Emirates(Arabcha: طَيَران الإمارات oʻqilishi: Ṭayarān Al-Imārāt) ― Birlashgan Arab Amirliklarining eng yirik aviakompaniyasi. Dubayda joylashgan bu aviakompaniya Dubay hukumatiga tegishli boʻlgan The Emirates Group shoʻba korxonasi hisoblanadi^[1]. Bu kompaniya, Yaqin Sharqdagi eng yirik aviakompaniya  boʻlib^[2], oʻz markazidan haftasiga 3600 dan ortiq reyslarni amalga oshiradi. COVID-19 pandemiyasi oldidan Dubay xalqaro aeroportining 3 -terminali hisoblanadi. U 300 ga yaqin samolyoti orqali 6 qitʼaning 80 mamlakatidagi 150 dan ortiq shaharlarga xizmat koʻrsatadi^[3].  Yuk tashish faoliyati Emirates SkyCargo tomonidan amalga oshiriladi.

Emirates

IATA ICAO Identifikatori EK UAE Birlashgan Arab amirliklari
Tashkil topgan	1985-yil 25-mart
Boshlangan amaliyotlari	1985-yil 25-oktabr
Havo tuguni	Dubay Xalqaro Aeroporti
Tez uchish dasturlari	Emirates Skywards
Shoʻba korxonalari	Arabian Adventures, Congress Solutions International, Emirates Holidays, Emirates Tours
Park hududi	254 gektar
Parvoz yoʻnalishlari	157 shahar
Egasi	The Emirates Group
Bosh qarorgohi	Garhud, Dubay, Birlashgan Arab Amirliklari
Muhim shaxslar	Ahmad bin Said Al Maktum ( asoschisi )
Yillik daromadi	16.7 million AQSh dollar (2020-yil)
Kirim	5,5 milliard AQSh dollari ( 2020-yil )
Xodimlar soni	40 801 ta
Sayti	https://www.emirates.com/

Emirates qatnovi rejalashtirilgan yoʻlovchi tashish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi yirik aviakompaniya,  va eltib berilgan yuk tonnasi boʻyicha ikkinchi oʻrinda turadi^[4].

1980-yillarning oʻrtalarida Gulf Air Dubayga xizmatlarini qisqartirishni boshladi. Natijada, Emirates 1985-yil mart oyida Dubay qirollik oilasi koʻmagida ishlab chiqilgan va unga Pokiston Xalqaro Havo Yoʻllari aviakompaniyaning ikkita birinchi samolyotini sovgʻa qilgan. 10 million dollar boshlangʻich kapitali bilan u davlat subsidiyasidan mustaqil ishlashi kerak edi. Pokiston xalqaro havo yoʻllari Karachi aeroportida Amirliklarning bort ekipaji uchun bepul oʻquv jihozlarini taqdim etdi. Aviakompaniyaga Ahmad bin Said Al Maktum rahbarlik qilgan va aviakompaniyaning hozirgi raisi. Tashkil etilganidan keyingi yillarda aviakompaniya oʻz parkini ham, yoʻnalishlarini ham kengaytirdi. 2008-yil oktabr oyida Emirates Dubay xalqaro aeroportidagi barcha operatsiyalarni 3-terminalga ko‘chirdi^[5].

Emirates Airbus va Boeing keng fyuzelyajli samolyotlarining aralash parkini boshqaradi va keng fyuzelyajli samolyotlar parkini boshqaradigan kam sonli aviakompaniyalardan biridir (Emirates Executive  bundan mustasno). 2021-yil dekabr holatiga ko‘ra , Emirates 121 ta samolyoti xizmat ko‘rsatayotgan va bitta samolyoti isteʼfoga chiqqan eng yirik Airbus A380 operatori hisoblanadi.  Airbus A380 yaratilgandan beri Emirates parkining ajralmas qismiga aylandi, ayniqsa uzoq masofali, yuqori zichlikdagi marshrutlarda. Emirates shuningdek, 155 ta samolyot bilan dunyodagi eng yirik Boeing 777 operatori hisoblanadi. Hozirda kompaniyaning shiori — „Fly Emirates, Fly Better“.

Aviakompaniya The Emirates Group shoʻba korxonasi boʻlib, oʻziDubay Investment Corporation shoʻba korxonasi hisoblanadi^[6][7][8].  Aviakompaniya ikkinchi yildan tashqari har yili daromad qayd etdi va oʻsish hech qachon yiliga 20 % dan pastga tushmadi. Dastlabki 11 yil ichida u har 3,5 yilda ikki baravar koʻpaydi va keyin har toʻrt yilda^[9].

