Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

Bosniya va Gersegovina

Bosniya va Gersegovina
Bosna i Hercegovina
Босна и Херцеговина
Shior: Yoʻq
Madhiya: Intermeco, Avvalgisi: Jedna i Jedina
(Yakka va yagona)
Location of Bosniya va Gersegovina
Poytaxt Sarayevo
Rasmiy til(lar) Bosniya tili
Serbiya tili
Xorvat tili
Hukumat Semi-Prezidentlik Davlat
• Prezident
Valentin Inzko Prezidentlik raisi
• Prezident
Šefik Džaferović
• Prezident
Željko Komšić
• Prezident
Milorad Dodik
Denis Zvizdić
Mustaqillik (Yugoslaviyadan)
• Sana
1-mart, 1992
Maydon
• Butun
 51,129 km2 (128-oʻrin)
• Suv (%)
 0.8
Aholi
• 2012-yilgi roʻyxat
 3,531,159 (124-oʻrin)
• Zichlik 69/km2
YIM (XQT) 2008-yil roʻyxati
• Butun
 AQSh$29,804 mil. (99-oʻrin)
• Jon boshiga
 AQSh$7,634
Pul birligi Convertible Marks (BAM)
Vaqt mintaqasi UTC+1
• Yoz (DST)
 UTC+2
Qisqartma BK
Telefon prefiksi 387
Internet domeni .ba
tahrir kuzat

Bosniya va Gersegovina (Bosna i Hercegovina), Bosniya va Gersegovina Respublikasi – Bolqon yarim orolining markaziy qismida joylashgan davlat. Maydoni 51 197 km². Aholisi 3 531 159 kishi (2024). Poytaxti – Sarayevo shahri.Bosniya va Gersegovina federal davlat bo‘lib,2 ta davlatdan- Bosniya va Gersegovinadan tashkil topgan. Janubi-g'arbiy qismida Adriatika dengiziga chiqadi (taxminan 20 km qirg'oq chizig'i).

Davlat tuzumi

Bosniya va Gersegovina respublika boʻlib, qonun ustunligi va erkin demokratik saylov asosida faoliyat koʻrsatuvchi demokratik davlat. 1995-yil 14-dekabrda kuchga kirgan konstitutsiyaga amal qilinadi. Davlat boshligʻi – Bosniya va Gersegovina Prezidiumi raisi. Qonun chiqaruvchi oliy organi – ikki palatali parlament assambleyasi. Ijroiya hokimiyat Vazirlar Kengashi tomonidan amalga oshiriladi. Konstitutsiya boʻiicha Bosniya va Gersegovina 2 tuzilma: Bosniya va Gersegovina Federatsiyasi va Serb Respublikasidan iborat.

Tabiati

Bosniya va Gersegovina hududining 90% ni togʻlar egallaydi. Pasttekisliklari Sava daryosi boʻylab shim.ga choʻziladi va Oʻrta Dunay tekisligining janubiy qismini tashkil etadi. Jan.dagi pastqam togʻlar va serhosil togʻlararo havzalar mintaqasi 2000–2400 m gacha balandlikdagi Dinara togʻliklariga tutashib ketadi. Sava daryosi vodiysidagi iqlim moʻʼtadil, kontinental (yiliga 600– 800mm yogʻin yogʻadi), togʻlarda nam va sovuq (yiliga 1500–2500mm gacha yogʻin yogʻadi). Bosniya va Gersegovina maydonining 40% – oʻrmon, shu jumladan 3/3 qismi keng bargli (dub, buk), qolgani igna bargli (archa, qaragʻay) oʻrmonlar. Asosiy daryolari – Drina, Bosna, Vrbas, Neretva.

Aholisi

Bosniya va Gersegovina aholisining 43,6% ni bosniyaliklar ("musulmonlar") tashkil etadi. Bu yerda serblar (31,4%), xorvatlar (17,3%) ham yashaydi. Rasmiy tili – bosniya, serb va xorvat tili. Dindorlar musulmon-sunniylar (40%), pravoslav xristianlar (31%), katoliklar (15%) va boshqa Yirik shaharlari: Sarayevo, BanyaLuka, Zenitsa, Tuzla.

