Huyện Như Thanh được thành lập vào ngày 1 tháng 1 năm 1996[1] trên cơ sở tách 16 xã: Thanh Kỳ, Thành Tân, Xuân Thái, Yên Lạc, Yên Thọ, Xuân Phúc, Phúc Đường, Xuân Thọ, Xuân Khang, Hải Long, Phú Nhuận, Mậu Lâm, Phượng Nghi, Xuân Du, Cán Khê và Hải Vân thuộc huyện Như Xuân.
Khi thành lập, huyện Như Thanh có 587,3 km² diện tích tự nhiên và 76.045 người[1]. Tên gọi Như Thanh là tên ghép từ hai địa danh Như Xuân và Thanh Hóa.
Ngày 11 tháng 4 năm 2002, thành lập thị trấn Bến Sung (thị trấn huyện lỵ huyện Như Thanh) trên cơ sở:
244,15 ha diện tích tự nhiên và 2.302 người của xã Hải Vân
340 ha diện tích tự nhiên và 1.653 người của xã Hải Long.[5]
Ngày 16 tháng 10 năm 2019, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 786/NQ-UBTVQH14 về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã thuộc tỉnh Thanh Hóa (nghị quyết có hiệu lực từ ngày 1 tháng 12 năm 2019)[6]. Theo đó:
Sáp nhập xã Hải Vân vào thị trấn Bến Sung
Sáp nhập xã Phúc Đường vào xã Xuân Phúc
Sáp nhập xã Xuân Thọ vào xã Cán Khê.
Từ đó, huyện Như Thanh có 1 thị trấn và 13 xã trực thuộc.
Nguồn: Phương án tổng thể sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2025 của tỉnh Thanh Hóa[2]
Thắng cảnh
Vườn quốc gia Bến En có diện tích 16.643 ha (dự kiến mở rộng thành 32.000 ha): bảo tồn rừng nguyên sinh với các nguồn gen động - thực vật quý hiếm như: voi, hổ, báo,... lim xanh, táu, sến, trắc, gụ,...
Hang Lò cao kháng chiến Hải Vân là nhà máy luyện gang trong hang đầu tiên và duy nhất trên thế giới, một trong những cơ sở sản xuất gang đầu tiên của Việt Nam, niềm tự hào của giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống Thực dân Pháp. Nay thuộc núi Đồng Mười, thị trấn Bến Sung.
Hang Ngọc là một hang động đá vôi đẹp, còn nguyên sơ. Thuộc địa bàn xã Xuân Khang. Hang Ngọc sâu khoảng 700m,với nhiều nhũ đã tự nhiên rất đẹp.
Núi Nưa (giáp ranh với huyện Triệu Sơn) là nơi Bà Triệu đứng lên khởi nghĩa đánh giặc hiện nay gọi là Phủ Na ở xã Xuân Du.
Đồng Mười ở thị trấn Bến Sung (trước là xã Hải Vân) là căn cứ của phong trào Cần Vương chống Pháp do Tôn Thất Thuyết.
Chú thích
Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Như Thanh.