On Kişiydiler

On Kişiydiler
And Then They Were None (Ten Little Niggers)
	Kitabın 2021 baskısının kapağı
Yazar	Agatha Christie
Çevirmen	Çiğdem Öztekin
Ülke	İngiltere
Dil	İngilizce
Konu	Polisiye
Tür	Roman
Yayım	6 Kasım 1939 (özgün); 1963 (Varlık Yayınları) (Türkçe)
Yayımcı	Altın Kitaplar
Sayfa	224
Seri

On Kişiydiler veya eski adıyla On Küçük Zenci, İngiliz yazar Agatha Christie'nin yazdığı gizem romanı. Christie, On Kişiydiler'i "yazdığı en zor kitap" olarak tanımlar. Kitap ilk olarak 6 Kasım 1939'da İngiltere'de Ten Little Niggers (On Küçük Zenci) adıyla yayımladı.^[1] Kitabın adı, romanda önemli yer tutan bir çocuk şiirinden geliyordu.^[2]^[3] Ancak Amerikan kültüründe "zenci" kelimesi ırkçı ve onur kırıcı bir kelime olarak görüldüğünden kitabın Amerika'daki ilk baskısı And Then There Were None adıyla yayımlandı. Bu ad, aynı şiirin son dizesinden bir alıntıydı.^[4] Amerika'da daha sonraki baskılar aynı isimle devam etse de 1964-1986 yılları arasında Pocket Books tarafından Ten Little Indians (On Küçük Kızılderili) adıyla da yayımlandı. İngiltere'de ise 1985'ten itibaren And Then There Were None adına geçildi.^[5] İlerleyen yıllarda kitabın çevirilerinde de benzer değişiklikler yaşandı. Kitabın Türkçe baskıları Altın Kitaplar tarafından On Küçük Zenci adıyla yayımlanıyordu, ancak 2021'de Agatha Christie'nin ailesinin ve ajansının kararıyla romanın kırıcı dilinden arındırıldığı ve bundan sonra On Kişiydiler adıyla yayımlanacağı duyuruldu.^[6]^[7]

Kitap, 100 milyondan fazla satışla dünyanın en çok satan gizem romanı ve dünyanın en çok satan kitaplarından biridir.^[8]

Çok sayıda film, radyo, tiyatro ve televizyon uyarlaması bulunmaktadır.

Konusu

Geçmişte verdikleri kararları hataları ya da ihmalkârlıkları nedeniyle insanların ölümlerine yol açmış on kişi, bunu sır olarak saklamaktadır. Bu kişiler, günün birinde Una Nancy Owen adında birinden bir mektup alırlar ve tatil amacıyla Zenci Adası'ndaki gösterişli bir malikaneye davet edilirler. Konuklar, Owen adındaki kişiyle nerede tanıştıklarını bir türlü hatırlayamazlar ama söz konusu daveti ücretsiz bir tatil fırsatı olarak görürler ve teklifi kabul ederler. Ancak adaya vardıklarında onları bir sürpriz beklemektedir: Ev sahibi ortalarda yoktur. Adada onları bekleyen yalnızca karı koca olan iki görevli vardır. İşin diğer bir ilginç yanı bu çiftin de adanın sahibini hiç görmemiş olmalarıdır.

Aynı günün akşamı, akşam yemeğinin ardından misafirler aynı odada sohbet ederken gramofona konulmuş olan plak çalmaya başlar ve ev sahibinin sesinden geçmişte neden oldukları ölümlerden dolayı suçlu bulundukları ifade edilir. Plak bir yargıcın mahkemede konuşması şeklinde çalmıştır. Bu olay ortamı bir anda gerer ve konuklar, kendilerine bir eşek şakası yapıldığını düşünerek ertesi gün adadan ayrılmaya karar verirler. Ancak o gece başlayan ölümler adada kaosu ve korkuyu beraberinde getirecektir. Ertesi sabah gelmesi beklenen ve her gün yiyecek ve gerekli şeyleri getirdiği uşak tarafından belirtilen bot ertesi sabah gelmez. Sonraki günler de gelmeyecektir. Artık adaya davet edilen misafirler mahsur kalmışlardır ve bir yandan da zeki katili bulmaya çalışırken diğer yandan katilin kapanına yakalanmamaya çalışacaklardır.

Evde bulunan odalarda bir çocuk şiiri asılıdır:

On küçük zenci yemeğe gitti,

Birisi kendisini boğdu ve kaldı dokuz.

