Ayasofya'da Kral kapısı girişinde bulunan Bizans İmparatoru VI. Leon'u simgeleyen mozaik.
Zoi Zaucena (ö. Mayıs 899), Bizans İmparatoru VI. Leon'nin ikinci karısı. Kocasının hükümdarlığında yüksek rütbeli bürokratlık yapmış Stilianos Zaucis'in kızıdır.
İmparator metresliği
Vakanüvis Günah Çıkartıcı Theofanis'in Vakainamelerinin (kronikler) VII. Konstantin döneminde yaşayan yazarlar tarafından devam ettirilmiş Oi meta Theofanin adlı Vakainameye göre, Zoi önce sarayın bilinmeyen bir üyesi Theodore Gouniatzizes ile evlenmiştir. Kocasının ölümünden sonra imparatorun metresi olmuştur. Symeon Metaphrastes'in Vakainamesinde, Leon'un hükümdarlığının üçüncü yılında Zoi Zaucena'ya âşık olduğunu, yaklaşık 889 yılında buluşmaların yer değiştirdiğini söyler. Leon'un ilk evliliği Konstantin Martiniakos'un kızı Theofano ile I. Basileios tarafından ayarlandı ve VI. Leon'a zorlandı. Baba ile oğul arasındaki kötü ilişkiler bu evliliğin başarısızlıkla sonuçlanmasında rol oynamıştır.
İmparator eşliği
Leon'un hükümdarlığının yedinci yılında (yaklaşık 893), Theofano Konstantinopolis'in banliyösü Blakernai'de bir manastıra çekildi. Bu manastıra çekiliş, Zoe'nun saray ve saray hayatında yerini almasına neden olmuştur. Yaklaşık 893 ile 897 yılları arasında, onun özel durumu üzerine ihtilaf vardır. Symeon Metaphrastes'e göre, VI. Leon ile evliliği resmî olarak geçersizdir. Teofanes'e göre, orijinal evlilik hâlâ geçerliydi ve Zoi, kraliyet metresi olarak kaldı. Her ikisine göre Zoi'nin babası Stilianos Zaucis'un sarayda en üst mevkiye çıkmış ve 896 yılında ölene kadar elinde tutacağı basileopatōr ("imparatorun babası") unvanını almıştı. Theofano, manastırında 10 Kasım 897 tarihinde ölmüştür. Teofanes'e göre, o tarihte Leon ve Zoi evlenmiştir. Hem Symeon ve Teofanes'e göre, Zoi tek başına öncülünün ölümünden sonra imparatoriçe olarak tac giymiştir.
Ölümü
Zoi, 899 yılında ölmüştür. VII. Konstantin'in, De Ceremoniis adlı kitabına göre en az iki kız çocuğu doğurmuştur. Fakat VI. Leon'un hâlâ erkek evladı yoktu ve ardılı belirsizdi. Symeon, onun adına adanmış bir ibadethaneye gömüldüğünü kaydeder. Ancak De Ceremoniis, VI. Leon, Theofano ve üçüncü eşi Eudokia Baïana ile Havariyyun Kilisesi'ne gömüldüğünü belirtir. İki kaynakta doğru ise, kalıntılarının ilk yerinden kocasının gömüldüğü yere taşındığı kabul edilebilir.
Çocukları
VII. Konstantin'in, De Ceremoniis adlı kitabına göre en az iki kız çocuğu doğurmuştur. Ancak eserin iki farklı kopyası iki çocuk için farklı isim verir:
Anna. Genç yaşta öldüğü düşünülmektedir, anne ve babası ile birlikte Havariyyun Kilisesi'ne gömülmüştür.
Anna ya da Eudokia. Eudokia, Theofano ile VI. Leon'un kızıdır, Anna ise Zoi ile VI. Leon'un ilk kızıdır. Her iki durumda muhtemelen üvey ya da öz kızkardeşi çok erken öldükten sonra aynı isim verilmiştir.
Nikolaos Mistikos'a yazılan bir mektuba göre, ikinci kızın, İtalya Kralı Kör Louis ile evlendirilmesi görüşmeleri yapılmıştır. Görüşmelerin tamamlandığı ya da evliliğin olduğu konusu meçhuldür.