2015-yilda Emiratesga 2014-yildagi 1 milliard AED (272 million AQSh dollari) miqdorida dividendlar to‘lagan^[10]. 1999-yilda dividendlar to‘lashni boshlaganidan beri Amirliklardan 14,6 milliard AED oldi. Dubay hukumati kompaniyaning yagona egasidir. Biroq, u unga hech qanday yangi sarmoya kiritmaydi va aviakompaniyaning ishlashiga xalaqit bermaydi^[11].

Emirates tegishli sanoat va tarmoqlarga, jumladan, aeroport xizmatlari, muhandislik, umumiy ovqatlanish va turoperatorlik operatsiyalarini diversifikatsiya qildi. Amirliklar yettita sho‘ba korxonasiga ega va uning bosh kompaniyasi 50 dan ortiq^[12].  2020-yil 31-mart moliyaviy yil yakuniga ko‘ra kompaniyada jami 59 519 nafar xodim ishlagan, ulardan 21 789 nafari kabina ekipaji, 3 316 nafari muhandislik, 12 627 nafari boshqa, 5 376 nafari xorijdagi stansiyalarda va 12 098 nafari sho‘ba korxonalarida bo‘lgan.  Emiratesning bosh kompaniyasi The Emirates Group jami 105 730 nafar xodimni ish bilan taʼminlagan.

Emirates oʻz xodimlariga keng qamrovli sogʻliqni saqlash rejalari, pullik onalik va kasallik taʼtillari kabi imtiyozlar beradi. Emirates tomonidan qoʻllaniladigan yana bir strategiya, samaradorlikni boshqarish boʻyicha malakaga asoslangan yondashuvning bir qismi sifatida foydani taqsimlash va mehnatga haq toʻlashdan foydalanishdir.

2019-2020-yil moliyaviy yilida Emirates taxminan 92,0 milliard AED (25,1 milliard dollar) daromad oldi. Bu o‘tgan yilgi 97,9 milliard AED daromadiga nisbatan taxminan 6 foizga kamaygan. Yoʻlovchilar soni ham xuddi shu davrda 58,6 milliondan 56,2 millionga kamaydi, bu taxminan 4 foizga kamaydi. Yoʻlovchi oʻrindigʻi koeffitsienti 1,7 % ga oshib, 78,5 % gacha yetdi.  2019-2020-yillarda tashilgan yuk ham 10 foizga qisqarib, 2,4 million tonnani tashkil etdi^[13]. Moliyaviy yildagi aviakompaniyaning foydasi neft narxining pasayishi va kuchli AQSh dollari tufayli 21 foizga oshib, 1,1 milliard AEDni (251 million dollar) tashkil etdi, garchi Dubay xalqaro aeroportida uchish-qoʻnish yoʻlagining 45 kunga yopilishi va COVID-19 pandemiyasi natijalarga salbiy taʼsir koʻrsatsada oʻsish kuzatilgan.

Uning bosh kompaniyasi 31-martgacha boʻlgan yil davomida 28 foizga kamayib, 0,5 milliard dollarga tushdi.

2020-yil mart oyidan boshlab Emirates yoqilg‘i narxini himoyalashdan foydalanmoqda. Yoqilgʻi umumiy xarajatlarning 29,1 % ni, xodimlar bilan bogʻliq xarajatlar esa umumiy xarajatlarning 13,4 % ni tashkil etdi.

Aviakompaniya xalqaro yoʻlovchilarni tashish boʻyicha dunyoda uchinchi yirik aviakompaniya edi,  va rejalashtirilgan xalqaro yoʻlovchi-kilometr parvozlar boʻyicha dunyodagi eng kattasi, shuningdek, rejalashtirilgan yuk tashish tonna-kilometrlari boʻyicha ikkinchi oʻrinda turadi^[14].

Emiratesning moliyaviy muvaffaqiyati Yaqin Sharq, Afrika va Osiyoda havo qatnoviga talabning tez oʻsishi bilan bogʻliq. Aviakompaniyaning eng zamonaviy havo kemalariga investitsiyalari va kuniga 24 soat foydalanish mumkin boʻlgan aeroport sigʻimi mavjud^[15].

Emirates raisi va bosh ijrochi direktori Shayx Ahmad bin Said Al Maktumning taʼkidlashicha, 2020-yilda yoʻlovchilar soni 70 foizga kamaydi. Aviakompaniyalar pandemiya davridagi yoʻqotishlarga guvoh boʻlganidan keyin oʻz xodimlarining deyarli toʻrtdan bir qismini ishdan boʻshatdi.

COVID-19 pandemiyasi davrida havo qatnoviga talab pasayib borayotganini hisobga olsak, Amirliklar 2021-yilda moliyaviy muammolarga guvoh boʻldi. Aviakompaniya prezidentiga koʻra, Emirates oʻz kapitali orqali naqd pul yigʻishga majbur boʻldi va 2020-yilda u Dubay hukumatidan 2 milliard dollarlik kapitalni oldi^[16].