Tarixi

Bosniya va Gersegovina hududida tosh davri (paleolit)da ham aholi yashagan. Qadimda aholisi illiriylar boʻlgan. Miloddan avvalgi 3-asrda ardeylar, daosilar, yapodlarning quldorlik davlatlari paydo boʻlgan. Qadimgi Rim ularni zabt etib, Dalmatsiya viloyatiga qoʻshib olgan. 6-asr birinchi yarmida Vizantiya hukmronligi ostida boʻlgan. 6–7-asrlarda bu yerga slavyanlar koʻchib kelgan. 10-asr oʻrtalaridagi manbalarda Trebinye, Zaxumle, Travuniya, Poganiya (Neretva) va Bosniya kabi mayda davlatlar mavjud boʻlgani haqida maʼlumotlar bayon qilingan. 12–14-asrlarda Bosniya feodal knyazligiga aylandi. 14-asrda, ayniqsa, Tvrtko I davri (1353–91)da Bosniya qirollik deb eʼlon kilingandan keyin uning yerlari ancha kengaydi. Tvrtko I vafotidan soʻng parokandalik va oʻzaro urushlar boshlandi. Qirollikning janubiy qismidagi hukmdorlardan biri – Stepan Vukchich 1448-yilda oʻzini gersog deb eʼlon qildi va uning yermulklari Gersegovina deb atala boshladi. 1463 yda Bosniya va 1482-yilda Gersegovinani turklar ishgol qildi. 1583-yilda Bosniya va Gersegovina podsholik deb eʼlon qilindi. Feodallarning koʻpchiligi va aholining bir qismi islom dinini qabul qildi. Bosniya va Gersegovinada turklarning harbiymustabidlik tuzumi qaror topdi. 19-asr boshlarida Bosniya va Gersegovina xalqining milliy ozodlik kurashi kuchaydi. 19-asr oʻrtalarida feodallarning oʻzaro kurashi toʻxtashi savdo-sotiqni rivojlantirish uchun sharoit yaratdi. 1872-yilda birinchi temir yoʻl (BanyaLuka – Novi) ochildi. Biroq Bosniya va Gersegovina ijtimoiyiqtisodiy jihatdan qoloqligicha qolaverdi. Dehqonlar qoʻzgʻolonlarini (1834, 1852– 53, 185758, 186162 ylar) feodallar va turk maʼmuriyati shafqatsiz bostirdi. 1878-yilgi Berlin kongressining qaroriga binoan AvstriyaVengriya imperiyasi Bosniya va Gersegovinani bosib olish va uni idora qilish huquqini oldi. 1908-yilda Avstriya-Vengriya Bosniya va Gersegovinani oʻziga qoʻshib olganligini eʼlon kildi. 1918-yilda AvstriyaVengriya parchalangach, Bosniya va Gersegovina serblar, xorvatlar va slavyanlar qirolligi (1929-yildan – Yugoslaviya) tarkibiga kirdi. Ikkinchi jahon urushi davrida 1941-yil aprelda Bosniya va Gersegovina nemisfashist qoʻshinlari tomonidan bosib olindi va "Mustaqil Xorvat davlati" tarkibiga qoʻshib yuborildi. Bosniya va Gersegovina fashist bosqinchilarga qarshi xalq ozodlik urushining muhim markazlaridan biri boʻldi. Urushdan keyin, 1945–92 yillarda Yugoslaviya Federativ Sotsialistik Respublikasi tarkibida boʻldi. 1992-yil aprelda Bosniya va Gersegovina parlamenti 1992-yil 29-fevral va 1-martdagi referendum natijalariga tayanib, mamlakatni mustaqil deb eʼlon qildi. Referendumdan norozi boʻlib unda qatnashmagan serblar 1992-yil aprelda respublikaning shimoliy hududida Yugoslaviya tarkibida mustaqil "Bosniya va Gersegovina Serbiya Respublikasi"ni eʼlon qildilar, iyulda Bosniya va Gersegovina gʻarbida "GersegBosna Xorvat hamdoʻstligi" muxtor rayoni tuzildi. Bosniyaliklar jamoalarining qaramaqarshiligi harbiy toʻqnashuvlarga aylanib ketdi. 1993-yilda uch tuzilma delegatsiyalarining Jenevada boʻlib oʻtgan muzokaralarida Bosniya va Gersegovina Respublikasining konstitutsion tuzilish tamoyillari toʻgʻrisidagi hujjat maʼqullandi. 1995-yil 21-noyabrda AQShning Dayton shahri yaqinidagi harbiyhavo kuchlari bazasida Bosniya va Gersegovinada tinchlik toʻgʻrisidagi umumiy bitim imzolandi. Bosniya va Gersegovina 1992-yildan BMT aʼzosi. Oʻzbekiston Respublikasi bilan diplomatiya munosabatlarini 1996-yil 14-mayda oʻrnatgan.

