Tôn Lỗ Ban

Tôn Lỗ Ban
孫魯班
Tôn Lỗ Ban; 孫魯班
	Toàn công chúa (全公主)
Thông tin chung
Sinh	Không rõ
Mất	Không rõ
Phối ngẫu	Chu Tuần; Toàn Tông (m. 229);
Hậu duệ	Toàn Dịch; Toàn Ngô;
Hoàng tộc	Hoàng tộc họ Tôn
Thân phụ	Tôn Quyền
Thân mẫu	Bộ Luyện Sư

Tôn Lỗ Ban (chữ Hán: 孫魯班; khoảng 229-258), biểu tự Đại Hổ (大虎), là một công chúa của hoàng tộc Đông Ngô thời kỳ Tam Quốc Trung Quốc, con gái của Tôn Quyền, hoàng đế khai quốc của Đông Ngô. Bà có hiệu là Trưởng công chúa (長公主)^[1], Đại công chúa (大公主),^[2] do có lẽ bà là người con gái lớn nhất của Tôn Quyền. Ban đầu, bà được ban hôn cho Chu Tuần, con trai Chu Du. Sau khi Chu Tuần chết, bà được gả cho Toàn Tông, vì vậy còn có hiệu là Toàn công chúa (全公主).^[3] Sinh thời, bà là nữ nhân có ảnh hưởng chính trị suốt 2 đời vua đầu nhà Đông Ngô.

Cuộc sống thiếu thời và hôn nhân

Tôn Lỗ Ban là con gái lớn của Tôn Quyền và người sủng thiếp của ông, Bô Luyện Sư Bộ phu nhân. Bà có một người em gái là Tôn Lỗ Dục. Hai người có biểu tự lần lượt là Đại Hổ (大虎) và Tiểu Hổ (小虎). Tôn Lỗ Ban ban đầu được gả cho Chu Tuần (周循), con trai của Chu Du, nhưng Chu Tuần chết sớm.^[4] Năm 229, bà lại được gả cho Toàn Tông, một võ tướng Đông Ngô.^[4]^[5]^[6] Bà sinh hạ cho Toàn Tông hai người con trai: Toàn Dịch (全懌)^[7] và Toàn Ngô (全吳).^[8]

Dưới triều đại Tôn Quyền

Tôn Lỗ Ban vốn có ác cảm với Vương phu nhân, một trong những người thiếp của cha mình, từ đó ghét lây Tôn Hòa, người anh em cùng cha khác mẹ do Vương phu nhân sinh ra. Năm 242, sau khi Tôn Quyền chỉ định Tôn Hòa làm Thái tử, ông cũng muốn đưa Vương phu nhân lên ngôi Hoàng hậu. Tuy nhiên, Tôn Lỗ Ban đã phản đối mạnh mẽ và liên tục dèm pha Vương phu nhân trước mặt cha mình và thuyết phục ông từ bỏ ý định này.^[9]

Do Tôn Lỗ Ban lo lắng Tôn Hòa sẽ trả thù sau khi ông lên ngôi hoàng đế, bà thường xuyên dèm pha ông và Vương phu nhân trước mặt cha mình^[10] với hy vọng Tôn Hòa sẽ bị phế truất. Tôn Quyền tin lời con gái và trở nên giận dữ với Vương phu nhân. Vương phu nhân sau đó chết trong sự ghẻ lạnh, trong khi Tôn Hòa bị thất sủng với cha mình.^[11]

Vào khoảng thập niên 240, một cuộc đấu tranh quyền lực đã nổ ra giữa Tôn Hòa và người em thứ tư, Tôn Bá, người muốn chiếm lấy địa vị Thái tử từ ông. Cuộc tranh giành quyền lực có tác động phân cực trong triều đình Tôn Quyền; nổi lên hai phe đối lập, mỗi phe ủng hộ Tôn Hòa hoặc Tôn Bá. Trong thời gian này, phu quân của Tôn Lỗ Ban, Toàn Tông, đã ủng hộ Tôn Bá,^[12] lại chết vào năm 249^[13] trước khi cuộc tranh giành quyền lực kết thúc. Năm 250, Tôn Quyền buộc Tôn Bá phải tự sát và phế truất Tôn Hòa khỏi vị trí Thái tử, chấm dứt việc tranh ngôi Thái tử. Nhiều quan viên tham gia vào cuộc tranh giành quyền lực này đã bị xử tử, lưu đày hoặc bị cách chức.^[14]

