(VEC) «[...] cual Sità unjoło ałoxo a i nostri dì de łibartà, de justisia, de paxe, unjoło receto dei boni e soło porto al cual, sbatue par tuti i 'ndo da ła tiranìa e da ła guera, łe pol catar salvesa łe nave dei omeni che i serca de far na vida serena: Sità rica de or ma pì de nominansa, potente de forse ma pì de virtù, fondà sora forti marmari ma sora pì forti baxe de sivił concordia ferma e imovił e, mejo che dal mar dal cual ła xe senta, da ła prudente sapiensa dei so fioi defexa e fata segura»
Venèsia[5], antigamente scrivesta in Vèneto cofà Venexia, AFI: [veˈnɛːsja](in italianVenezia, in latinVenetiae, in inglezeVenice) ła ze on comun de 259 736 aneme, caòłogo de ła Sità metropoitana de Venesia e de ła rexon Vèneto. El comun el ciapa rento do sità: ła sità de Venesia, de 79 721 amene co el sentro istorego e łe ìzołe inte ła łaguna, e ła teraferma de ła sità de Mestre de 179 576 aneme[6]. Ła sità de Venesia ła xe ła cavedal de ła Venesia e dei vèneti. El comun el xe el primo de ła rejon par popołasion e superfise.
Ła sità, segondo ła tradision, ła xe nasùa inte el 421 e dal 812 ła xe stà ła cavedal de ła Republega Vèneta, che ła ga fata conosar al Eoropa e al Mondo e ła ga fata vivar el so tenpo de pì splendor. Venesia ła xe considerà ła pì beła sità del mondo, oltra che ona de łe pì romanteghe, par łe so carateristeghe urbanisteghe, par el so patrimonio artistego, istorego e cultural e defati l'intiera sità co tuta ła só łaguna ła xe stà declarà, inte el 1979, patremonio del'omanedà da l'UNESCO[7], par sti motivi ła xe na meda tanto vixità da toristi de tut el mondo. Venesia, par łe so carateristeghe ła xe martorià da cualche problema cofà łe alte maree e l'alsamento del łivel de l'acua, el turismo masivo, l'icuinament e łe gandi navi da croxera che łe navegà par ła łaguna.[8][9]
Nome
Orixene
Sta sità ła xe stà ciamà cusì soło dapò che ła xe deventà ła cavedal de ła Republega Vèneta dal nome de sta cuà. Ła Venesia ła xe ła tera dei vèneti, dal Garda a l'Istria, fin da i vèneti antighi. Dapò ła concuista łatina, ła Venesia (par łatinVenetia/veˈnɛʦʦja/) ła vien organixà inte ła Venetia et Histria e co riva i gresi inte ła Venetikà (par gregoBενετικὰ, "Venetikà"). Co che ła Venesia Maritima, ła fasia costiera de ła Venesia restà in man dei i greghi, ła deventa independente inte el 697, el novo stado vien ciamà Republega de Venesia. Ła sità de Venesia no ła jera oncora na sità unjoła, ma on insenbre de ixołoti separài. Inte el 812 ła cavedał de ła Republega ła vien spostà a Rivoalto, el sentro prinsipal de ła sità che cualche an pì tardi ła ciapa el nome de Venesia. Ła sità de Venesia, dónca, ciapa el nome dal stado de ła cual de cavedał, cofà so sinboło.
Zeografia fìzega
Teritòrio
Dal ponto de vista zeogràfego, el comun de Venèsia el ze dividesto in do parte: ła zona insułare e ła zona de teraferma. Par cuel che revarda el ris-cio sìsmego, Venèsia ła ze clasifegada inte ła zona 4, o sia a sismisità tanto basa.
El clima de Venèsia el se pol definir submediteraneo ła entra inte ła clase Csb. La piovozità ła riva ai so pichi in primavera e in autuno e i ze frecuenti i tenporałi estivi. In inverno no łe ze infrecuenti łe nevegae (ma normalmente ła neve ła tende desolverse rapidamente), tuta-via de note ghe ze de frecuente łe broze, avegnimento che el ciapa anca łe àcue lagunari de łe zone pì interne. L'ełevada umedesa ła połe provocar całighi inte i mezi fredi e sófego in cuełi caldi.
I venti prinsipałi i ze ła bora (NE) domenante inte i mezi invernałi, el siroco (SE) in istà e, manco de frecuente, el garbin (SW).
