Sık Dişini Helası, Türkiye'nin Tokat ilinde 15. yüzyılda yapıldığı tahmin edilen umumi hela.
Tarihî Sulu Sokak Çarşısı'na bitişik Halit Sokak'tadır. 15. asırdan kalma yapının, "Anadolu'nun ilk umumi helası" olduğu düşünülür. 2021'de Su ve Temizlik Müzesi olmuştur.[1]
Bir Osmanlı hamamının kubbeyle örtülü kare mekanlarından birisinin içte ahşap paravanlarla helaya dönüştürülmesi ile meydana getirildiği düşünülür.[2] Güney cephede basık kemerli bir kapısı vardır. Beden duvarları moloz taşla, kubbe ve pandantifler tuğla ile örülmüştür. Güney cephede giriş kapısı üst kısım duvarında taş-tuğla almaşık tekniği kullanılmıştır.
Yapı, 19. yüzyıla kadar umumi hela olarak hizmet vermiştir. Kullanım yoğunluğundan ötürü halk arasında "sık dişini helası" olarak adlandırıldığı düşünülür. Süheyl Ünver, Tokat’a dair notlarında bu yapıyı "Şeyh Tusi Helası" olarak isimlendirmiştir.[3]
Yapı, 19. yüzyılda depo olarak kullanıldı ve tahribata uğradı.[4] 2021 yılında Tokat Belediyesi tarafından restore edilerek Su ve Temizlik Müzesi'ne dönüştürüldü.
Müzede, tarihi yapının tuvalet taşları ve geçmişte kullanılan hela taşları, maşrapalar gibi geleneksel ıslak hacim üniteleri sergilenir.[4]
Sık Dişini Helası, bu mekanda gerçekleşen bir cinayet etrafında kurgulanmış "Sık Dişini Helası Cinayeti" adlı romanın mekanıdır.[5]
Kaynakça
