2024 İspanya sel felaketi, 29 Ekim 2024'te başlayıp yıllık beklentiden fazla düşen yağışın ülkenin doğusunda meydana gelmesi ile oluşan doğal afettir. 29 Ekim 2024'te, atmosferde yüksek seviyelerde izole bir alçak basınç alanının (DANA) neden olduğu sağanak, Valensiya, Kastilya-La Mancha ve Endülüs'ü de kapsayan doğu İspanya'nın geniş bölgelerine yıllık beklenenden fazla yağış getirdi. Bu felaket sonucu oluşan sel suları, 227 kişinin yaşamını yitirmesine ve 11 kişinin kaybolmasına yol açtı.[1] Ayrıca, çok büyük maddi hasarlar da meydana geldi. Bu olay, İspanya tarihinin en ölümcül doğal afetlerinden biri olarak kayıtlara geçti.[2]
Meteorolojik olarak orta ölçekli bir konvektif sistem olarak tanımlanan fırtına [3], bazı AVAMET (Valensiya Meteoroloji Derneği) gözlemevlerinde 600 mm/m²'den fazla seviyede yağmurlara neden oldu.[4]
Bölgedeki daha önceki şiddetli yağış olayları gerçekleşmiş olmasına rağmen, sel baskınları muhtemel iklim değişikliğinin etkileriyle daha ciddi hale geldi.[5] Bölgesel ve ulusal yönetimlerin yeterince hazırlıklı olmaması ve afet müdahalelerindeki eksiklikleri, özellikle Valensiya bölgesinde, meydana gelen felaketin can kayıplarını muhtemelen daha da artırdı. Bu sel felaketinin hemen ardından, İspanya'nın dört bir yanından gelen binlerce gönüllü ile birçok kâr amacı gütmeyen kuruluş, temizlik ve iyileştirme çalışmalarına katkı sağlamak amacıyla hızla harekete geçti ve aktif bir şekilde çalışmalara başladı.
yüzyılın en kötü dönemi..Normalde 1 yılda alınan yağış, sadece 8 saatte düştü.
İspanya Devlet Meteoroloji Enstitüsü (AEMET) açıklaması[5]
"Soğuk damla" aynı dönemde daha az yoğunlukta da olsa Albacete, Barselona, Cuenca, Almería, Málaga, Granada, Sevilla, Huelva, Cádiz, Zaragoza, Teruel, Tarragona, Girona ve Castellón illerini de etkiledi.[6][7][8][9] 1957'deki büyük sel felaketinin ardından Plan Sur adı verilen proje kapsamında inşa edilen yeni Turia kanalı, Valensiya şehrinin sular altında kalmasını önleyerek suyun tamamını taşmadan başarıyla denize aktardı. Ancak başkentin güneyinde yer alan kasabalar, Poyo, Saleta ve Picasent derelerinin taşması nedeniyle sular altında kaldı ve buraların oldukça kentleşmiş alanlar olması nedeniyle bazılarında huni etkisi oluştu[b], bu da sellerin Albufera'ya doğru akmasını engelledi.[10][11][12]
Sel felaketinin yarattığı tahribat, en az 227 kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu;[15] bu kayıpların 217'si Valensiya ilinde[16] , yedisi Kastilya-La Mancha'da][17] ve biri ise Endülüs'te gerçekleşti.[18][19][20]AEMET'in baş iklim bilimcisi José Ángel Núñez'e göre, ölümlerin büyük bir bölümü genellikle yağışın nadiren görüldüğü yerlerde meydana geldi ki bu, beklenmedik durumlara uyum sağlamanın zorlaştığını gösteriyor. Felaketin etkisi 78 belediyeye yayılarak, her biri en az bir ölüm vakası bildirdi. Ülke genelinde toplamda 36.605 kişi başarılı bir şekilde kurtarılarak daha fazla can kaybı engellendi. Bu sarsıcı olay, iklim değişikliğinin ve buna bağlı aşırı hava olaylarının ne derece yıkıcı olabileceğinin bir göstergesi olarak hafızalarda yer edindi.