Dal ponto de vista lejislativo, el comun de Venèsia el entra inte ła "fasa climàtega E" co 2 345 gradi dì, de consevensa el limite màsimo consentio par inpisar i scaldamenti domèsteghi i ze de 14 ore par dì, inte el laso de tenpo che el va dal 15 de otobre al 15 de apriłe.
Dati clima par Venèsia (1971–2000)
Mezi
Zen
Feb
Mar
Apr
Maj
Zug
Luj
Ago
Set
Oto
Nov
Dis
Ano
Mèdia alta °C (°F)
6.6 (43.9)
8.6 (47.5)
12.5 (54.5)
16.1 (61.0)
21.5 (70.7)
24.9 (76.8)
27.7 (81.9)
27.5 (81.5)
23.5 (74.3)
18.0 (64.4)
11.6 (52.9)
7.4 (45.3)
17.2 (63.0)
Mèdia dì °C (°F)
3.3 (37.9)
4.7 (40.5)
8.3 (46.9)
12.0 (53.6)
17.1 (62.8)
20.5 (68.9)
23.0 (73.4)
22.6 (72.7)
18.9 (66.0)
13.8 (56.8)
7.8 (46.0)
4.0 (39.2)
13.0 (55.4)
Mèdia basa °C (°F)
−0.1 (31.8)
0.8 (33.4)
4.1 (39.4)
7.8 (46.0)
12.7 (54.9)
16.1 (61.0)
18.3 (64.9)
17.7 (63.9)
14.3 (57.7)
9.6 (49.3)
4.0 (39.2)
0.6 (33.1)
8.8 (47.8)
Precipitasion mèdie mm (inches)
47.0 (1.85)
48.3 (1.90)
48.8 (1.92)
70.0 (2.76)
66.0 (2.60)
78.0 (3.07)
63.9 (2.52)
64.8 (2.55)
72.0 (2.83)
73.5 (2.89)
65.5 (2.58)
50.6 (1.99)
748.4 (29.46)
Mèdia Dì de Presipitasion (≥ 1.0 mm)
6.0
5.2
5.7
8.3
8.2
8.6
5.9
6.1
5.9
6.7
5.8
5.9
78.3
Mèdia umidità rełativa (%)
81
77
75
75
73
74
71
72
75
77
79
81
75.8
Ore de sołe mèdie Dì
80.6
107.4
142.6
174.0
229.4
243.0
288.3
257.3
198.0
151.9
87.0
77.5
2 037
Persentuałe sołe pusìbiłe
29
38
38
41
49
51
62
59
51
45
29
28
43
Source 1: MeteoAM (sun and humidity 1961–1990)[10][11]
La marea oservada a Venèsia ła połe èsar pensada cofà ła soma de do conponenti: ła marea astronòmega, corełada al moto dei corpi cełesti, prinsipalmente Luna e Sołe, e ła contribusion meteorołòzega gavesta par via del stato de l'atmosfera. In condision normałi ła contribusion meteorołòzega ła ze de basa entità e el liveło che se vede el coinside prosimativamente co ła marea astronòmega. In racuanti cazi ła soma dei efeti de presion atmosfèrega e vento ła połe determenar na contribusion meteorołòzega inportante che ła porta a notévołi base maree o sanò, de contràrio, prodùzar el fenòmano de l'àcua alta.
Fenòmano de l'àcua alta
Par savèrghene de pì, vardarse anca ła voze Acua alta.
Col tèrmeno de àcua alta se raprezenta inte ła laguna de Venèsia i pichi de marea partegołarmente marcai, tanto da provocar lagamenti inte l'àrea urbana. El fenòmano el ze frecuente soratuto inte el perìodo intrà l'autuno e ła primavera, co che l'alta marea el riva inlagar bona parte de ła sità rendendo difìsiłi i movimenti par całi e canpi. A Venèsia, ła marea che ła sorpasa el lìmite de atension de +80 cm ła vien comunamente denomenada cofà "àcua alta"; in sta cuota i sormonta problemi de trasporto e de viabiłità pedonałe inte i ponti pì basi de ła sità. Co che ła marea ła sorpasa i 100 cm (5% del teritòrio pùblego soto àcua), el fenòmano el scumìsia interesar anca altri percorsi sitadini. Inte ła cuota +110 cm, sù par zo el 12% de ła sità ła ze interesada dai lagamenti. Co che invese se riva ai +140 cm, el va soto àcua el 59% de ła sità.
