Haute-Marne

Haute-Marne
Haute-Marne; Haute-Marne
	Departament
	; Bayroq ; Gerb
	48°05′0″N 05°15′0″E / 48.08333°N 5.25000°E
Mamlakat	Fransiya
Aholisi	172,512
Milliy tarkib	fransuzlar
Vaqt mintaqasi	UTC+1
Telefon kodi	52

Haute-Marne (fransuzcha talaffuzi: [ot maʁn] ( tinglang)) — Fransiyaning shimoli-sharqiy qismidagi Grand Est mintaqasida joylashgan departament. Marne daryosi nomi bilan atalgan, uning markazi Chaumont. 2019-yilda uning aholisi 172 512 kishi edi^[1].

Tarixi

Haute-Marne 1790-yil 4-martda fransuz inqilobi davrida yaratilgan 83 departamentdan biridir. U sobiq Shampan, Burgundiya, Lotaringiya va Franche-Komte viloyatlarining bir qismidan yaratilgan^[2].

1814-yil mart oyida Chaumont departament markazi birinchi imperiya davrida ham mavjud boʻlgan. 1-mart kuni Prussiya, Rossiya, Buyuk Britaniya va Avstriya Napoleon I bilan har qanday yakka tartibdagi tinchlik bitimini taʼqiqlash va uning soʻnggi magʻlubiyatiga qadar kurashishni tasdiqlovchi kelishuvni imzoladilar.

Ikkinchi jahon urushi paytida Haute-Marne nemislar tomonidan ishgʻol qilingan. Marnadan Saonegacha boʻlgan kanal chegara boʻlib xizmat qilgan, departamentni sharq va gʻarbga ajratgan. Sharq yangi nemis (Ripuar) davlatini yaratish uchun moʻljallangan „qoʻriqlangan zona“ edi, gʻarbda esa anʼanaviy „bosib olingan zona“ boʻladi. Haute-Marne 1944-yil avgust-sentyabr oylari orasida general Leclerc boʻlinmasi shaklida ittifoqchilar tomonidan ozod qilindi.

Geografiyasi

Haute-Marne Grand Est mintaqasining bir qismi boʻlib, Meuse, Vosges, Haute-Saone, Côte-d’Or, Aube va Marne departamentlari bilan oʻralgan.

Eng baland togʻi Haut-du-Sac boʻlib, Langres platosida, departamentning janubi-gʻarbiy qismidajoylashgan^[2].

Asosiy shaharlari

Aholining oʻsishi
Yil	Aholi	±%
1801	226,655	—
1821	268,208	+18.3%
1851	268,208	+0.0%
1861	258,311	−3.7%
1872	251,026	−2.8%
1881	254,722	+1.5%
1891	243,322	−4.5%
1901	226,367	−7.0%
1911	214,621	−5.2%
1921	198,777	−7.4%
1931	189,726	−4.6%
1936	188,429	−0.7%
1946	181,792	−3.5%
1954	197,153	+8.4%
1962	208,447	+5.7%
1968	214,304	+2.8%
1975	212,304	−0.9%
1982	210,67	−0.8%
1990	204,067	−3.1%
1999	194,873	−4.5%
2006	186,652	−4.2%
2011	182,375	−2.3%
2016	178,084	−2.4%

Aholi eng koʻp yashaydigan kommuna — Sen-Dizier. Chaumont shahri aholi soni boʻyicha ikkinchi oʻrinda turadi. 2019-yil holatiga koʻra, 3000 dan ortiq aholisi boʻlgan 5 ta kommuna mavjud^[1].