29 Ekim 2024 sabahı ve öğleden sonra Valensiya bölgesi üzerinde meydana gelen fırtınanın havadan görüntüsü.
Sel felaketi, hem binalara hem de altyapıya ciddi zararlar vererek geniş etki çemberi yarattı. Felaket, Malaga yakınlarında bir yüksek hızlı trenin raydan çıkmasına neden oldu; neyse ki trenin taşıdığı yaklaşık 300 yolcunun hiçbiri zarar görmedi.[21] Valensiya ile Madrid arasındaki yüksek hızlı demir yolu hattında kesintilere yol açan bu sel, 232 kilometrelik demir yolu ve karayolu ağının acilen onarımını zorunlu kıldı.[22] Ayrıca, sel felaketi sonucunda 100 binden fazla araç hasar aldı. Ancak, hasarların bir kısmının -yaklaşık 40.000 araç-, araçların yaşları göz önünde bulundurulduğunda, onarım gerektirecek düzeyde olmadığı şeklinde değerlendirildi.[23] Valensiya genelinde ise yıkılan 1.800 işletmenin yanı sıra, 4.500 işletmenin de ciddi şekilde hasar gördüğü rapor edildi.[24] Sigorta Tazminat Konsorsiyumu, sel nedeniyle oluşan toplam zarar değeri en az 3,5 milyar avro (yaklaşık 3,8 milyar dolar) olan 116.000'den fazla sigorta talebini kayda geçirdi; bu taleplerin %60'ı otomobillerle ilgiliyken, %31'i konutlar için yapıldı.[22]Merkez Bankası Başkanı (Jose Luis Escriva'nın) açıklamasına göre, sel ve su baskını nedeniyle doğrudan etkilenen kişi sayısı 561 bin 210 olurken, 534 bin 529 ev ve iş yeri de zarara uğradı. Escriva, bu felaketin finans sektöründe yarattığı toplam maliyetin, (İspanyol bankalarının toplam kredi hacminin yüzde 1,8'ine, yani) 20 milyar 584 milyon avroya ulaştığını söyledi.[25]
Yeniden yapılandırma
İspanya hükûmeti, Avrupa Dayanışma Fonu'na paralel olarak hareket ederek Ekonomik ve Mali İşler Konseyi'ne (Ecofin) Yeni Nesil AB planının, yani Avrupa Komisyonu tarafından COVID-19 pandemisinin ardından Avrupa'yı ayağa kaldırmak amacıyla geliştirilen toparlanma planının revize edilmesini isteyeceklerini açıkladı. Bu plan dahilinde, henüz kullanılmamış olan fonların büyük bir kısmının Valensiya'nın yeniden inşası için ayrılmasını ve eğer gerekirse, Çok Yıllı Mali Çerçeve'nin de bu doğrultuda değiştirilmesini önerdi.[26]
6 Kasım tarihinde, 6/2024 sayılı Kraliyet Kararnamesi Resmi Gazete'de (BOE) yayımlandı. Bu kararname ile 28 Ekim ile 4 Kasım 2024 tarihleri arasında farklı belediyelerde meydana gelen DANA'nın yol açtığı hasarlara yönelik acil müdahale tedbirleri uygulamaya konuldu.[27]
8 Kasım 2024 tarihinde, İspanyol Hükümeti, Valenciana Generalitat Hükümeti'nin talebi doğrultusunda Avrupa Topluluğu İnsani Yardım Bürosu'nu devreye soktu.[28] Bu çerçevede temizlik ekipmanları ve makineleri ile birlikte sintine pompaları talep edildi.[29]
Notlar
^Sel ve yoğun yağışlar yaklaşık üç hafta boyunca devam ederken, tüm ölümler ve hasarın büyük kısmı 29-30 Ekim tarihleri arasında meydana geldi.
^Çoğunlukla, birçok haliçte karşılaşılan huni biçimi, ilişkili nehrin yukarı, daralan kısımlarında yüksek su seviyelerinin artmasına neden olur. Bu tür taşkınlar genellikle nehir deltalarının kıyılarına yakın bölgelerde, örneğin Ganj Nehri'nin ağızlarında yaşanır.
^Isabel Miranda (30 Kasım 2024). "El tren de tormentas que se autoregeneró en el mismo lugar" [DANA'nın Valencia'daki yıkıcı olmasının nedeni, bir dizi fırtınanın aynı yerde kendi kendini yeniledi.]. abc.es.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
