Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

Karakutu

Örnek bir karakutu.

Karakutu veya uçuş kayıt cihazı (İngilizce: flight recorder), uçuş esnasında uçaktaki belli başlı verileri kaydetmeye yarayan araçtır. Hava olayları ve kazalarının soruşturulmasında kolaylık sağlaması amacıyla hava taşıtlarında bulunmaktadır. Çeşitli özelliklerine göre üç sınıfa ayrılır:

  • Tip 1: Kokpit ile kule, diğer hava araçları ve mürettebatın kendi arasındaki konuşmaları kaydeden karakutu tipidir.
  • Tip 2: Uçuş verilerini kaydeden karakutu tipidir.
  • Tip 3: Hem ses hem de uçuş verilerini kaydeden cihaz, kısaca FDR/CVR olarak da bilinen ve günümüzde en yaygın kullanılan karakutu tipidir.

Karakutu, güvenliği açısından uçağın en dayanıklı kısmı[1] olarak bilinen kuyruk bölümünde bulunur.[2]

Uçaklardaki verilerin kayıt altına alınması

Uçuş veri kaydedici

Uçuş Veri Kaydedici ya da FDR (Flight Data Recorder), uçuş sırasında uçağın ürettiği verileri kaydeden önemli bir uçuş ekipmanıdır. FDR'ler, kullanıldıkları uçak türüne bağlı olarak farklılık gösterirler. En detaylı kayıtlar genellikle büyük yolcu uçaklarında yapılırken, küçük uçaklarda kaydedilecek parametre sayısı ve çözünürlükleri uçağın sınıfına göre değişir. Örneğin, 2 kişilik bir akrobasi uçağında kaydedilecek veriler, 15 ile 20 arasında değişebilir. Bu konuda SAE AS 8039A dokümanı referans alınabilir.

Büyük uçaklarda, kaydedilebilecek parametre sayısı 88 temel parametreye kadar çıkabilir. Yolcu uçaklarında bu sayı genellikle 250'ye yaklaşır. Bu parametrelerin türetilmesiyle bir uçakta kaydedilecek toplam veri miktarı belirlenir.

Bu kayıtlar, bir kaza durumunda incelenir ve kaza hakkında önemli bilgiler sağlar. Elde edilen veriler, kokpitte alınan ses kayıtlarıyla birlikte kullanılarak kesin sonuçlara varılabilir.

Uçuş sırasında bir arıza tespit edilirse, pilot bu durumu bildirmeye çalışır ve ses kayıtları da kayıt cihazına aktarılır.

Kazaların yanı sıra, bu veriler aynı zamanda öğrenci pilotların uçuş performansının değerlendirilmesinde de kullanılabilir.

Aşağıdaki liste, orta büyüklükte bir uçakta kaydedilebilecek 88 parametreden sadece birkaçını içermektedir:

Karakutunun iki yönlü görünüşü
  1. Zaman
  2. Basınç irtifası
  3. Hava hızı
  4. Baş doğrultusu
  5. İvme (Dikey)
  6. Yunuslama durumu
  7. Roll durumu
  8. Pilotun telsizi açma kapamaya elle müdahalesi
  9. Motor gücü
  10. Otopilot aktiflik durumu
  11. Uzunlamasına ivme
  12. Yunuslama Kontrol verisi
  13. Lateral Kontrol Verisi
  14. Rudder Pedal Verisi
  15. Asli yunuslama kontrol yüzey pozisyonu
  16. Asli lateral kontrol yüzey pozisyonu
  17. Asli yalpa kontrol yüzey pozisyonu
  18. Lateral ivme
  19. Yunuslama yüzey kontrol pozisyonu
  20. Kokpittte flap yüzey seçimi, firar kenarı
  21. Kokpittte flap yüzey seçimi, hücum kenarı
  22. Dış ortam sıcaklığı
  23. Otopilot durumu
  24. Radyo irtifası
  25. Hücum açısı
  26. Hidrolik basınç
  27. Yer hızı
  28. Fren basıncı
  29. DC elektrik dağıtıcı statüsü

Kokpit ses kaydedici

Kokpit Ses Kaydedici ya da CVR (Cockpit Voice Recorder) uçuş sırasında kabin içerisindeki sesleri kaydeden uçuş ekipmanıdır.

Dayanıklılık

  1. Karakutu her 3 eksende de aynı anda 1000 g kuvvetinde güçte yarı dalga sinüs biçimli çarpmaya dayanıklı olmalıdır. (g=9.81 m/s²)
  2. Karakutu en zayıf olduğu eksende 6,5 milisaniye boyunca 1700 g kuvvetinde yarı dalga sinüs biçimli çarpmaya dayanıklı olmalıdır.
  3. Karakutu 0,05 inç karelik bir alanda 250 kilogramlık ani bir baskıya dayanabilmelidir. (Bozuk para büyüklüğünde, 5 ton ağırlığında olan bir nesne yere düşecek olsa, kaldırabilecek güçte olması anlamına gelir).
  4. 18 inç derinliğinde kumun altında çalışabilmelidir. (45 santimetre)
  5. 1100 santigrat derece sıcaklıkta yarım saat çalışabilmelidir.
  6. 3 metre derinliğinde suyun içerisinde 30 gün çalışabilmelidir.

