Pavel Borisovich Axelrod (Rusça: Па́вел Бори́сович Аксельро́д, 25 Ağustos 1850 - 16 Nisan 1928) erken dönem Rus Marksist devrimcisiydi. Georgi Plekhanov, Vera Zasulich ve Leo Deutsch ile birlikte Rus Marksistlerinin ilk örgütü Emeğin Kurtuluşu'nun üyelerinden biriydi. Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin 2. Kongresinden sonra ölümüne kadar özdeşleştiği Menşevik hizipte yer aldı.
Axelrod, Lenin'in partiyi, işçilere önderlik eden profesyonel devrimcilerden oluşan disiplinli bir örgüt olarak gören anlayışına temelden karşı çıkıyordu. Devrimcilerin eninde sonunda örgütlü emekten talimat alacağına inanıyordu ve 1905 devrimi sırasında kitlesel bir işçi konferansı düzenleme önerisinin yazarıydı. Bu başarısızlıktan sonra Menşevik parti içindeki etkisi azaldı, ancak özellikle 1914'te savaşın patlak vermesinden sonra, savaş karşıtı Zimmerwald Konferansı'nda Rus delegasyonunun bir parçası olduğu sırada, uluslararası konferanslarda Menşeviklerin sözcüsü olmaya devam etti.
1917'de Şubat Devrimi'nin ardından Axelrod Rusya'ya döndü. O zamana kadar bazı Menşevikler zaten Kerensky'nin Geçici Hükümetine katılmış ve hükûmetin savaş politikasını desteklemişlerdi. Tüm çabalarına rağmen Akselrod, İttifak Devletleri ile acil barış müzakereleri politikası için Menşeviklerin desteğini almayı başaramadı. Axelrod'un "modern tarihte benzeri olmayan tarihi bir suç" olarak nitelendirdiği Bolşevik zaferinin ardından, Bolşeviklere karşı sosyalist muhalefeti bir araya getirerek dünyayı dolaştı. Axelrod 1928'de Berlin'de sürgünde öldü.[1]
Kaynakça