Trước đó, Tôn Lỗ Ban nhận thấy rằng cha mình ngày càng sủng ái người con trai út Tôn Lượng và muốn đưa người này vào ngôi vị Thái tử. Vì mong muốn có được Tôn Lượng làm đồng minh chính trị, bà đã khuyên cha mình nên sắp xếp một cuộc hôn nhân giữa Tôn Lượng và Toàn Huệ Giải, con gái của Toàn Thượng (全尚), một thân quyến của Toàn Tông. Tôn Quyền nghe theo lời khuyên của con gái và sắp xếp cho Tôn Lương kết hôn với Toàn Huệ Giải. Năm 250, sau khi hạ bệ Tôn Hòa, Tôn Quyền đã phong Tôn Lượng làm Thái tử mới, và Toàn Huệ Giải đương nhiên trở thành Thái tử phi.^[15]

Dưới thời Tôn Tuấn chuyên quyền

Năm 252, Tôn Lượng đăng cơ, trở thành hoàng đế thứ hai của Đông Ngô sau khi cha mình băng hà. Bấy giờ, Tôn Lượng chỉ mới 9 tuổi, đại thần Gia Cát Khác làm phụ chính. Vào năm 253, một đại thần và tôn thất Đông Ngô là Tôn Tuấn đã thực hiện một cuộc binh biến giết chết Gia Cát Khác và thâu tóm quyền lực phụ chính. Tôn Tuấn được cho là đã có tư thông Tôn Lỗ Ban;^[16] việc này có lẽ bắt đầu sau khi Toàn Tông qua đời năm 249.^[13] Chính Tôn Lỗ Ban đã xúi giục Tôn Tuấn đày cựu Thái tử Tôn Hòa đến quận Tân Đô (新都郡; khu vực Y huyện, An Huy ngày nay) và sau đó gửi một sứ giả để buộc ông ta phải tự sát.^[17]

Trước đó, Tôn Lỗ Ban cùng từng bất hòa với em gái ruột Tôn Lỗ Dục khi Tôn Lỗ Dục từ chối ủng hộ bà trong nỗ lực phế truất Tôn Hòa. Năm 255, Tôn Nghi (孫儀) và một số triều thần âm mưu lật đổ Tôn Tuấn khỏi vị trí nhiếp chính, nhưng bị phát hiện và xử tử trước khi họ có thể thực hiện kế hoạch của mình. Tôn Lỗ Ban nắm lấy cơ hội này để buộc tội Tôn Lỗ Dục có liên quan đến âm mưu này và xúi giục Tôn Tuấn xử tử em gái mình.^[3]^[18]

Dưới thời Tôn Lâm chuyên quyền

Sau khi Tôn Tuấn chết năm 256, em họ Tôn Lâm tiếp vị phụ chính. Vào khoảng giữa năm 256 và 258, Tôn Lượng nghi ngờ Tôn Lỗ Ban có liên quan đến cái chết của Tôn Lỗ Dục, nên đã cho triệu bà vào cung để thẩm vấn. Tôn Lỗ Ban rất sợ hãi, nên đã đổ lỗi cho các con của Chu Cứ là Chu Hùng (朱熊) và Chu Tổn (朱損). Tôn Lượng tin vào lời nói dối này nên đã ra lệnh cho Đinh Phụng xử tử Chu Hùng và Chu Tổn.^[19]^[20]

Khi bước vào tuổi trưởng thành, Tôn Lượng ngày càng cảnh giác với quyền thần Tôn Lâm, vì vậy vào năm 258, ông đã âm mưu với Tôn Lỗ Ban, Toàn Thượng (全尚) và Lưu Chửng (劉承) để loại bỏ Tôn Lâm. Do âm mưu bị bại lộ, Tôn Lâm nhanh chóng phản kích, giết Toàn Thượng và Lưu Chứng, phế truất Tôn Lượng và đưa Tôn Hưu, con trai thứ sáu của Tôn Quyền, lên ngôi hoàng đế. Ông cũng cho đày Tôn Lỗ Ban đày đến quận Dự Chương (豫章郡; khu vực Nam Xương, Giang Tây ngày nay).^[21] Chuyện sau đó về Tôn Lỗ Ban không được sử sách ghi chép đến.