Yukarıda bulunan maddeler bir karakutunun kullanım izni alınmadan evvel geçtiği testlerin bir listesidir. Bu testleri geçemeyen bir karakutu aracının uçakta kullanılmasına izin verilmez. Bunların dışında pek çok test uygulanmaktadır.

Standartlar

  1. Büyük uçaklar için FAR Part 121 Appendix M (taşıma uçakları, minimum parametre listesi)
  2. Büyük uçaklar için FAR Part 125 Appendix E (12-19 kişilik yolcu uçakları, minimum parametre listesi)
  3. SAE AS8039 A (küçük uçaklar)
  4. CS23.1323, 1325, 1327. (Sertifikasyon gereksinimleri)
  5. TSO 123A, fiziksel ve genel gereksinimler.
  6. TSO 124A, fiziksel ve genel gereksinimler.
  7. RTCA/DO 160A, Çevresel şartlar.
  8. RTCA/DO 254B, Elektronik donanım şartları.

Bunun dışında karakutular askeri ve sivil olarak 2 sınıfa ayrılır. Sivil uçakların içerisinde kesinlikle verileri silmeye yarayan herhangi bir tuş bulunmaz. Sivil uçaklarda kayıt altına alınan karakutudaki veriler asla silinemez. Oysa askeri karakutular yüksek önem arz eden görevlerde de kullanıldıkları için farklıdırlar. Düşman bölge üzerinde vurulan bir askeri pilot, bilgilerin düşman eline geçmemesi için karakutudaki verileri uçakta bulunan tek bir tuşla ile silme yetkisine sahiptir. Böylece karakutuda depolanan tüm veriler temizlenmiş olur.

Rengi

Karakutu denildiği zaman her ne kadar akıllara karakutunun renginin siyah olduğu gelse de aslında karakutunun rengi turuncudur. Oluşacak herhangi bir kaza sonrası uçağın parçaları büyük bir alana yayılsa bile karakutuların oynadıkları rol gereği kolaylıkla bulunabilmesi gerekmektedir, bu yüzden de karakutunun rengi seçilirken doğada en az bulunan renklerden birisi olan turuncu seçilmiştir.[3] Doğada en fazla bulunan renk olan mavi ise uçağın denize düşme ihtimaline karşı seçilmemiştir.[4][5]

Kaynakça

  1. ^ "What Is the Safest Seat on a Plane?". Popular Mechanics (İngilizce). 18 Temmuz 2007. 7 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2023. 
  2. ^ "Karakutu: Kim, Ne Zaman İcat Etti?". TÜBİTAK Bilim Genç. 30 Aralık 2022. 1 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2023. 
  3. ^ "Uçakların Kara Kutusunda Hangi Bilgiler Var? | Boarding Info". boardinginfo.com. 29 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2021. 
  4. ^ July 05, Cailey Rizzo; 2017. "These Black Boxes Are Designed to Eject Themselves in a Plane Crash". Travel + Leisure (İngilizce). 13 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2022. 
  5. ^ "DSTO > Home > Further Information > Dave Warren - Inventor of the black box flight recorder". web.archive.org. 22 Mayıs 2010. 9 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2022. 


Read other articles:

Christianity in Malaysia

Malaysian Christians(Malay: Orang Kristian Malaysia)St. Paul's Church Malacca, Malaysia (ordained 1521) (Status: in ruins)Total population2,941,049 (2020 census)Regions with significant populationsSabah · Sarawak · Peninsular MalaysiaLanguagesMalay · EnglishBornean languages · Chinese · IndianReligionRoman Catholicism (41.3%) · Protestantism (35.5%) · Oriental Orthodoxy · Eastern Or...

 

Équation d'état cubique

En thermodynamique, une équation d'état cubique est une équation d'état d'un fluide pouvant s'écrire sous la forme d'un polynôme de degré trois en fonction du volume. Elles ont une forme générale de polynôme du troisième degré en Z {\displaystyle Z} , le facteur de compressibilité : Équation d'état cubique : Z 3 + c 2 Z 2 + c 1 Z + c 0 = 0 {\displaystyle Z^{3}+c_{2}Z^{2}+c_{1}Z+c_{0}=0} avec c 2 , c 1 , c 0 {\displaystyle c_{2}{,}\,c_{1}{,}\,c_{0}} des paramètres qui...

