Thủ đô của Nhật Bản trên thực tế hiện tại là Tokyo, với hoàng cung của Thiên Hoàng và văn phòng chính phủ Nhật Bản và nhiều tổ chức chính phủ.[1][2][3] Cùng với đó thì hậu tố hành chính của Tokyo được gọi là "to" (都 - đô), tạo thành tên hành chính chính thức là Tōkyō-to (東京都 - Đông Kinh đô), trong khi hầu hết các tỉnh của Nhật Bản (trừ phủ Kyoto, phủ Osaka và Hokkaido) thì có hậu tố hành chính là "ken" (県 - huyện). Tuy vậy Luật pháp Nhật Bản chưa bao giờ chính thức thừa nhận Tokyo là thủ đô vì một số lý do nhất định[4]. Theo thông lệ, nơi Thiên Hoàng ở chính là thủ đô.
Trong tiến trình lịch sử, thủ đô của Nhật Bản từng đặt tại nhiều vị trí khác ngoài Tokyo.
Lịch sử
Theo truyền thống, nơi ở của Thiên hoàng được coi là thủ đô của Nhật Bản.
Từ năm 794 tới năm 1868, nơi ở của Thiên hoàng được đặt tại Kyoto.[5] Ngay cái tên Kyoto (京都 (Kinh Đô),Kyoto?) cũng đã thể hiện phần nào điều này.
Tuy nhiên sau năm 1868, trụ sở của Chính phủ Nhật Bản và nơi ở của Thiên hoàng được đặt tại Tokyo.[6]Tokyo (東京 (Đông Kinh),Tokyo?) nghĩa là "Kinh đô phía đông".
Năm 1941, Bộ Giáo dục Nhật Bản đã công bố "quy định về việc Tokyo là thủ đô" (東京奠都,Tōkyō-tento?).[7]
Năm 1943 phủ Tokyo (東京府 Tōkyō-fu, "Đông Kinh phủ", không khác 2 phủ Osaka và Kyoto bây giờ) chuyển đổi tên hành chính thành đô Tokyo (東京都 Tōkyō-to, "Đông Kinh đô"), trong đó thành phố Tokyo (東京市 Tōkyō-shi, "Đông Kinh thị") cũ nằm ở phía đông của phủ (tương tự như thành phố Osaka và thành phố Kyoto hiện nay), được phân chia lại để chuyển thành 23 khu đặc biệt. Tokyo trở thành tỉnh duy nhất cho đến hiện tại của Nhật Bản mang hậu tố hành chính là "đô" trong "đô đạo phủ huyện".
Năm 1950, chính phủ Nhật Bản đã từng đưa ra quyết định đặt thủ đô tại Tokyo. Nhưng đến ngày 6 tháng 9 năm 1956, Nhật Bản bãi bỏ việc Tokyo là thủ đô nước này, vì vậy cho đến nay Nhật Bản vẫn chưa có thủ đô.[8]
Luật và các sửa đổi
Trong khi không có bộ luật nào quy định Tokyo là thủ đô của Nhật Bản, nhiều bộ luật đã xác định một "khu vực thủ đô" (首都圏,shuto-ken?) có bao gồm Tokyo. Điều 2 Luật Hợp nhất Khu vực Thủ đô (首都圏整備法,Luật Hợp nhất Khu vực Thủ đô?) năm 1956 nêu rằng "Trong Điều này, thuật ngữ 'khu vực thủ đô' sẽ biểu thị một khu vực rộng lớn bao gồm cả lãnh thổ của Vùng thủ đô Tokyo cũng như các khu vực xa trung tâm được chỉ định bởi nội các." Điều này ngụ ý rõ ràng rằng chính phủ đã chỉ định Tokyo là thủ đô của Nhật Bản, mặc dù (một lần nữa) nó không được quy định rõ ràng, và định nghĩa của "khu vực thủ đô" được cố giới hạn trong các điều khoản của bộ luật cụ thể đó.[9]
Các bộ luật khác đề cập đến "khu vực thủ đô" bao gồm Công luật của Hội đồng Thành phố về Đường cao tốc Thủ đô (首都高速道路公団法,Công luật của Hội đồng Thành phố về Đường cao tốc Thủ đô?) và Luật Bảo tồn Vành đai xanh Khu vực Thủ đô (首都圏近郊緑地保全法,Luật Bảo tồn Vành đai xanh Khu vực Thủ đô?).[10]
Thuật ngữ thủ đô này vốn không bao giờ được sử dụng để đề cập đến Kyoto. Thật vậy, shuto đưa vào sử dụng trong những năm 1860 như một chú thích của thuật ngữ tiếng Anh "capital" (thủ đô).
Bộ Giáo dục Nhật đã xuất bản một cuốn sách mang tên "Lịch sử Công cuộc khôi phục" vào năm 1941. Cuốn sách này đề cập đến "sự quy định về Tokyo như là thủ đô" (東京奠都,Tōkyō-tento?) mà không nói gì về "di chuyển thủ đô về Tokyo" (東京遷都,Tōkyō-sento?). Một cuốn sách giáo khoa lịch sử đương đại nói rằng chính phủ Minh trị "dời thủ đô (shuto) từ Kyoto về Tokyo" mà không sử dụng thuật ngữ sento.[7]
Gần đây, đã có một phong trào vận động di dời thủ đô từ Tokyo, với các vùng Gifu-Aichi, Mie-Kio và một vài khu vực khác đăng ký tham gia cùng. Một cách chính thức, sự di dời được gọi là "sự di dời các cơ quan chức năng của thủ đô" thay vì "sự di dời thủ đô", hoặc là "sự di dời Quốc hội và các tổ chức khác".[11][12]
Danh sách các thủ đô
Trong truyền thuyết
Danh sách các kinh đô trong địa phận của Nhật Bản bắt đầu với thời gian trị vì của Thiên hoàng Jimmu. Tên của các cung điện Hoàng gia được đặt trong ngoặc đơn.
^http://houseikyoku.sangiin.go.jp/column/column081.htm "There is no laws to define where Japan's capital is since 1868 because Tokyo was built to stabilize East and North." the Legislative Bureau House of Councillors
Fiévé, Nicolas và Paul Waley. (2003). Japanese Capitals in Historical Perspective: Place, Power and Memory in Kyoto, Edo and Tokyo. New York: Psychology Press. ISBN 9780700714094