El fenòmano de l'àcua alta el vien zenerà da ła conbinasion de do fatori prinsipałi: l'alternarse regołare de łe maree unia a na càuza meteorołòzega formada da ła conbinasion de piovia, vento e presion atmosfèrega sora de ła masa marina; l'alta marea eła soła no ła zènara l'àcua alta: ła ze ła sorapozision de sti fatori che, conbinàndose co ła marea astronòmega, ła porta el liveło de l'àcua rivar finmente cuote pì alte e in magnera poco prevedìbiłe. El inalsamento de l'àcua par de sora del liveło de marea el ze un fenòmano normałe inte na conca sarada cofà el mar Adriàtego e el vento che el favorise no el ze tanto ła bora, frecuente a Venèsia, ma el siroco che el fa ła so asion in senso lonzitudenałe sora tuta ła masa d'àcua de l'Adriàtego.
A ła variasion de ła frecuensa dei avegnimenti de àcua alta a Venèsia i ghe contribuise l'eustatismo (inalsamento del liveło del mare) e ła subsidensa (sbasamento del teren par càuze naturałi o antròpeghe). Na volta se pensava che el scavo del Canałe dei Petroji e el profondamento de łe boche de porto (che el ga fato sì che ghe fuse pì scànbio de àcua intrà laguna e mar) łe gavese anplifegà el fenòmano, ponesto-che inte el pasà el zera un avegnimento straordenàrio par ła sità. El ze stà dopo dimostrà che sta spesìfega contribusion ła ghe ze ma inte el totałe ła ze del tuto trascuràbiłe se confronada co tute chełe altre.
Col fin de protèzar ła laguna de Venèsia da àcue alte d'ecesion, dal 2003 ła ze partia ła costrusion del projeto MO.S.E., testà par ła prima volta inte el 3 de otobre del 2020 e da chel momento el vien doparà in protesion da maree che łe sorpasa i 130cm. El MOSE el susiste inte na sèrie de bariere mòbiłi formae da un nùmaro variàbiłe de paratoje ancorae inte el fondo de łe boche de porto de ła laguna, che łe se alsa in cazo de sorpasamento del liveło predefinio de marea blocando l'afluso de àcua dal mare.
Ła sità de Venesia ła xe divixa inte i sie sestièri de Dorsoduro, Santa Cróxe, San Poło, San Marco, Canarégio e Casteło, ła xe sviłupà sora ben 118 ixołéte cołigade da 354 pónti e divixe da 177 tra rii e canałi. A cauxa de ła soa morfołozia el corpo prinsipal de Venesia, se fotografà da l'alto, el ga l'aspèto de un pése.
El comun de Venesia, se no consideremo ła superfisie de aqua, el se cata su ła teraferma par la magior parte. Ła teraferma ła ga anca paréci più abitanti, a ocio 180.510 [14], a desferénsa de na volta. El séntro storico el xe deventà manco popołà datorno al 1960 e da eora ła fòrbexe ła se ga slargada miga poco. Ultimamente, considerando l'emigrasion anca da łe xone de teraferma verso comuni fora, ła desferénsa no ła xe drio créser. I séntri prinsipałi de ła teraferma i xe Mestre (tèrmine chel pol eser doperà par parlar de tuti sti posti), Marghera, Carpenèo, Malcontenta, Fàvaro Vèneto, Canpalto, Tesèra, Cirignago, Dexe, Zelarin e Trivignan.
Co ła concuista romana de gran parte del Mediteraneo, torno al II secoło v.C., ghe xe na cea redusion de sti trafeghi fin al invaxion romana del Vèneto (dal 59 v.C. al 49 v.C.) co i trafeghi i ga na pì granda redusion.
I romani i fa ła centuriasion de tuta ła fasia łagunar, che se pol vedar anca ai nostri dì da łe foto al satèłede. Inte sta evoca i sentri prinsipai de ła łaguna i xe Altin, so ła strada che da Pàdova ła portea a Aquiłeja, Cioxa e Torseło, ìzołeta a nord del sentro de Venesia dita el so pì vecio insediamento[17].
