Tutsak Onbaşı (Türkiye) Enselenen Onbaşı (Türkiye) The Elusive Corporal (ABD) The Vanishing Corporal (İngiltere) Le strane licenze del caporale Dupont (İtalya Der Korporal in der Schlinge (Almanya)
Tutsak Onbaşı,[1] 1962 Fransa yapımı dramatik güldürü filmidir. Özgün adı Le caporal épinglé olan film ABD'de The Elusive Corporalİngiltere'de ise The Vanishing Corporal adlarıyla gösterilmişti. Bazı Türkçe kaynaklarda filmin adı Enselenen Onbaşı olarak da geçmektedir.[2][3]
"Le caporal épinglé", Jean Renoir'ın sondan bir önceki filmidir. Filmlerinde kendi ülkesinin farklı katmanlarından gelen insanlarını sınıf farklarına vurgu yaparak incelemiş olan Renoir, her zaman olduğu gibi bu filminde de senaryoya katkıda bulunmuştur. Senaryoyu Guy Lefranc'la birlikte Jacques Perret'in 1947 tarihli aynı adlı romanından uyarlamışlardır. Başrolünde Jean-Pierre Cassel'in oynadığı filmin siyah beyaz görüntülerini Georges Leclerc çekmiş, müziğini ise Joseph Kosma yapmıştır.
Filmde, II. Dünya Savaşı'nın hemen başında Fransa'nın Almanlar tarafından işgal edildiği günlerde, Almanlara esir düşen üst sınıftan Parisli bir onbaşının (Jean-Pierre Cassel), farklı sosyal katmanlara mensup bir grup mahkûmla birlikte tutuldukları esir kampından kaçma girişimlerinin öyküsü anlatılmaktadır. Film boyunca onlarca defa kaçıp onlarca defa yakalanmasına rağmen onuruna ve özgürlüğüne olan aşırı düşkünlüğü nedeniyle bıkmadan usanmadan tekrar tekrar kaçmaya çalışması Yunan Mitolojisinde anlatılan, sonsuza kadar büyük bir kayayı bir tepenin en yüksek noktasına dek yuvarlamaya mahkûm edilmiş kral Sisifos'un öyküsüne benzemektedir.
Bildik esir kampı filmlerinden oldukça farklı bir yapıya sahip olan "Tutsak Onbaşı", Jean Renoir'ın 1937'de çektiği ödüllü filmi La Grande Illusion (Harp Esirleri/Büyük Aldanış)'la benzerikler gösterir. Renoir tıpkı önceki filmindeki gibi bu filminde de hem bir militarizm eleştirisi yapar, hem de kamptaki esir Fransızlar ve esir kampı görevlileri Almanlar arasındaki sınıfsal farklılıklara değinir.