1990-yillarda Emirates oʻzining shiori bilan birinchi reklama roliklarini chiqardi. 1999-yilda u juda kam uchraydigan A330-200 uchirma reklamasini ishga tushirdi, reklama bannerida asl logotipi va hozirgi logotipi aks ettirilgan.

Aviakompaniya Fly Emirates shiorini qabul qilmasa ham, reklama roliklari 2002-yilda yana paydo boʻldi. 2008-yilda Emirates asosan oltita qitʼa bo‘ylab 59+ mamlakatda 100 ta yo‘nalishni o‘z ichiga olgan o‘zining marshrut tarmog‘i atrofida aylanuvchi shiorni ishga tushirdi — Fly Emirates. Emiratesni kashf qilishda davom eting va parvoz qiling. Emirates hozirda Fly Better shioridan foydalanadi^[17].

Emirates 2008-yil avgust oyida Simon Jersi tomonidan ishlab chiqilgan 16 000 formadagi xodimlari uchun yangi dizaynni taqdim etdi. Bortdan tashqari kiyimda Emirates shlyapasi, yubkalardagi qizil burmalar, koʻproq tikilgan bluzkalar va qizil charm poyabzal va sumkalarning qaytarilishi kiradi. Bort formasi uchun erkak va ayol ekipaj aʼzolari ilgari kiyilgan xizmat koʻylagi va koʻylagi oʻrniga xizmat koʻylagi kiyishadi. Erkak styuardlar shokoladli jigarrang kostyum kiyib, chiziqli koʻlyak va qizil galstuk taqishadi^[18].

1985-yilda tashkil topganidan beri, cheklangan darajada boʻlsa ham, barcha samolyotlar boʻyalganiga qadar, Amirliklar samolyotlari dum qanotlarida Birlashgan Arab Amirliklari bayrogʻining bir qismini, dvigatellarda arab tilida logotipning xattotligini va „Emirates“ logotipini olib yurgan. Fyuzelaj arab va ingliz tillarida. 1985-yildan beri qoʻllangan rang sxemasi 1999-yil noyabr oyida hali ham ishlatilayotgan rangga oʻzgartirildi^[19].

2022-yilda Amirliklar Burj Xalifa tepasida turgan „styuardessa“ aks etgan 2 ta reklama roliklarini ishga tushirdi. Birinchi reklama BAAning COVID-19 sayohati cheklovlaridan keyin Buyuk Britaniyaning Amber roʻyxatiga oʻtishi haqida edi. Ikkinchi reklama ko‘rgazmasi Expo 2020 tadbirini targ‘ib qilish bo‘lib, ayolni aylanib o‘tib, maxsus libosga bo‘yalgan Airbus A380 samolyoti bilan targ‘ib qilish edi. Videodagi ayol aslida Emirates styuardessasi kiyimidagi malakali kaskadyor edi.

2011-yilda Emirates Sharqiy Londondagi Temza daryosi ustidagi Emirates Air Line teleferasiga homiylik qildi^[20].

2015-yildan beri Emirates janubiy qirgʻoqda joylashgan Angliyadagi Portsmutda joylashgan Spinnaker minorasiga homiylik qiladi.  Aviakompaniya 3,5 million funt sterling qiymatidagi diqqatga sazovor joyni qizil rangga boʻyashni rejalashtirgan edi, ammo Portsmut va Sautsi aholisi bilan baʼzi munozaralardan soʻng, Amirliklar minorani koʻk va oltin rangda boʻlishga rozi boʻlishdi, bunda Emirates homiysining qizil yozuvi bor^[21]. Endi u „Emirates Spinnaker Tower“ deb nomlanadi.

Emirates Kriket Avstraliya ,  Lord’s Taverners,  va Pro Arch turniriga homiylik qiladi^[22][23]. Uning brendi xalqaro kriket hakamlarining futbolkalarida ham mavjud^[24].  Amirliklar shu kungacha Xalqaro Kriket Kengashining rasmiy hamkoriga aylandi. Ushbu kelishuv Amirliklarga barcha yirik ICC turnirlari, jumladan 2011, 2015 va 2019 ICC Kriket Jahon Kubogi, ICC Champions Trophy va ICC World Twenty20 bilan birlashish imkonini beradi^[25].

Emirates Durham okrugi kriket klubining Twenty20 koʻylak homiysi boʻlib, hozirda Emirates Riversayd nomi bilan tanilgan Riverside Ground nomi huquqiga, shuningdek, Emirates Old Trafford Cricket Ground nomiga egalik huquqiga ega va Lancashire County Cricket homiysi hisoblanadi. Amirliklar shuningdek, dunyodagi eng yirik mahalliy kriket turniri boʻlgan Hindiston Premer-ligasi jamoalari Kings XI Punjab (2,3 va 4-mavsum) va Deccan Chargers (5-mavsum) ning asosiy homiysi boʻlgan.

