Riyad

Riyad
الرياض
Riyad; الرياض
Şehir
	Riyad Riyad'ın Suudi Arabistan'daki konumu
Ülke	Suudi Arabistan
Bölge	Riyad
İl	Riyad
İdare
• Vali	Faysal bin Bender bin Abdülaziz el-Suud
• Belediye başkanı	İbrahim Muhammed el-Sultan
Yüzölçümü
• Toplam	1554 km²
Nüfus (2010)
• Toplam	8.125,180
• Yoğunluk	3900/km²
Zaman dilimi	UTC+03.00 (AST)
	Resmî site; arriyadh.com

Riyad (Arapça: الرياض, Er-Riyaz; "bahçeler"), Suudi Arabistan'ın başkenti ve en büyük şehridir. Şehir aynı zamanda Riyad Bölgesi'nin merkezi olup Arap Yarımadası'nın ortasında yer almaktadır ve 6 milyon nüfusa sahiptir. Şehir Merkez adı verilen 8 adet belediyeden oluşur.^[2]

Tarihçe

1517'de Osmanlı Padişahı I. Selim'in Ridaniye Savaşı'nda Memluk ordusunu yenilgiye uğratmasıyla Hicaz Türk egemenliğine, Arap yarımadasının tamamı ise Türk nüfuzuna girdi. Ancak Riyad ve çevresinin ekonomik ve siyasi açıdan hiçbir öneme sahip olmaması nedeniyle bölgede herhangi bir garnizon kurulmasına gerek kalmadı.

Ancak, 19. yüzyılda siyasi durum değişti. 1791'de Merkezî Arabistan'da başlayan Vahhabi hareketinin 1803 yılından itibaren başta Mekke, Medine ve Taif kentleri olmak üzere Hicaz topraklarını tehdit etmeye başlaması II. Mahmud yönetimini (1808-1839) harekete geçirdi. Bölgedeki isyanın ve tehdidin sona erdirilmesi emri verilen Mısır Valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa oğlu İbrahim Paşa komutasındaki bir orduyu Hicaz ve Necd'e gönderdi. 1818 yılında Vehhabilerin merkezi Diriye ve Riyad'ın fethedilmesiyle bölgedeki Türk egemenliği yeniden kuruldu.

1902'de Vahhabilerin (Suudilerin) lideri olan Abdülaziz er-Reşid'in Kuveyt'te topladığı bir orduyla Riyad'ı ele geçirmesiyle fiiliyatta Osmanlı Devleti'ne bağlı Suud Devleti başkenti Riyad olmak üzere yeniden kuruldu.

I. Dünya Savaşı yıllarında Hicaz kaynaklı bir Arap Ayaklanmasından çekinen Osmanlı Devleti, Suudi lider Abdülaziz bin Suud'u yanında tutmaya çalıştı. 1915 yılında yayımlanan bir ferman ile adı geçen "Riyad Kaymakamı" ilan edildi. Gerçekten de 1916'da Hicaz'da Arap Ayaklanması başlamasına rağmen, bin Suud savaşın sonuna kadar Osmanlı Devleti'ne sadık kaldı.

I. Dünya Savaşı'nın sonunda Osmanlı Devleti'nin Hicaz'dan çekilmesiyle Riyad kentindeki fiilî Türk egemenliği de sona erdi.

İklim

Riyad iklimi
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara	Yıl
En yüksek sıcaklık (°C)	31,5	34,8	38,0	42,0	45,1	47,2	48,0	47,8	45,0	41,0	38,0	31,0	48,0
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C)	20,2	23,4	27,7	33,4	39,4	42,5	43,5	43,6	40,4	35,3	27,8	22,2	33,3
Ortalama sıcaklık (°C)	14,4	17,3	21,4	26,9	32,9	35,7	36,8	36,7	33,5	28,4	21,5	16,3	26,8
Ortalama en düşük sıcaklık (°C)	9,0	11,2	15,2	20,4	25,9	28,0	29,3	29,2	25,9	21,2	15,5	10,6	20,1
En düşük sıcaklık (°C)	−2,2	0,5	4,5	11,0	18,0	21,1	23,6	22,7	16,1	14,0	7,0	1,4	−2,2
Ortalama yağış (mm)	12,5	8,0	24,0	28,0	4,9	3,0	3,7	4,0	0,1	0,8	8,7	14,6	112,3
Kaynak: Cidde Bölgesel Meteoroloji Enstitüsü^[3]

Demografi

Yıl	Nüfus
1862	7,500
1935	30,000
1960	150,000
1970	370,000
1972	500,000
1974	650,000
1988	1,500,000
1990	2,000,000
1997	2,800,000
2007*	3,780,450
2016	6,200,700

*Tahmini

Belediyeler

Riyad şehrine bağlı Merakiz (Tekil: Merkez) adı verilen 8 adet belediye bulunmaktadır:^[2]

Merkez-i Irka
Merkez El Hayr
Merkez-i Heyt
Merkez El Amaciye
Merkez-i Leben
Merkez-i Banban
Merkez-i İzze Bi'l-Hair
Merkez-i Dibyan

Kaynakça

^ "Population". Statistical Yearbook 47 (2011). Central Department of Statistics & Information. 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2016.
^ ^a ^b "Riyad Bölgesi Muhafaza'lara göre Marakiz İstatistiği" (PDF). Suudi Arabistan Ulusal Arşiv ve Kayıt Merkezi. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
^ "Cidde Bölgesel Meteoroloji Enstitüsü". 11 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2015.