Asosiy siyosiy partiyalari

Demokratik harakat partiyasi, musulmonlar partiyasi, 1990-yilda asos solingan; Bosniya va Gersegovina serb demokratik partiyasi, 1990-yilda tuzilgan; Bosniya va Gersegovina Xorvat demokratik hamdoʻstligi; "Bosniya va Gersegovina uchun", partiya, 1996-yil tuzilgan; Serb xalq ittifoqi, partiya, 1997-yil tashkil etilgan.

Iqtisodiyoti

1992–95 yillardagi urush harakatlari boshlangunga qadar Bosniya va Gersegovina milliy daromadida qishloq xoʻjaligi ulushi 10,9%, sanoat ulushi 57,6% ni tashkil qilgan (1989). Urushgacha sanoatda qoʻngʻir koʻmir, temir va marganes rudalari, boksit kazib chiqarish, gidroenergiya hosil qilish, shuningdek metallurgiya, kimyo, oʻrmon, yogʻochsozlik, mashinasozlik, oziq-ovqat va yengil sanoat rivojlangan. Bosniya va Gersegovinada qoʻngʻir koʻmir va lignit zaxiralari (Tuzla, Zenitsa, Kakan, Breza, Banovichi yaqinida) mavjud. 1990-yil 14,6 mlrd. kVtsoat elsktr energiyasi hosil qilingan. Varesh va Lyubiya ruda konlarida temir rudasi qazib olingan. Zenitsadagi kombinat, Iliyash va Vareshdagi zavodlarda qora metallar ishlab chiqarilgan. Bosniya va Gersegovinada temir yoʻl uzunligi 1000 km, avtomobil yoʻllari uzunligi 21,1 ming km ni tashkil etgan (1991).

Bosniya va Gersegovinada mamlakat hududining ʻ/2 qismidan foydalaniladi, uning 50% – ekinzor, bogʻ va tokzorlar, qolgan qismi oʻtloq va togʻ yaylovlari boʻlgan. Makkajoʻxori, bugʻdoy, kartoshka, texnika ekinlaridan zigʻir, qand lavlagi, tamaki yetishtirilgan. Chorvachilik rivojlangan. Pul birligi – bosniya markasi.

Matbuoti

Bosniya va Gersegovinada nashr etiladigan asosiy gazetalar: "Oslobodjene" ("Ozodlik", kundalik gazeta, 1943-yildan), "Vecherne novine" ("Oqshom yangiliklari", kundalik gazeta, 1964-yildan). Bosniya va Gersegovina radiotelevideniyesi 4 radio va 2 telekoʻrsatuv dasturi asosida ishlaydi. 1945-yildan radioeshittirishlar, 1969-yildan telekoʻrsatuvlar olib boriladi.

