[20][22]
Tarih Üzerine Tartışma
Tevrat Şavuot’un tam olarak hangi güne denk geldiğini belirtmediği için, Şavuot tarihi üzerine geleneksel ve gelenek olmayan Yahudi çevrelerinden görüşler ortaya çıktı. Tartışmalar, iki farklı bakış etrafında toplanıyor: Tevrat’ın verildiği günün ya da Omer’in 50. gününün Şavuot’un başlangıcı olması.
Tevrat’ın Verilmesi
Bilinen zaman çizelgesinde, Yahudiler Sina Dağı’nın eteklerine, ay hilalken vardılar ve On Emir onlara bir sonraki Şabat’ta verildi (Exodus 19:1.) Hilalin Pazar ya da Pazartesi günlerinden hangisinde olduğu bilinmiyor. Pratikte, İsrail’de Şavuot, Sivan ayının 6. gününde kutlanır. Diaspora ya sonraki gün de tatil olarak verilir.
Omer’in Sayılması
Tevrat’a göre, Omer’in sayılmasının birinci günü, arpa hasadının da ilk günüdür (Tensiye 16:9.) Şabat’ın ertesi günü başlamalı ve yedi Şabat sürmeli (Levililer 23:11.) Talmud bilginleri, bu Şabat’ı bir dinlenmek olarak algıladı ve bunun Hamursuz’un ilk gününe denk geldiğini belirttiler. Böylece, Omer’in sayılması Hamursuz Bayram’ının ikinci günü başlar ve 49 gün daha devam eder ve Şavuot’tan bir gün önce sona erer.
^Joseph FitzmyerResponses to 101 questions on the Dead Sea scrolls 1992 p87- "Particularly important for the Qumran community was the Particularly important for the Qumran community was the celebration of this Feast of Weeks on 111/15, because according to Exod 19:1 Israel arrived in its exodus-wandering at Mt. Sinai in the third month after leaving Egypt.. Later the renewal of the Covenant came to be celebrated on the Feast of Weeks (see Jubilees"
^Rosenblum, Jonathan (31 Mayıs 2006). "Celebrating Shavuos Alone". Cross-Currents. 3 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2011.
