Doğu Roma İmparatorluğu, MS 457'de I. Leo'nun tahta çıkışından 518'de I. Anastasius'un vefatına kadar olan dönemde Leo Hanedanı tarafından yönetildi. Leo hanedanının iktidar dönemi; Batı Roma İmparatorluğu'nun hızla gerilemesi, toprak kayıplarına uğraması ve nihayetinde tamamen çökmesiyle aynı zamana denk geldi. Batı İmparatorluğu'nun sona ermesinin ardından İmparator Zeno, Batı Roma İmparatoru makamını kaldırarak kendisini tek Roma İmparatoru ilan etti. Batı kanadının yıkılışından sonra, Doğu Roma İmparatorluğu yaklaşık bir milenyum boyunca varlığını sürdürdü ve Leo Hanedanından sonraki hanedanlar batı eyaletlerini geri alabilmek için büyük miktarda kaynak harcadılar.
Leo Hanedanı, MS 474'ten MS 480'deki yıkılışına kadar Batı Roma İmparatorluğu'nu da yönetti. (Julius Nepos)
I. Leo ve II. Leo (457-474)
Marcianus'un ölümünden ve böylece Theodosius hanedanının neslinin tükenmesinden sonra I. Leo, Doğu Roma ordusunun başkomutanı olarak görev yapan Alan asıllı general Aspar tarafından 457'de tahta çıkarıldı. Batı Roma İmparatorluğundaki Ricimer'in rolüne benzer bir rol üstlenen Aspar; askeri görevinden gelen gücü kullanmak suretiyle göstermelik, kukla imparatorlar atayarak imparatorluk siyasetine egemen olmayı amaçladı. Aspar, I. Leo'nun zayıf bir kukla olacağına inandığı için onu tahta çıkarmıştı ancak Leo giderek Aspar'ın nüfuzundan bağımsızlaştı ve 471'de Aspar ile büyük oğlu Ardabur'u Basiliscus'tan yardım almak suretiyle öldürttü. Böylece İmparatorluğun doğu kanadı, potansiyel Cermen boyunduruğundan kurtularak önümüzdeki yüzyıllar boyunca koruyacağı Roma liderliğine geri döndü.[1]
Leo'nun tahta çıktığı dönemde, Batı Roma İmparatorluğu neredeyse tamamen çökmüştü. Batı kanadı, İmparator Majorianus döneminde kısa bir süreliğine gücünü yeniden toparlayabilmiş ise de, toprakları 460'ların sonlarına doğru sadece Kuzey Galya, İtalya ve İlirya'nın bazı bölgelerinden ibaret kalmıştı. Leo, Kuzey Afrika'yı Vandallar'dan geri almaya çalıştı. Fakat bu amaçla düzenlenen sefer, başarısız oldu.[2] Bundan ötürü Kuzey Afrika, I. Justinianus'un saltanatına kadar imparatorluğun sınırları dışında kaldı.
I. Leo, dinî otoriteyi temsil eden Konstantinopolis Patriği tarafından taç giydirilen ilk imparatordu. Ondan önce imparatorlara askerî liderler tarafından taç giydirilmekteydi. Leo ile başlayan bu değişim, kilisenin artan gücünü temsil ediyordu. Zamanla din adamlarının taç giydirmesi kalıcı hale gelecek ve Orta Çağ'daki taç giyme törenlerinde dini nitelik, askeri niteliğe baskın gelerek bütünüyle onun yerini alacaktı.
İmparatorluk ordusu içerisinde görev yaptıkları için bir güç unsuru olan fakat halen idareciler ve halk tarafından yabancı kabul edilen İsauryalılar ile ittifak kurmanın koşulu olarak Leo, kızı Ariadne'yi 466 yahut 467 yılında Domesticus olarak görev yapan Tarasicodissa ile evlendirdi.[3] Tarasicodissa, evlenmeden hemen önce yada evlendikten hemen sonra; imparatorluğun politikacılarına ve halkına kendini kabul ettirebilmek için adını Yunanca kökenli Zeno olarak değiştirdi. I. Leo, ölümünden önce Ariadne ve Zeno'nun çocukları olan II. Leo'yu varisi ilan etti. I. Leo'nun 474'te vefatı üzerine torunu II. Leo tahta geçti ancak o da 11 ay iktidarda kaldıktan sonra öldü. Bunun sonucunda II. Leo'nun babası olan Zeno imparator oldu.