Dokuz küçük zenci çok geç kalktı,

biri uyuyakaldı, kaldı sekiz.

Sekiz küçük zenci Devon'da geziye çıktı,

Biri kayboldu, kaldı yedi.

Yedi küçük zenci odun kırdı,

biri kendisini kesti, kaldı altı.

Altı küçük zenci kovanla oynadı,

bir balarısı, içlerinden birini soktu, kaldı beş.

Beş küçük zenci mahkemeye gitti,

Biri idam cezası aldı, kaldı dört.

Dört küçük zenci denize gitti,

Birini balık yuttu, kaldı üç.

Üç küçük zenci hayvanat bahçesine gitti,

Birine ayı sarıldı, kaldı iki.

İki küçük zenci güneş altında oturdu,

Biri güneşte kızardı, kaldı bir.

Bir küçük Kızılderili tek başına kaldı.

Gidip kendisini astı ve hiçbiri kalmadı.

Yemek masasının ortasında da on tane zenci biblosu vardır. Bu figürler, her gerçekleşen ölümle birlikte tek tek ortadan yok olur ve adadakiler bu figürlerin, aslında kendilerini temsil ettiğini fark ederler. Odalarda asılı olan çocuk şiirinin de olaylarla bağlantısı vardır. Adada esrarengiz bir şeylerin döndüğünü ve kendilerini büyük bir tehlikenin beklediğini anlamaları çok zor olmaz.

Konukların birbirlerine hiç güvenmemesi, herkesin birbirinden kuşkulanıp, birbirini suçlamasıyla işler daha da karmaşık ve içinden çıkılmaz bir hal alır. Öyle ki, bu güvensizlik son dakikaya kadar kendini gösterecek ve bir anlamda kendilerini bekleyen sonu hazırlayacaktır. Misafir olarak geldikleri bu adada bir psikopatın kurbanı olduklarını ve birer ava dönüştüklerini anladıklarında çok geç olacaktır.

Başlıca Karakterler

Anthony James Marston (Tony Marston), ahlaktan yoksun ve sorumsuz genç bir adam
Thomas Rogers, kâhya ve Ethel Rogers'in baskıcı kocası
Ethel Rogers, aşçı/ev hizmetçisi ve Thomas Rogers'in karısı
General John Gordon MacArthur, emekli I. Dünya Savaşı savaş kahramanı
Emily Caroline Brent, yaşlı, dindar ve evlenmemiş bir kadın
Edward George Armstrong, bir Harley Street doktoru
William Henry Blore, eski bir komiser, şimdi bir özel dedektif
Philip Lombard, bir paralı asker
Vera Elizabeth Claythorne, bir kız okulunda beden öğretmenliği görevini bırakan genç bir kadın
Lawrence John Wargrave (Bay Adalet Wargrave), emekli bir ceza hâkimi
Isaac Morris, adanın sahibi, kalitesiz bir avukat ve uyuşturucu kaçakçısı

Ayrıca bakınız

Tüm Zamanların En İyi 100 Polisiye Kitabı

Kaynakça

^ "Review of Ten Little Niggers". The Observer. 5 Kasım 1939. s. 6.
^ Peers, Chris; Spurrier, Ralph; Sturgeon, Jamie (1999). Collins Crime Club: a checklist of the first editions (2.2isbn=1-871122-13-9 bas.). London, UK: Dragonby Press. s. 15.
^ Pendergast, Bruce (2004). Everyman's Guide to the Mysteries of Agatha Christie. Victoria, British Columbia: Trafford Publishing. s. 393. ISBN 1-4120-2304-1.
^ "American Tribute to Agatha Christie: The Classic Years 1940–1944". J S Marcum. May 2004. 20 Nisan 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2018.
^ British National Bibliography for 1985. British Library. 1986. ISBN 0-7123-1035-5. Erişim tarihi: 21 Nisan 2019.
^ "ON KİŞİYDİLER (On Küçük Zenci) - AGATHA CHRISTIE". Altın Kitaplar. 4 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2022.
^ "Altın Kitaplar". Twitter. 10 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2022.
^ Davies, Helen; Dorfman, Marjorie; Fons, Mary; Hawkins, Deborah; Hintz, Martin; Lundgren, Linnea; Priess, David; Clark Robinson, Julia; Seaburn, Paul; Stevens, Heidi; Theunissen, Steve (14 Eylül 2007). "21 Best-Selling Books of All Time". Editors of Publications International, Ltd. 7 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2009.