 

Міхал Лукніш

Міхал Лукнішсловац. Michal LuknišНародився 26 лютого 1916(1916-02-26)[1]Златно, Злате Моравце (округ), Нітранський край, СловаччинаПомер 20 вересня 1986(1986-09-20) (70 років) або 1986[1][2][3]Малацки, Братиславський край, СловаччинаКраїна  ЧехословаччинаДіяльність географ, г

روبن ديفيز

روبن ديفيز معلومات شخصية الميلاد 16 يناير 1954  الوفاة 22 فبراير 2010 (56 سنة) [1]  نورتش  سبب الوفاة سرطان الرئة  مواطنة المملكة المتحدة ويلز  الحياة العملية المدرسة الأم كلية عايدة فوستر المسرحية  [لغات أخرى]‏  المهنة ممثل،  وممثل أفلام،  وممثل تلفز�...

 

Bandeira das Turcas e Caicos

Bandeira das Turcas e Caicos Aplicação ... Proporção 1:2 Adoção 7 de Novembro de 1968 Tipo Nacionais A bandeira das Ilhas Turcas e Caicos é um dos símbolos oficiais desse território ultramarino britânico.[1] Sua atual versão foi adotada em 7 de novembro de 1968, e modificada em 1999. Antes disso, diversas bandeiras foram usadas no território.[2][3] História A bandeira do arquipélago tremulando no edifício do Ministério das Relações Exteriores em Londres Devido as constantes ...

 

العلاقات الأردنية الكيريباتية

العلاقات الأردنية الكيريباتية الأردن كيريباتي   الأردن   كيريباتي تعديل مصدري - تعديل   العلاقات الأردنية الكيريباتية هي العلاقات الثنائية التي تجمع بين الأردن وكيريباتي.[1][2][3][4][5] مقارنة بين البلدين هذه مقارنة عامة ومرجعية للدولتين: وجه �...

The Most Beautiful Moment in Life, Pt. 2

The Most Beautiful Moment in Life, Part 2（화양연화 pt.2）Album mini karya Bangtan BoysDirilis30 November 2015Direkam2015GenreHip hop, dance-pop, R&B, K-popDurasi34:21BahasaKoreaLabelBig Hit EntertainmentProduserPdoggKronologi Bangtan Boys The Most Beautiful Moment In Life, Part 1 (2015)String Module Error: Match not foundString Module Error: Match not found The Most Beautiful Moment In Life, Part 2 (2015) Singel dalam album The Most Beautiful Moment in Life, Pt. 2 RunDirilis: 2...

 

Отто Вінтер-Ельм

Отто Вінтер-Ельмнорв. Otto Winter-Hjelm Основна інформаціяДата народження 8 жовтня 1837(1837-10-08)Місце народження Християнія[d], Норвегія[1]Дата смерті 3 травня 1931(1931-05-03) (93 роки)Місце смерті Осло, НорвегіяГромадянство НорвегіяПрофесії академічний музикант, композитор, дириг

 

Sardana Avksentyeva

Russian politician Sardana AvksentyevaСардана АвксентьеваMember of the State DumaIncumbentAssumed office 19 September 20216th Mayor of YakutskIn office17 September 2018 – 14 January 2021Preceded byAysen NikolayevSucceeded byYevgeny Grigoryev Personal detailsBornSardana Vladimirovna Gogoleva (1970-07-02) 2 July 1970 (age 53)Churapcha, Yakut ASSR, Russian SFSR, USSRNationalityYakutPolitical partyNew People (since 2021)Other politicalaffiliationsUnited Russi...

Tiryns

TirynsΤίρυνςΤίρυνθαPemandangan Kastil TirynsLokasiArgolis, YunaniKoordinat37°35′58″N 22°47′59″E / 37.59944°N 22.79972°E / 37.59944; 22.79972Koordinat: 37°35′58″N 22°47′59″E / 37.59944°N 22.79972°E / 37.59944; 22.79972JenisPemukimanSejarahPeriodeZaman PerungguBudayaYunani Kuno Situs Warisan Dunia UNESCONama resmi: Situs arkeologi di Mykenai dan TirynsJenisKulturalKriteriai, ii, iii, iv, viDitetapkan1999 (sidan...

 

Frank Yablans

Frank YablansYablans in 1972Born(1935-08-27)August 27, 1935New York City, New York, U.S.DiedNovember 27, 2014(2014-11-27) (aged 79)Los Angeles, California, U.S.NationalityAmericanOccupation(s)Film producerStudio headKnown forPresident of Paramount PicturesSpouse Ruth Edelstein ​ ​(m. 1958; div. 1990)​PartnerNadia PandolfoChildren3 Frank Yablans (August 27, 1935 – November 27, 2014) was an American studio executive, film producer, and...

