Mutfakta çalışma üçgeni, işlevsel ve estetik açıdan tatmin edici bir mutfak tasarlamak için kullanılan bir kavramdır.
Mutfaktaki iş sıralamasına göre her mutfakta gıda depolama alanı (buzdolabı), yemek ön işlem alanı (eviye), pişirme bölgesi (ocak) olmak üzere üç temel işlevsel alan vardır. Bu üç nokta ve onları birleştiren hayali çizgiler mutfak üçgeni olarak ifade edilir. Mutfak çalışma üçgeni, mutfağın işlevselliğinin bu üç bölgenin birbirine göre konumu ve yakınlığının düzenlenmesine bağlı olduğu düşüncesine dayanır.
Geçmişi
Mutfak çalışma üçgeni kavramını, psikolog ve endüstriyel tasarımcı Lillian Gilbreth eşi Frank Gilbreth ile 1920'lerde Brooklyn Borough Gaz Şirketi için yiyecek hazırlığının etkinliğini artırmak için yaptıkları çalışmalar sırasında geliştirdi.[1] "Dairesel tur" olarak adlandırdıkları bu kavram, 1940'lı yıllardan itibaren "mutfak üçgeni" olarak adlandırılmıştır. 1944'te Illinois Üniversitesi Mimarlık Okulu'nun inşaatta standartlaşmaya gidilerek masrafların düşürülmesi için sürdürülen ve halen geçerli mutfak tasarım ilkelerinin belirlendiği çalışma sırasında ilk defa mutfak üçgeni ifadesi kullanıldı.[2]
Mutfak düzenleri
Eviyenin, çalışılan alanın (tezgah), mutfak dolaplarının ve mutfağa dahil olan büyük mutfak eşyalarının (buzdolabı, bulaşık makinesi, ocak,
fırın, davlumbaz vs.) konumuna göre farklı mutfak düzenleri mevcuttur. Mutfak çalışma üçgeni kavramı açısından, farklı mutfak düzenlerinde çalışma bölgeleri şöyledir:[3][4]
Düz mutfak: Çalışma yerlerinin yan yana bir duvar kenarında sıralandığı bu tür mutfaklarda geometrik olarak bir üçgen mümkün değilse de birbirlerine göre konumu ve uzaklıkları ayarlanarak işlevsellik sağlanabilir. Ön-işlem, hazırlama ve pişirme bölgeleri kişiyi yormamak için soldan sağa sıralanmalıdır.
Koridor mutfak: Mutfak elemanlarının karşılıklı iki duvarda sıralandığı mutfak düzenidir. Mutfakta çalışan kişi açısından dönüş hareketleri nedeniyle yorucu olan bu düzende, karşılıklı iki duvarın biri ön-işlem ve pişirme, diğeri depolama için kullanılması çalışma üçgeni açısından uygundur.
L mutfak: Kesişen iki duvarın biri ön-işlem ve pişirme, diğeri depolama için kullanılır.
U mutfak: Çalışma üçgenine en uygun mutfak türüdür. Ortası ön-işlem bölgesi çevresi pişirme ve depolama bölgesi olarak kullanılır.
Ada mutfak: Çalışma merkezi mutfağın ortasında toplanmıştır; mutfak işi kolaylaşmış gibi görünse de bu tür mutfaklar, çalışma sırasında çok yürüme gerektirir.