Céxa de San Giacomo de Rialto
Drio ła storiografia tradisionał[18], el primo insediamento a Venesia el xe stà Rivo Alto (Rialto de des) el fondà el 25 de marso del 421 co ła consacrasion de ła cexa de San Xacometo a Rialto, so łe rive del fondo canal navigàbiłe, ancuo Canal Grando. Ła fondasion de Venesia in verità ła xe stà na roba pì łonga, parvia de łe invaxion barbàreghe, i abitanti de ła teraferma i ghe ga catà protesion daspò łe desferénte ondae de invaxion barbàreghe che xe cascade dal V secolo, in particolare queła una del 421.[19]
Inte el VI secolo, sotto el stàbil goerno del Regno dei Ostrogoti, Cassiodoro ne dà un detagià quaro de ła vita in łaguna de quei ténpi.
Par scapar via dai invaxóri łe popolasion de ła canpagna intorno łe xe emigrà inte łe ìzołete de ła Laguna, ma no so quełe indove che deso a ghe xe Venesia, ma pì a Nord so el atuale Torseło; questo parché in quełe zone ghe zera xa łe capane de pescadori de łe sità romane (Altin so tute, anca parché oncora ancó el xe ła pì visina a ła Laguna), 'ndo i tegniva tuta l'atresadura. Dópo vari aveniménti sti "łagunari" no i se sentéva pì siguri e par defèndarse i se ga rintanà al Lido.
Infine i rifugiài, che ormai i zera int' una parte de ła Laguna segura, par sfrutar comunque i cołegaménti co ła teraferma in un periodo deso pì tranquiło, i se ga definitivamente trasferìo inte l'ìzoła de "Rivoalto", inte ła zona de l'atual Rialto. Da qui xe stae abitade tute łe ìzołe de l'arcipèlago de Venesia, fortifegando łe rive co grosi pałi de legno e fango protetivo, che anca ancuo i tien in piè sta sità.
Ła visinansa col'Inpero franco, el raporto priviłegià col'oriente Bixantin e al steso ténpo ła distansa da Costantinòpołi ła ghe ga fata un dei prinsipałi porti de scanbio intrà l'osidente e l'oriente, permetendo el sviłupo de na clase mercantil dinàmega e intraprendente che inte el giro de quatro sècołi sirca ła fa deventar ła sità da insediamento sconosiudo a avanposto imperial a potensa paróna dei mari.
Da ła conquista de ła Dalmàsia co ła spedision de Pietro II Orseolo inte el Miłe fin ła Quarta Crosiada, co ła conquista el sachegio de ła cavedal bixantina, soto ła guida de Enrico Dandolo, ła fondasion del'inpero colonial[22][23]
El cao del goerno el zera el Doxe (dal latin dux), che col 'ndar vanti del tempo, el ga visto el só poder senpre più controłà da nóvi òrgani istitusionałi. Paréci Doxi, soratuto prima del'ano miłe, i se ga visti obligai a tór i vóti parché i sitadini i łi credeva masa bramoxi de poder: qualchedun el xe stà anca copà.
Al màsimo de ła sóa potensa, inte el XIII sècoło, Venesia ła dominava gran parte de łe coste dell'Adriàtico, rejon come ła Dalmàsia, l'Istria, un mucio de łe ìzołe del'Egeo, Candia, Sivro, Corfù, e ła zera ła prinsipal poténsa miłitar intrà łe prinsipałe forse mercantiłe inte el Medio oriente. Inte el XV sècoło el teritorio de ła Repùblica el se slargava da Bresia al'Istria, e da parte del'atual provincia de Bełun, al Poléxine vèneto.
Col Tratado de Canpoformio intrà franséxi e austrìasi, el 17 de otobre1797 ła "Munisipałità de Venesia" ła ga smeso de èserghe e i sói teritori, chei xe ndai a formar ła "Provincia vèneta" soto Francesco II, i xe stai dati al'Àustria: i Austrìasi i xe intrai in sità el 18 de genaro1798. Inte el 1848 ła ga partesipà ativamente ai moti rivołusionari, soto l'inisiativa de Daniele Manin. Inte el 1866 ła xe entrada a far parte del Regno d'Italia. El 21 de otobre del 1866 ghe xe stà in Vèneto el plebisio chel ga visto vìnser el sì al'anesion al'Itałia col 99,9% dei voti favorévołi del'ełetorà ativo (come portà drio da łe fonte).