 

15th Japan Record Awards

15th Japan Record AwardsDateDecember 31, 1973VenueImperial Garden Theater, TokyoHosted byKeizo Takahashi, Mitsuko Mori, Hiroshi TamaokiTelevision/radio coverageNetworkTBS ← 14th · Japan Record Awards · 16th → The 15th Annual Japan Record Awards took place at the Imperial Garden Theater in Chiyoda, Tokyo, on December 31, 1973, starting at 7:00PM JST. The primary ceremonies were televised in Japan on TBS. Award winners Japan Record Award Hiroshi Itsuki for Yozo...

National Register of Historic Places listings in Fayette County, West Virginia

Location of Fayette County in West Virginia This is a list of the National Register of Historic Places listings in Fayette County, West Virginia. This is intended to be a complete list of the properties and districts on the National Register of Historic Places in Fayette County, West Virginia, United States. The locations of National Register properties and districts for which the latitude and longitude coordinates are included below, may be seen in an online map.[1] There are 28 prop...

 

Warsaw Rising Museum

Polish museum about the Warsaw Uprising Warsaw Rising MuseumMuzeum Powstania WarszawskiegoMuseum buildingEstablishedFebruary 10, 1983 (1983-02-10)(opened July 31, 2004)LocationWola, Warsaw, PolandVisitors416,000 (2007)[1]DirectorJan OłdakowskiPublic transit access Rondo DaszynskiegoWebsiteOfficial website Museum building from the eastern side Museum logo The Warsaw Rising Museum (Polish: Muzeum Powstania Warszawskiego),[2][3][4][5][6...

 

Keryn McMaster

New Zealand-Australian swimmer Keryn McMasterPersonal informationNationalityAustralianBorn (1993-09-19) 19 September 1993 (age 30)Auckland, New ZealandSportSportSwimming Medal record Women's swimming Representing Australia U.S. Open Swimming Championships 2013 Irvine 400 m medley Commonwealth Games 2014 Glasgow 400 m medley Junior Pan Pacific Championships 2012 Honolulu 400 m medley Keryn McMaster (born 19 September 1993) is a New Zealand-born Australian swimmer.[1] She competed ...

Ibrani 3

Ibrani 3Sebagian naskah Papirus 13, yang memuat Surat Ibrani 2:14-5:5; 10:8-22; 10:29-11:13; 11:28-12:17, dibuat sekitar tahun 225-250 M.KitabSurat IbraniKategoriSurat-surat Paulus/Surat-surat AmBagian Alkitab KristenPerjanjian BaruUrutan dalamKitab Kristen19← pasal 2 pasal 4 → Ibrani 3 (disingkat Ibr 3) adalah bagian dari Surat kepada Orang Ibrani dalam Perjanjian Baru di Alkitab Kristen.[1][2] Tidak diketahui pengarangnya, selain dari informasi bahwa ia seorang l...

 

Student Action (Italy)

Far-right student movement in Italy Student ActionAzione StudentescaLeaderRiccardo PonzioFounded19962016 (Refoundation)Dissolved2009 (1996 Version)HeadquartersVia Frusa 37, FlorenceIdeologyItalian nationalismNeo-fascism[1]Paternalistic conservatism[1]IdentitarianismTraditionalist conservatismColoursBlack, yellowMother partyNational Alliance (1996–2009)Brothers of Italy (since 2016)[2][3][4]NewspaperAgoghèWebsiteazionestudentescaofficial.com Student A...

 

Endeavour Bridge

Bridge in Australia This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Endeavour Bridge – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (September 2010) (Learn how and when to remove this template message) Endeavour BridgeEndeavour Bridge, looking south-eastCoordinates33°56′50″S 151°10′04″E / &#...

1250 Poydras Plaza

Mobil Building redirects here. For the New York City building, see Socony–Mobil Building. Office in LA, United States1250 Poydras PlazaGeneral informationTypeOfficeLocation1250 Poydras StreetNew Orleans, LAUnited StatesCoordinates29°57′03″N 90°04′39″W / 29.950696°N 90.077409°W / 29.950696; -90.077409Completed1979HeightAntenna spireN/ARoof342 ft (104 m)Technical detailsFloor count24Design and constructionArchitect(s)3/D International 1250 Poydras...

 

Spearthrower Owl

Teotihuacan symbol Atlatl Cauac(Jatz'om Kuy, Spearthower Owl)AjawKing of TeotihuacanReign2 May 374 – 9 June 439SuccessorNuun Yax Ayin? or Sihyaj Chan K'awiil II (grandson)?BornTeotihuacan?Died9 June 439Monte AlbanSpouseLady Unen K'awiil[1] of TikalIssueYax Nuun Ayiin I, King of TikalReligionMaya religion Spearthrower Owl (possibly Jatz'om Kuy, translating to Striker Owl) was a Mesoamerican person from the Early Classic period, who is identified in Maya inscriptions and iconography. ...

 
Kembali kehalaman sebelumnya