Tibbiy xizmati, maorifi

Bosniya va Gersegovinada 90-yillar boshida 1000 kishiga kasalxonalarda 5,8 oʻrin va 2,6 shifokor toʻgʻri kelgan. Maorif tizimi boshlangʻich maktab, gimnaziya, hunar va texnika oʻquv yurtlaridan iborat. Mamlakatda 4 universitet mavjud.

Adabiyotlar

  • OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

Read other articles:

Charlottetown

Capital city of Prince Edward Island, Canada For other uses, see Charlottetown (disambiguation). City in Prince Edward Island, CanadaCharlottetownCityCity of CharlottetownFrom top, left to right: Charlottetown skyline from Fort Amherst, Water Street in Downtown Charlottetown, Charlottetown Harbour, Queen's Square FlagCoat of armsLogoNicknames: Birthplace of Confederation[1]Motto(s): Cunabula Foederis  (Latin)Birthplace of ConfederationCharlottetownLocation within P...

 

Eross Candra

Eross CandraEross pada tahun 2016Informasi latar belakangLahir3 Juli 1979 (umur 44)Yogyakarta, IndonesiaGenreRock and rollhard rockpop rokrok alternatifblues rockPekerjaanMusisipencipta laguInstrumenGitar, kibor, dan pianoTahun aktif1996–sekarangLabelSony Music Entertainment Indonesia507 RecordsMassive Music EntertainmentArtis terkait Sheila on 7 Jagostu NOAH Eross Candra (lahir 3 Juli 1979) adalah seorang pria kelahiran Yogyakarta yang berprofesi sebagai musisi yang merupakan pendiri ...

 

Quốc hội sơ niên Trung Hoa Dân Quốc

Cuộc họp thượng viện lâm thời tại Bắc Kinh Quốc hội sơ niên Trung Hoa Dân Quốc (giản thể: 中华民国初年国会; phồn thể: 中華民國初年國會; Hán-Việt: Trung Hoa Dân Quốc sơ niên Quốc hội; bính âm: Zhōnghuá mínguó chū nián guóhuì), tồn tại từ 1913–1925 đề cập đến Trung Hoa Dân Quốc dựa trên Hiến pháp nước Trung Hoa Dân Quốc tạm thời, quan chức tại Trung Hoa Dân Quốc hai n...

Perjanjian Hasan–Mu'awiyah

Pada 661 M, usai pembunuhan Ali, Hasan bin Ali mengambil alih kekhalifahan. Terdapat konflik militer antara Khalifah Ali bin Abi Thalib dan Mu'awiyah bin Abu Sufyan (lihat Pertempuran Shiffin); dan untuk menghindari perang saudara lebih lanjut, Hasan menandatangani traktat Hasan–Mu'awiyah dengan Muawiyah. Menurut traktat tersebut, Hasan menyerahkan kekhalifahan kepada Mu'awiyah.Perjanjian itu memiliki beberapa syarat, yang terpenting adalah Muawiyah tidak boleh memilih pengganti dan tidak m...

 

Cola en cruz

British Aerospace Jetstream con cola en cruz Vista del diseño cruciforme de la cola del Avro Canada CF-100 Canuck Cola en cruz de un Gloster Meteor, especialmente visible en la vista de más arriba En aeronáutica, se denomina cola en cruz o cola cruciforme a un tipo de configuración de la cola de un avión que vista desde la parte delantera o trasera del avión, recuerda a la forma de una cruz. La disposición habitual consiste en hacer que el estabilizador horizontal interseque la deriva ...

 

William Fletcher McMurry

American bishop (1864–1934) William Fletcher McMurry (June 29, 1864 – January 17, 1934)[1] was an American bishop of the Methodist Episcopal Church, South, elected in 1918. Prior to his episcopal service, the Rev. McMurry also was notable as a Methodist pastor and church official. William was born in Shelby County, Missouri, the son of the Rev. William Wesley and Mary Elizabeth Williams McMurry.[1] William F. married Miss Francis B. Davis in 1888. McMurry graduated from Sh...