Zeno ve Basiliscus (474-491)
Zeno'nun saltanatı İmparatorluğun batı kanadının yıkılışını gördü. Yıkılışın tarihlenmesi biraz tartışmalıdır. Bazen Zeno'nun saltanatının erken dönemleri olan 476 yılına tarihlendirilir; o dönemde Cermen asıllı Romalı general Odovakar, Batı İmparatoru Romulus Augustulus'u tahttan indirmiş ancak yerine başka bir kukla imparator getirmeyi reddetmiş ve Batı Roma İmparatorluğu sembollerinin tamamını Konstantinopolis'teki imparatora bir heyetle beraber göndermiştir. Odovakar; aynı anda hem Zeno'yu hem de onun desteklediği, daha önce tahttan indirilmiş olan Batı İmparatoru Julius Nepos'u hükümdarı olarak kabul etti ve onların İtalya valisi (Dux Italiae: İtalya Kralı) olarak hareket etti. Ancak Nepos İtalya'ya dönmedi ve 480'deki ölümüne kadar Dalmaçya'da Batı İmparatoru olarak hüküm sürmeye devam etti.
Julius Nepos'un ölümünden sonra Zeno, Odovakar'ın tek egemen hükümdarı (süzeren) oldu ve başka bir Batı imparatoru atamadı, bunun yerine kendini Roma İmparatorluğu'nun tek imparatoru ilan etti ve Batı ile Doğu'yu 85 yıl sonra ilk kez hukuken yeniden birleştirdi. Bu nihai birleşmenin ardından bir daha asla Roma İmparatoru makamı bölünmeyecekti.
Odovakar'ın giderek daha bağımsız, daha müstakil davranmaya başlamasıyla Zeno, Mezya'ya yerleşen Ostrogotların lideri olan Theoderic ile pazarlık yaptı. Theoderic'i, magister militum per Italiam (İtalya başkomutanı) unvanıyla İtalya'ya gönderdi. 493 yılında Odovakar'ın iktidardan düşmesinden sonra gençliğini Konstantinopolis'te geçiren Theoderic, İtalya'yı tek başına yönetmeye başladı. Theoderic'in İtalya'yı fethedip Ostrogot Krallığı olarak yönetmesini öneren Zeno; böylece Batı topraklarında en azından göstermelik bir üstünlük sağlarken, Doğu İmparatorluğunu da itaatsiz bir vasaldan kurtarmış oldu.[4]
Zeno, 475 yılında Basilicus tarafından kısa bir süreliğine tahttan indirildi (yaklaşık yirmi ay kadar) ancak tahtını geri aldı ve Basilicus ile ailesini kuru bir sarnıca hapsetti; burada açlıktan ve soğuktan vefat ettiler.[5]
I. Anastasius (491-518)
Roma kökenli yaşlı bir sivil memur olan I. Anastasius, 491 yılında Zeno'nun dul eşi Ariadne ile evlenerek Roma İmparatoru oldu. Anastasius yetenekli bir reformcu ve yöneticiydi. İmparatorlukta en çok kullanılan madeni para olan bakır menşeili follis'in ağırlık değerini yeniden ayarlayarak I.Konstantin tarafından geliştirilen para sistemini mükemmelleştirdi.[6] Anastasius ayrıca dört yılda bir toplanan ve taksitsiz olarak tek seferde tahsil edilmesi nedeniyle halkın şikayetçi olduğu khrisargiron vergisini de kaldırdı. Anastasius'un mali reformları oldukça başarılı oldu. İmparator 518'de vefat ettiğinde Devlet Hazinesinde 145.150 kilogram değerinde muazzam miktarda altın rezervi bulunuyordu.
^Elton, Hugh (10 June 1998). "Flavius Basiliscus (AD 475–476)". De Imperatoribus Romanis. Archived from the original on 22 August 2006. Retrieved 23 August 2006.