Emirates FIFA va FIFA Jahon chempionati homiysi edi, biroq FIFA ichidagi korruptsiya va poraxoʻrlik ayblovlari, shuningdek, FIFAning 2022-yilgi Jahon chempionatini Qatarga berish haqidagi qarori tufayli 2015-yil boshida homiylikni toʻxtatdi.

2006-2007-yilgi mavsumdan beri u "Arsenal" , 2010-2011-yilgi mavsumdan "Milan „ , 2013-2014-yigi mavsumdan beri “Real" , 2015-2016-yilgi mavsumdan "Benfika"  va " Olimpik Lion " ning asosiy homiysi boʻlib kelgan^[26]. Shuningdek, u Nyu-York Kosmosning asosiy homiysi hisoblanadi^[27]. Emireyts shuningdek, Angliya kubogi , Amirliklar kubogi va Arsenalning Emireyts stadionining titul homiysi hisoblanadi. U 2001-yilning avgustidan 2005-yilning mayigacha "Chelsi" ning asosiy homiysi boʻlgan^[28].

2009-yil avgust oyida Shotlandiya oʻsmirlar futbol assotsiatsiyasi Amirliklar Shotlandiya kubogi musobaqasiga homiylik qilishini eʼlon qildi^[29].  ​​Emireyts OFK safari va oʻyinlari, OFK Chempionlar Ligasi va AFF Suzuki Cup musobaqalarining homiysi hisoblanadi.

Aviakompaniya haftasiga 3000 dan ortiq reyslarni amalga oshiradi va 2019 -yil 1-fevral holatiga ko‘ra, olti qitʼaning 78 mamlakatida 142 ta yo‘nalish bo‘yicha yo‘nalishlar tarmog‘iga ega. Aviakompaniyaning markazi Dubay xalqaro aeroportidir^[30].

2021-yil dekabriga kelib, Amirliklar 80 dan ortiq yo‘nalishlarda jami 600 million doza Covid-19 vaktsinasini olib o‘tdi, bu dunyodagi Aviakompaniyalar ichida eng koʻp yetkazib berilgan dozadir.

2021-yil apreliga kelib Emirates SkyCargo oʻzining global yuk reyslari tarmogʻini olti qitʼa boʻylab 135 dan ortiq yoʻnalishlarga yuk yetkazib berdi. Pandemiyadan oldingi global tarmogʻining 85 % dan ortigʻiga qayta tikladi. 2021-yil iyun oyi oxiriga kelib, Emirates SkyCargo 140 dan ortiq yo‘nalishlarda ishladi va Covid-19dan oldingi tarmog‘ining 90 foizini tikladi^[31].

• 2004 -yil 9-aprelda Airbus A340-300 Yoxannesburg aeroportidan (Janubiy Afrika) Dubay aeroportiga ko‘tarilish vaqtida uchish-qo‘nish yo‘lagidan oxirigacha ucha olmadi va 25 ta yaqinlashish chirog‘iga tushdi, natijada to‘rtta shina yorilib ketdi va natijada koʻplab boʻlaklar samolyotning turli qismlariga tushib, qanotli mexanizmga zarar yetkazdi. Bu flaplarning uchish holatida qulflanishiga olib keldi. Samolyot 3400 metrlik uchish-qo‘nish yo‘lagi oxiridan atigi 250 metr qolganda to‘xtab, xuddi shu aeroportga favqulodda qo‘nishga muvaffaq bo‘ldi. Qurbonlar yo‘q ^[32].
• 2009-yil 20-martda Melburn xalqaro aeroportidan (Avstraliya) havoga koʻtarilgan Airbus A340-500 samolyoti Dubayga (BAA) yoʻl oldi. Qoʻnish paytida dumi bilan uchish-qo‘nish yo‘lagiga urildi va o‘z chegarasidan chiqib ketdi. EK407 reysi bortida 257 yoʻlovchi va 18 ekipaj aʼzosi boʻlgan. ATSB tekshiruvi shuni koʻrsatdiki, ushbu avariya sababi uchish ogʻirligini kompyuterga kiritishda ekipaj xatosi boʻlgan — 362,9 tonna oʻrniga 262,9 tonna qiymat kiritilgan^[33].
• 2016-yil 3-avgust kuni Tiruvanantapuram (Hindiston) aeroportidan Dubay xalqaro aeroportiga uchayotgan Boeing 777-300 samolyoti Dubay aeroportiga qattiq qo‘ngan va yonib ketgan edi. Samolyotda 282 yo‘lovchi va 18 ekipaj aʼzosi bo‘lgan^[34][35].