Фукуй (Фукуй)

У Вікіпедії є статті про інші значення цього терміна: Фукуй. Координати: 36°03′51″ пн. ш. 136°13′11″ сх. д. / 36.06417° пн. ш. 136.21972° сх. д. / 36.06417; 136.21972 Фукуй Прапор Країна Японія Острів Хонсю Регіон Тюбу Префектура  Фукуй ISO 3166-2 18201-0 Площа 536,17 км² (1 че

 

Marisa Vernati

Italian actress Marisa VernatiBorn(1920-06-21)21 June 1920Rome, ItalyDied1 February 1988(1988-02-01) (aged 67)Rome, ItalyOccupationActress Marisa Vernati (21 June 1920 – 1 February 1988) was an Italian actress. Born in Rome, Vernati was helped by her aunt soprano Luisa Tetrazzini to enter the world of entertainment, starting with small roles in films directed by Raffaello Matarazzo and Camillo Mastrocinque.[1] Her film career was mainly limited to stereotyped roles of femme fat...

 

Antonov An-14

Antonov An-14 Pchelka (bahasa Rusia: «Пчелка», Little Bee, (nama pelaporan NATO: Clod) adalah pesawat utilitas Soviet yang pertama kali diterbangkan pada 15 Maret 1958. Itu adalah transportasi STOL utilitas ringan bermesin twin. Penerus An-14, An-28 dengan mesin turboprop, masih diproduksi di pabrik-pabrik PZL Mielec di Polandia di bawah nama-nama PZL M28 Skytruck dan PZL M28B Bryza. Dengan karakteristik penerbangan yang sangat stabil, An-14 bisa diterbangkan oleh sebagian besar setel...

Financial position of the United States

This article needs to be updated. Please help update this article to reflect recent events or newly available information. (December 2016) This article is part of a series on theBudget and debt in theUnited States of America Major dimensions Economy Expenditures Federal budget Financial position Military budget Public debt Taxation Unemployment Total gov't spending Programs Medicare Social programs Social Security Contemporary issues Bowles–Simpson Commission Bush tax cuts Debt ceiling hist...

 

Grand Theft Auto

Video game series This article is about the video game series. For the crime, see motor vehicle theft. For the first game in the series, see Grand Theft Auto (video game). For other uses, see Grand theft auto (disambiguation). Video game seriesGrand Theft AutoLogo since Grand Theft Auto III (2001)Genre(s)Action-adventureDeveloper(s) Rockstar North Digital Eclipse Rockstar Leeds Rockstar Canada Publisher(s)Rockstar GamesCreator(s) David Jones[1] Mike Dailly[2] Platform(s) Andro...

 

Xavier Centre of Historical Research

Jesuit history research center in Goa, India Xavier Centre of Historical ResearchAbbreviationXCHRFormation1977PurposeHistoriographyLocationAlto Porvorim, GoaDirectorDr. Anthony da Silva SJKey peopleTeotónio de Souza, Charles Borges, Delio Mendonca, Savio Abreu, Rinald D'SouzaAffiliationsGoa UniversityAward(s)Best Cultural Institution Award (2011)WebsiteXavier Centre of Historical Research Part of a series onChristianity JesusChrist Nativity Baptism Ministry Crucifixion Resurrection Ascension...

Keuskupan Agung Tarragona

Keuskupan Agung TarragonaArchidioecesis TarraconensisArxidiòcesi de Tarragona (ca)Archidiócesis de Tarragona (es)Katolik Katedral TarragonaLokasiNegaraSpanyolProvinsi gerejawiTarragonaStatistikLuas3.146 km2 (1.215 sq mi)Populasi- Total- Katolik(per 2010)549.500517,800 (94.2%)InformasiDenominasiKatolik RomaGereja sui iurisGereja LatinRitusRitus RomaPendirianAbad ke-1 (sebagai Keuskupan Tarragona)Abad ke-5 (sebagai Keuskupan Agung Tarragona)KatedralBasilika ...

