Ermeni Ulusal Kongresi (1917)

Ermeni Ulusal Kongresi (veya Doğu Ermenileri Kongresi ^[1]^[2]), Rus İmparatorluğu Ermenilerinin temsilini sağlamak için kurulmuş bir siyasi kongreydi.^[3]^[4]^[5] 11 Ekim 1917'de Tiflis'teki Sanat Tiyatrosu'nda toplandı.^[6]^[7]^[8]^[9]^[10] Oluşumu, Rus Devrimi'nin I. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru Ermenilere (ve Rusya'daki diğer azınlık milliyetlerine) sağladığı fırsatlar tarafından tetiklendi.

Üyeler

Kongre, Rus İmparatorluğu'nun her yerinden ^[1] gelen üyelerden oluşuyordu ve yalnızca Ermeni Bolşevikler ideolojik nedenlerle katılmayı reddetti.^[11] Kongre, Taşnak Partisi'nin hakimiyetindeydi.^[6]^[10]^[12]^[13]^[14]

Kongre oluşumu aşağıdaki gibiydi:^[15]

Taşnaklar: 113 temsilci
Halkçılar: 43 temsilci
Sosyalist Devrimciler: 23 temsilci
Sosyal Demokratlar: 9 temsilci
Bağımsız: 7 temsilci
Andranik Ozanyan da dahil olmak üzere Batı Ermenistan'dan az sayıda temsilci de vardı.

İşleyiş

Ermenistan'ın Erivan ilinde gerçek bir hükûmet bulunmadığından, Ermeni Ulusal Kongresi il için bir hükûmet görevi gördü.^[16] Richard Hovannisyan'a göre Kongre, "Rusya'nın Transkafkasya'yı fethinden bu yana en kapsamlı Doğu Ermeni toplantısıydı".^[6] Kongrenin acil hedefleri, savaş çabası için bir strateji tasarlamak, mültecilere yardım sağlamak ve Kafkasya'daki çeşitli Ermeni kurumlarına yerel özerklik sağlamaktı.^[4] Kongre ayrıca Kafkas cephesinin askerileştirilmesi çağrısında bulundu.^[17]^[18] Ermeni Ulusal Kongresi, Rus Geçici Hükümeti'nin savaşla ilgili politikalarını destekledi ve ayrıca il sınırlarının etnik sınırlara göre yeniden çizilmesini önerdi.^[19] Kongre, Ermeni okullarının laikleştirilmesinde ve orta dereceli Ermeni okullarının millileştirilmesinde etkili oldu.

Kongre, 26 Ekim 1917 tarihinde dağılmadan önce toplamda 18 oturum için toplandı.^[20]

Mirası

Kongre dağılmadan önce, Rus İmparatorluğu'ndaki Ermeniler için yasama organı olarak hareket etmek üzere 35 üyeli bir Ulusal Meclis oluşturdu.^[21] Ayrıca, Avetis Aharonyan başkanlığındaki Ermeni Ulusal Konseyi adlı 15 üyeden oluşan bir yürütme organı oluşturdu.^[5]^[22]^[23] Bu konsey sonunda Aram Manukyan liderliğinde Birinci Ermenistan Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını Mayıs 1918'de ilan etti.^[3]^[4]

Kaynakça

^ ^a ^b Ter-Minassian p.30
^ Stephen F. Jones Socialism in Georgian Colors: the European Road to Social Democracy (Harvard University Press, 2005), page 259
^ ^a ^b Adalian p.76
^ ^a ^b ^c The Armenians : past and present in the making of national identity. 1. publ. London [u.a.]: RoutledgeCurzon. 2005. s. 95. ISBN 9780700706396. 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2013.
^ ^a ^b Resistance and Revenge: The Armenian Assassination of the Turkish Leaders Responsible for the 1915 Massacres and Deportations. Transaction Publishers. 1990. ISBN 9781412833165. 4 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2021.
^ ^a ^b ^c Hovannisian Armenia on the Road to Independence, p.87
^ Tarihten güncelliğe Ermeni sorunu : tahliller, belgeler, kararlar. 1. basım. Beyoğlu, İstanbul: Kaynak Yayınları. 2001. ISBN 9789753433266. 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2013. 1917'nin Ekimi'nde Taşnakların yönetimi altında Ermeni Milli Kongresi yapılmıştı.
^ Ter-Minassian p.30 for Old Style date
^ (Большая советская энциклопедия) Bolshaia Sovetskaia Entsiklopediia. Volume 3 (Rusça). 1926. s. 437. 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2013.
^ ^a ^b The Armenians. New York, NY: J.J. Winthrop Corp. 1992. s. 358. ISBN 9780963138101. 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2013.
^ Hovannisian Republic, pp.16-17
^ {{Akademik dergi kaynağı|başlık=Rus-Türk-Ermeni münasebetleri, 1914-1918|sayı=22–24|

Kaynaklar

Richard G. Hovannisian Ermenistan Bağımsızlığa Giden Yolda (Kaliforniya Üniversitesi, 1967)
Richard G. Hovanissian Ermenistan Cumhuriyeti: Birinci Yıl 1918-19 (Kaliforniya Üniversitesi, 1971)
Rouben Paul Adalian Ermenistan Tarihsel Sözlüğü (Scarecrow Press, 2010)
Anahide Ter-Minassian La République d'Arménie 1918-20 (Editions Complexe, 2006 ed.)