El cor de ła sità de Venesia el xe Piaza San Marco, l'ùnega che ła se tol el nome de piasa: le altre strade slargae łe xe ciamade infati "canpi" o "canpiełi". Ła Baxìłica de San Marco ła se cata a'n estremo de ła piasa, cołorada d'oro e rivestida da moxàisi chei conta ła storia de Venesia, asieme ai maravegióxi basoriłievi chei rafigura i mexi del'ano. Sóra ła porta prinsipal, i quattro cavałi de bronxo de Costantinòpołi, (i xe copie: i orixenałi i xe drénto al muxeo de San Marco) i recorda ła quarta Crociada del 1204. Ła sóa forma a cróxe greca ła xe coverta da sinque grandìsime cùpołe. Ła xe ła tersa Baxìłica dedicada a San Marco che ła xe stada tirada su in sto lógo qua: łe prime dó łe zera 'ndae xó. El par che sta version qua ła sia stada ispirada da ła Céxa dei Santi Apòstołi de Costantinòpołi. El drénto el xe coverto de moxàisi a sfondo oro chei rafigura pasi bìblisi e ałegòrisi. Ai prinsipi, ła zera ła cappeła privada dei Doxi de ła Repùblica de Venesia.
El Pałaso Dogal el se cata a fianco de ła Baxìłica: ła Porta de ła Carta, maravegióxa opra de Bartolomeo Bon, ła xe el łor cołigamento, e ancuo ła xe el svódo del muxeo de Pałaso Dogal. L'intrada prinsipal ła xe sul lai chel varda a ła laguna. Sede del goerno de ła Serenìsima, el xe stà tirà su inte el XV sècoło co màrmari d'Istria. Qua ghe stava un casteło, ma daspò i eło ga incendià par far 'ndar fora Pietro IV Candiano che ghe gaveva catà recèto durante na rebełion. Ancuo el Pałaso el xe un muxeo, co opre dei megiori artisti venesiani: ła Biblioteca Sansovina, che ła se cata drénto, ła verxe de łe mostre a ténpo łimità. Da védere łe xe anca ła Sała del Magior Consegio, che par sècołi ła xe stada ła più granda sede de goerno del mondo, el Ponte dei Sospiri, łe prejon e i Pionbi.
Vanti al Pałaso Dogal ghe xe el canpanièl de San Marco: tirà su inte el 1173 come faro par i navigadóri, el xe stà consà da Bartolomeo Bon inte el XV sècoo. El xe crołà el 14 de ługio1902 e el xe stà tirà su de novo par intrego. Ła logeta in màrmaro roso de Verona ła xe n'opra de Giacomo Sansovin, e su de sta qua se cata i basoriłievi chei rafigura ałegorie coi grandi rexultai de ła Repùblica del Leon.
El Ponte de Rialto el cołiga i sestièri de San Poło e de San Marco.
Venesia ła xe stà par tuta ła Basa Età de Mex e l'Età Moderna ona de le sità pì grandi par popołasion (oltra che par cultura e economia). Inte el an 1000 a Venesia ghe jera torno a łe 60.000 aneme, inte el 1200 łe se łeva torno a łe 80.000, inte el 1300 łe riva fin torno łe 110.000 che dapò ła peste negra del 1348 łe se reduxe a poc pì de 60.000. Ła cresita dapò ła peste ła porta a 85.000 aneme dei primi del '400, inte el 1540 łe vien censie 129.971 aneme inte ła cavedał, inte el 1552 ne vien censie 158.069 e inte el 1563 168.627, ła peste del 1576-77 copa so par zo pì de 40 mie aneme che łe riva a łe 134.871 del 1581. Ła cresita ła va pian fin rivar a i 141.625 venesiani censìi inte el 1624, dapò ła peste del 1630-31, che ła copa so par zo 40.000 aneme, ła popołasion ła riva a 102.243 inte el 1633, ła rapida cresita ła porta a 120.307 inte el 1642. Ła popołasion ła resta pì o manco ła istesa, co un canbio de 10.000 aneme, fin a ła fin de ła Serenisima: inte el 1696 łe vien censie 137.867 aneme, inte el 1740 147.470, inte el 1761 148.576, inte el 1771 138.700, inte el 1780 140.286, inte el 1790 137.603 e inte el 1797, an de ła fin de ła Republega, a Venesia ghe xe so par zo 141.000 aneme. Co ła Fransa de Napołeon invade ła Republega Vèneta ła porta morte, reolte, crixe e poartà caxion del cało de popołasion de Venesia, oltra che a do picenine epidemie de tifo e vajol, che sol che do ani dapò l'invaxion riva a 136.000 aneme, inte el 1805 a 122.000, inte el 1811 a 115.000, inte el 1818 a 103.000, inte el 1830 łe vien censie 98.638 aneme fin al so punto pì baso de 93.545 censie inte el 1838. Inte ła segonda metà dei ani 30 del '800 a Venesia ghe xe na cresita siçio-economega, in scuaxi tuti i setori de l'economia sitadina e soratuto Venesia torna a esar on gran sentro dei trafeghi, stà situasion porta ła cresita de ła popołasion che riva a 123.000 aneme inte el 1847, a 120.414 aneme inte el 1857 e inte el 1867 a 133.037.