 

Cambuur Stadion

CambuurstadionLocationCambuurplein 44, Leeuwarden, NetherlandsCoordinates53°12′19″N 5°48′53″E / 53.20528°N 5.81472°E / 53.20528; 5.81472Capacity10,250Surfaceartificial turfOpenedSeptember 12, 1936 (1936-09-12)TenantsSC Cambuur The Cambuurstadion (Dutch pronunciation: [ˈkɑmbyːr ˌstaːdijɔn]) is a football stadium in the east side of the city of Leeuwarden, Netherlands. It is used for the home matches of SC Cambuur. The stadium is ...

 

Varus deformity

Deformity in which the bone near a joint is angled inward Medical conditionVarus deformityCubitus varus and cubitus valgus.SpecialtyOrthopedics A varus deformity is an excessive inward angulation (medial angulation, that is, towards the body's midline) of the distal segment of a bone or joint. The opposite of varus is called valgus. The terms varus and valgus always refer to the direction that the distal segment of the joint points. For example, in a valgus deformity of the knee, the distal p...

山

「山」のその他の用法については「山 (曖昧さ回避)」をご覧ください。 富士山 プロジェクト 山 山（やま）とは、周囲よりも高く盛り上がった地形や場所のことをいう。地形学では丘陵や｢台地｣よりも周囲との相対的高度差（比高）や起伏が大きいものを指す。平地と比べ、傾斜した地形から成る[注 1]。 概要 蓼科山 周囲とどの程度の高度差があれば山と�...

 

The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints in Pennsylvania

The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints in PennsylvaniaA meetinghouse of The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints in Oakland Township, Susquehanna County, Pennsylvania.AreaNA NortheastMembers52,193 (2022)[1]Stakes13Wards78Branches28Total Congregations106Missions2Temples1 Operating1 Under Construction1 Announced3 TotalFamily History Centers46[2] The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints in Pennsylvania refers to the Church of Jesus Christ of Latter-day Sain...

 

Grand Prix F1 Turki 2010

Grand Prix Turki 2010 Lomba ke-7 dari 19 dalam Formula Satu musim 2010← Lomba sebelumnyaLomba berikutnya → Detail perlombaanTanggal 05 Juni 2010 (2010-30-05)Nama resmi 2010 Formula 1 Turkish Grand PrixLokasi Istanbul Park, Istanbul, TurkiSirkuit Fasilitas balap permanenPanjang sirkuit 5.34 km (3.32 mi)Jarak tempuh 58 putaran, 309.72 km (192.56 mi)Posisi polePembalap Mark Webber Red Bull-RenaultWaktu 1:26.295Putaran tercepatPembalap Vitaly Petrov RenaultWaktu 1:29....

Daftar kabupaten dan kota di Riau

Lambang Provinsi Riau Peta lokasi Provinsi Riau di Indonesia Peta lokasi Kabupaten di Riau Artikel ini bukan mengenai Daftar kabupaten dan kota di Riau berdasarkan waktu pembentukan. Provinsi Riau, Indonesia berdasarkan Peraturan Kementrian Dalam Negeri Républik Indonésia nomor 137 warsa 2017 terdiri atas 10 kabupaten dan 2 kota.[1][2] Berikut adalah daftar kabupaten dan kota di Riau; No. Kabupaten/kota Ibu kota Bupati/wali kota Luas wilayah (km2)[3] Jumlah penduduk ...

 

Aeropuerto de Porto Seguro

Aeropuerto de Porto Seguro Aeroporto Internacional de Porto Alegre IATA: BPS OACI: SBPS FAA: LocalizaciónUbicación Estado de Bahía, BrasilElevación 51Sirve a Porto SeguroDetalles del aeropuertoTipo PúblicoEstadísticas (2008)Pasajeros 380.000Pistas DirecciónLargoSuperficie10/282.000AsfaltoMapa BPS / SBPSSitio web http://www.sinart.com.br/aeroportos.php[editar datos en Wikidata] El Aeropuerto de Porto Seguro se encuentra localizado 2 km al este del centro de la ciudad de Porto ...

 
Kembali kehalaman sebelumnya