Afganistan Emirliği

Afganistan د افغانستان امارت Da Afghānistān Amārat Afganistan Emirliği
1823-1926
Afganistan Emirliği Bayrağı Amblem
Afganistan Emirliği'nin Haritası (1893)
Başkent	Kabil
Yaygın dil(ler)	Peştuca, Farsça
Hükûmet	İslami teokratik mutlak monarşi
Emir
• 1823–1829 (İlk) Dost Muhammed Han • 1919–1926 (Son) Emanullah Han
Yasama organı	Loya Jirga
Tarihçe
• Kuruluşu 1823 • Kurulma 1823 • Dağılma 1926 • Dağılışı 1926
Yüzölçümü
• Toplam	652225 km2
Para birimi	Afgan Rupisi
Öncüller Ardıllar Dürraniler Afganistan Krallığı Britanya Hindistanı

Afganistan tarihi dizisinin bir parçası
Zaman çizelgesi
Antik İndus Vadisi Uygarlığı 2200–1800 BC Ceyhun Uygarlığı 2100–1800 BC Gandhara Krallığı 1500–535 BC Med İmparatorluğu 728–550 BC Ahameniş İmparatorluğu 550–330 BC Makedon İmparatorluğu 330–312 BC Selefkî İmparatorluğu 312–150 BC Maurya İmparatorluğu 305–180 BC Grek-Baktriya Krallığı 256–125 BC Part İmparatorluğu 247 BC–224 AD Hint-Grek Krallığı 180–90 BC Hint-İskit krallığı 155–80? BC Kuşan İmparatorluğu 135 BC – 248 AD Hint-Part krallığı 20 BC – 50? AD Sasani İmparatorluğu 230–651 Kidarit Krallığı 320–465 Rob Alkon Hunları 380–560 Ak Hun İmparatorluğu 410–557 Nezak Hunları 484–711
Orta Çağ Türk Şahiler 565–879 Principality of Chaghaniyan 7.–8. yüzyıllar Râşidîn Halifeliği 652–661 Tang Çin 660–669 Tibet İmparatorluğu 660–842 Emevîler 661–750 Zunbils 680–870 Lawik 750-977 Abbâsîler 750–821 Tâhirîler 821–873 Seferîler 863–900 Sâmânîler 875–999 Gazneliler 963–1187 Gurlular 879 öncesi–1215 Selçuklular 1037–1194 Harezmşahlar 1215–1231 Moğol İstilası 1219–1226 Çağatay Hanlığı 1226–1245 Karluklar 1224–1266 İlhanlılar 1256–1335 Kertler 1245–1381 Timurlar 1370–1507 Arghunlar 1520–1591
Modern Babürlüler 1501–1738 Safevîler 1510–1709 Kunduz Hanlığı  ?–1859 Hotakîler 1709–1738 Sadozai Sultanate 1716–1732 Afşar İmparatorluğu 1738–1747 Dürrânîler 1747–1823 Maimana Hanlığı 1747–1892 Herat 1793–1863 Principality of Qandahar 1818–1855 Emirlik 1823–1926 Sakkavist Emirliği 1929 Krallık 1926–1973 Daoud darbesi 1973 Cumhuriyet 1973–1978 Sevr Devrimi 1978 Demokratik Cumhuriyet 1978–1992 Tanai darbe girişimi 1990 İslam Devleti 1992–1996 İslam Emirliği 1996–2001 ABD istilası 2001 İslam Devleti (yeniden) 2001 Geçici/Geçiş Yönetimi 2001–2004 İslam Cumhuriyeti (siyaset) 2004–2021 İslam Emirliği (yeniden) since 2021
İlgili tarihteki bölgeler Arachosia Aria Ariana Baktriya Gandhara İran Kabulistan Kafiristan Horasan Kushanshahr Paropamisadae Sistan Zabulistan
İlgili başlıklar Political history Political violence Kültür Economic history Name Afghan (ethnonym) List of years Devlet başkanları listesi Savaşlar List of wars Hinduism history Hindu and Buddhist heritage Yahudilerin tarihi Müslüman fetihleri
Kategori
g t d

Afganistan Emirliği (Peştu: د افغانستان امارت Da Afghānistān Amārat, Farsça: امارت افغانستان Amārat-i Afghānistān), Orta ve Güney Asya'nın arasında yer alan, 1823-1926 yılları arasında hüküm sürmüş, bugünkü Afganistan ve Pakistan'ın bir kısmını oluşturan sınırlar içinde yer alan eski bir tarihi devlet ve emirliktir.^[1] Söz konusu devlet Kabil'deki Barakzay Hanedanı'nın kurucusu Dost Muhammed Han'ın Dürrânîler'i ortadan kaldırılmasıyla kuruldu.^[1] Emirliğin tarihinde; Orta Asya'da süper güç olma yarışı içinde olan Britanya İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu'nun arasındaki Gölgeler Turnuvası etkili olmuştur. Bu dönem, Afganistan'daki Avrupa etkisi olarak da nitelendirilmiştir. Afganistan Emirliği, daha sonra İngiliz güçleri tarafından Birinci İngiliz-Afgan Savaşı'na yol açan Sih İmparatorluğu ile olan savaşa devam etti.^[1] Savaş, İngilizlerin geri çekilip Dost Muhammed Han'ın yeniden tahta geçmesiyle sonuçlandı. Ancak İkinci İngiliz-Afgan Savaşı sırasında Britanyalılar bu sefer Afganları mağlup etmeyi başararak bugün modern Pakistan sınırları içinde yer alan Afgan topraklarını işgal etti ve Afgan dış ilişkilerini kendi himayesine aldı.^[1] Bu durum Afganların Üçüncü İngiliz Afgan Savaşını (stratejik ve politik anlamda) kazandıktan sonra Ravalpindi Antlaşması'nın imzalanması sonucu Emanullah Han'ın kontrolü geri kazanmasıyla son buldu.^[1]

14 Mart 1823 tarihinde Emirlik, Peşaver Vadisi'ndeki eski Afgan kalesinin kontrolünü Nowshera Savaşı'nda Ranjit Singh'in Sih Khalsa Ordusu'na kaptırdı. Savaşta Afgan güçlerine Dost Muhammed Han'ın aynı babadan ayrı anadan doğma yarı kardeşi Azim Han da destek vermiştir. Bugün Peşaver de, Nowshera da Pakistan sınırları içinde yer alan yerleşim bölgeleridir.

Emirliğin kurulmasından birkaç yıl sonra bölgeye artan Rus ve İngiliz ilgisi, İranlı Muhammed Şah ile Dost Muhammed Han arasında bir çıkar çatışmasındaydı ve bu da Birinci İngiliz-Afgan Savaşı'na (1839-1842) yol açtı. Savaş sırasında İngiltere, Afganistan'ın Rus kontrolüne girmesini önlemek ve Rus yayılmasını engellemek amacıyla ülkeyi işgal etti. Savaş, Birleşik Krallık'ın için geçici zaferiyle sona ermişi, Britanya daha sonra Dost Muhammed'in tekrar iktidara gelmesi için geri çekilmek zorunda kalacaktı.

Dost Muhammed'in 1863'te ölümü üzerine yerine oğlu Şer Ali Han tahta geçti. Ancak üç yıl sonra ağabeyi Muhammed Afzal Han, Şer Ali Han'ı devirdi.

Afganistan ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.