Evołusion demografega del intier comun de Venesia dapò ła co concuista tajana:
Abitanti censii
Par na coreta łetura dei dati dal 2 de avrił del 1999, dapò on referendum, xe stà fato el comun de Cavałin-Treporti, de 11.700 aneme.
El comun de Venesia xe dividesto inte ła sità de Venesia, co el sentro storego dei sie sestieri e łe isoe de ła Łaguna, e ła Teraferma, co Mestre cofà sità prinsipał.
Sentro Storego
Isoe
Teraferma
Sità de Venesia (Sentro storego + ixoe)
1901
146 672
21 064
20 597
168 276
1931
163 359
32 826
53 957
196 185
1951
174 808 (record)
44 037
96 966
218 845
1960
145 402
49 025
152 575
194 427
1975
104 206
49 670
210 674
153 876
1990
78 165
47 271
192 770
125 436
2005
62 296
31 035
176 449
93 331
2017
53 976
28 027
179 776
82 003
Da el 1951 el sentro storego de Venesia ga perdesto sirca el 70% de ła popołasion che el xe rivà al so masimo de 175 000 aneme, fin a redurse a łe 53 976 aneme del 2017. Senpre inte el 1951, ła proporsion tra sentro storego, ixoe e teraferma jera de 55:14:21, inte el 2017 de 21:11:68.
Evołusion demografega de ła sità de Venesia (sentro storego, i 6 sestieri):
A Venesia ghe xe l'exarcà ortodoso par l'Eoropa Meridionał e l'arsidiosexi ortodosa par l'Itaja e Malta, de łéngua greca e rito bixantin, co sede ła Cexa de San Zorzi dei Gresi.
A Venesia e in tuta ła so łaguna ła xe tanto parategà ła voga veneta, ghe xe tante regade par tante inbarcasion tradizionai par tut l'ano, chee pi inportanti łe xe inte ła Regada Istorega.
Altri spor co inbarcasion i xe ła Veła, dal 1911 ghe xe ła Conpanjia de ła Veła vinsidrixe de tante conpetision, e el canotajo.
Bałon
L'istorega scuadra de bałon de Venesia ła xe el Asoçiasion de Bałon Venesia (o Venesia F.C.), nasua inte el 1907 dal union de łe do asoçiasion Pałestra Marsial e Costantin Reyer, che ancùo ła xe in serie B.
L'istorega scuadra de bałonsesto de Venesia ła xe ła Reyer Venesia, nasùa inte el 1872, ła xe in Serie A e ła ga portà caxa tante vitorie e tre canpionài.
Altre atividà fixeghe
A Venesia ghe xe anca asoçiasion de rugby, bałavoło (in serie C) e bałanodo.
En pì anca el Sentro Universitario Sportivo de Venesia inganixa tante atividà e spor co inbarcasion e sensa.
Carlo Silvestri, Istorica e geografica descrizione delle antiche paludi adriane ora chiamate Laguna di Venezia, 1973, ristanpa de on pì antigo volume del editor Domenico Occhi, in Venesia, 1736.
(IT)Alvise Zorzi, La Repubblica del Leone. Storia di Venezia, Milano, Euroclub, 1991.
↑ 24,024,1Città di Venezia - Gemellaggi e Accordi di Cooperazionecomune.venezia.it. entrada il 17 de zenaro del 2012 (archivià dal URL orizenałe il 4 de febraro del 2011 Il valore del parametro dataarchivio non combacia con la data decodificata dall'URL: 4 de febraro 2011 (juto)).
.jpg)