Xem thêm

Danh sách nhân vật thời Tam Quốc

Chú thích

^ (時長公主壻衞將軍全琮子寄為霸賔客，寄素傾邪，譚所不納。) Tam quốc chí quyển 52.
^ 《三国志·吴志·顾孙綝传》：昔杀小主，自是大主所创，帝不复精其本末，便杀熊、损
^ ^a ^b ([高貴鄉公正元二年（乙亥、二五五年）]秋，七月，吳將軍孫儀、張怡、林恂謀殺孫峻，不克，死者數十人。全公主譖朱公主於峻，曰「與儀同謀」。峻遂殺朱公主。) Tư trị thông giám quyển 76.
^ ^a ^b (男循尚公主，拜騎都尉，有瑜風，早卒。) Sanguozhi vol. 54.
^ (黃龍元年，遷衞將軍、左護軍、徐州牧，尚公主。) Sanguozhi vol. 60.
^ (吳主權步夫人，... 生二女，長曰魯班，字大虎，前配周瑜子循，後配全琮；少曰魯育，字小虎，前配朱據，後配劉纂。) Sanguozhi vol. 50.
^ (全懌母，孫權女也，...) Jin Shu vol. 2.
^ (小子吳，孫權外孫，封都鄉侯。) Wu Shu annotation in Sanguozhi vol. 60.
^ (步氏薨後，和立為太子，權將立夫人為后，而全公主素憎夫人，稍稍譖毀。) Sanguozhi vol. 50.
^ (吳主長女魯班適左護軍全琮，... 全公主與太子母王夫人有隙，吳主欲立王夫人為后，公主阻之；恐太子立怨己，心不自安，數譖毀太子。) Zizhi Tongjian vol. 74.
^ (是後王夫人與全公主有隙。權嘗寢疾，和祠祭於廟，和妃叔父張休居近廟，邀和過所居。全公主使人覘視，因言太子不在廟中，專就妃家計議；又言王夫人見上寢疾，有喜色。權由是發怒，夫人憂死，而和寵稍損，懼於廢黜。) Sanguozhi vol. 59.
^ (殷基通語曰：初權旣立和為太子，而封霸為魯王，初拜猶同宮室，禮秩未分。... 自侍御賔客造為二端，仇黨疑貳，滋延大臣。丞相陸遜、大將軍諸葛恪、太常顧譚、驃騎將軍朱據、會稽太守滕胤、大都督施績、尚書丁密等奉禮而行，宗事太子，驃騎將軍步隲、鎮南將軍呂岱、大司馬全琮、左將軍呂據、中書令孫弘等附魯王，中外官僚將軍大臣舉國中分。) Tongyu annotation in Sanguozhi vol. 59.
^ ^a ^b ([赤烏]十二年卒，...) Sanguozhi vol. 60.
^ (時全寄、吳安、孫奇、楊笁等陰共附霸，圖危太子。譖毀旣行，太子以敗，霸亦賜死。) Sanguozhi vol. 59.
^ (姊全公主嘗譖太子和子母，心不自安，因倚權意，欲豫自結，數稱述全尚女，勸為亮納。赤烏十三年，和廢，權遂立亮為太子，以全氏為妃。) Sanguozhi vol. 48.
^ (峻素無重名，驕矜險害，多所刑殺，百姓囂然。又姦亂宮人，與公主魯班私通。) Sanguozhi vol. 64.
^ (孫亮即位，孫峻輔政。峻素媚事全主，全主與和母有隙，遂勸峻徙和居新都，遣使賜死，嫡妃張氏亦自殺。) Sanguozhi vol. 50.
^ (初，孫和為太子時，全主譖害王夫人，欲廢太子，立魯王，朱主不聽，由是有隙。五鳳中，孫儀謀殺峻，事覺被誅。全主因言朱主與儀同謀，峻枉殺朱主。) Sanguozhi vol. 50.
^ (太平中，孫亮知朱主為全主所害，問朱主死意？全主懼曰：「我實不知，皆據二子熊、損所白。」亮殺熊、損。損妻是峻妹也，) Sanguozhi vol. 50.
^ (亮內嫌綝，乃推魯育見殺本末，責怒虎林督朱熊、熊弟外部督朱損不匡正孫峻，乃令丁奉殺熊於虎林，殺損於建業。) Sanguozhi vol. 64.
^ (綝入諫不從，亮遂與公主魯班、太常全尚、將軍劉承議誅綝。亮妃，綝從姊女也，以其謀告綝。綝率衆夜襲全尚，遣弟恩殺劉承於蒼龍門外，遂圍宮。使光祿勳孟宗告廟廢亮，... 典軍施正勸綝徵立琅邪王休，綝從之，... 綝遣將軍孫耽送亮之國，徙尚於零陵，遷公主於豫章。) Sanguozhi vol. 64.