Một phần của bộ bản đồ gồm "những bản đồ mới và chính xác về châu Âu được sưu tập từ những nguồn đáng tin cậy nhất" do Emanuel Bowen xuất bản năm 1747 trong tác phẩm Một hệ thống hoàn chỉnh về địa lý. Khu vực Ukraina tả ngạn được giới thiệu với cái tên "Tiểu Nga" trong bản đồ. Các khu vực Đại Nga, Bạch Nga và Hồng Nga cũng được thể hiện trong bản đổ. Dòng chữ chú thích "Ukrain" nằm dọc trên sông Dnepr gần Poltava.
Tiểu Nga hay Tiểu Rus’ (tiếng Nga: Малая Россия hay Малая Русь; tiếng Ukraina: Мала Русь), là tên gọi một vùng đất lịch sử mà ngày nay là một phần lãnh thổ của Ukraina. Các từ phái sinh như малоросский thường được dùng để ám chỉ người dân, ngôn ngữ và văn hóa của khu vực này. Sau khi Đế quốc Nga (1917) sụp đổ và kéo theo đó là sự hợp nhất của các vùng lãnh thổ của Ukraina dưới một đơn vị hành chính thống nhất, danh từ "Tiểu Nga" dần dần không còn được sử dụng, hoặc khi sử dụng thì nó thường mang sắc thái xúc phạm, miệt thị người Ukraina vì nó hạ thấp tinh thần, ý thức dân tộc của Ukraina.[1] Tuy nhiên thuật ngữ này vẫn thịnh hành trong cộng đồng những người theo phái bảo hoàng hoặc những nhà dân tộc chủ nghĩa Nga vốn cho rằng người Nga và người Ukraina không có gì khác nhau đáng kể. Vì dân tộc và đất nước Ukraina đã trải qua quá trình gầy dựng suốt nhiều thế kỷ, cái tên Tiểu Nga - dù là dùng để ám chỉ một giai đoạn lịch sử trong quá khứ - cũng có thể tạm được xem là một trong những tên gọi của Ukraina. Tuy nhiên thuật ngữ này đã trở nên cổ lỗ sĩ trong thời đại hiện nay, và những cách dùng từ lỗi thời như vậy thì thường mang nghĩa xúc phạm đối với người Ukraina vì nó thường mang ý nghĩa phủ nhận nền độc lập của dân tộc này.
Cái từ Tiểu Nga (Little Rus’ hay Lesser Rus’ bắt nguồn từ cách gọi trong ngôn ngữ Hy Lạp thời Trung đại. Vào thời ấy, Đế quốc Đông La Mã gọi phần phía Bắc và phía Nam của vùng Rus’ là: Μακρά Ρωσία (Makra Rosia - Đại Nga) và Μικρά Ρωσία (Mikra Rosia - Tiểu Nga), Ở đây Tiểu không hàm ý nhỏ mà hàm ý là gần, tương tự như cách gọi Tiểu Á hay Tiểu Ba Lan (Malopolska).
Oleg Nikolayevich Trubachyov lập luận rằng Tiểu Nga đối ngược với Đại Nga ở chỗ là Đại Nga là vùng đất ở phía ngoài, vùng đất "mới" của Nga. Đại ở đây hiểu là vùng đất bên ngoài, vùng "mới".[2]
Đồng thời, theo quan niệm địa-chính trị của người Hy Lạp, Tiểu (Little hay Lesser) cũng bao hàm nghĩa Trung tâm, còn Đại (Greater) ám chỉ các thuộc địa rộng lớn chung quanh. Nước Nga Kiev ngày xưa từng là một quốc gia hùng mạnh và rộng lớn, cái nôi của các quốc gia Ukraina, Nga và Belarus ngày nay. Và vì kinh đô của nước Nga Kiev xưa chính là thành Kiev - thủ đô hiện tại của Ukraina - và là một trong những thành phố cổ nhất Đông Âu, những vùng đất xung quanh thành phố này - tương ứng với Ukraina hiện nay - được gọi là Tiểu Nga.
Vào thế kỷ thứ mười bảy, từ Tiểu Nga (Malorossiya) bắt đầu du nhập vào nước Nga. Từ này có thể có nghĩa là Tiểu Nga hay Tiểu Rus tùy theo ngữ cảnh.[3]
Nguồn gốc lịch sử
Nikolay Aleksandrovich Sergeyev. "Cây táo ra hoa tại Tiểu Nga." 1895. Tranh sơn dầu trên vải bạt.Bản đồ của Đức này mang tên "Lãnh thổ Nga ở châu Âu" (Europäisches Russland) xuất bản trong giai đoạn 1895-1990 bởi Meyers Konversationslexikon sử dụng các từ Klein-Russland và Gross-Russland với nghĩa lần lượt là Tiểu Nga và Đại Nga.Tập tin:In Little Russia.jpg"Quang cảnh ở Tiểu Nga". Ảnh chụp của Sergey Prokudin-Gorsky, khoảng từ năm 1905 đến 1915.
Thuật ngữ Tiểu Nga (có nguồn gốc từ thời trung đại) được dùng rộng rãi để chỉ một địa danh. Từ thế kỷ thứ 17 cái tên Ukraina (xuất hiện từ thế kỷ thứ 12) bắt đầu được dùng thỉnh thoảng, cho đến khi nó bắt đầu được giới thiệu rộng rãi vào thế kỷ 19 bởi một số học giả muốn đánh thức ý thức dân tộc của người Ukraina.[14] Nhưng mãi đến tận thế kỷ 20 thì cái tên Ukraina mới bắt đầu thông dụng và cái tên Tiểu Nga dần dần ít người sử dụng.
Từ Tiểu Nga trong văn cảnh thời hiện đại
Mặc dù nghĩa gốc của tư Tiểu Nga chỉ bao hàm khía cạnh địa lý, ngôn ngữ, dân tộc, hiện nay từ này đã trở nên cổ lỗ sĩ và cách dùng nó để ám chỉ đất nước, con người, văn hóa, ngôn ngữ,... Ukraina bị xem là lỗi thời và sai lầm. Cách dùng từ Tiểu Nga bị xem như là việc ám chỉ đất nước và dân tộc Ukraina (Tiểu Nga) thuộc về "một nước Nga thống nhất và không chia cắt".[15] Bất chấp việc có hiểu rõ về nguồn cội của từ này hay không, hiện nay nhiều người Ukraina xem từ Tiểu Nga là một cách nói miệt thị, ngụ ý thể hiện quan điểm "anh lớn"[cần dẫn nguồn] và thể hiện sự đàn áp của Đế quốc Nga (và có thể của cả Liên bang Xô Viết) về ý thức độc lập của người Ukraina. Đặc biệt, nó vẫn tiếp tục được dùng trong các bài diễn văn của những người dân tộc chủ nghĩa Nga, vốn xem Ukraina là một tỉnh tách rời từ Đế quốc Nga.[16] Điều này càng dẫn đến nhiều thành kiến của người Ukraina đối với từ Tiểu Nga.[14]
Một số ý kiến cho rằng[cần dẫn nguồn] cách dùng Tiểu Nga này chỉ đơn giản hàm ý cho rằng có một sự thật là phần đất ngày nay thuộc Ukraina và lịch sử của nó là một phần của di sản Ukraina, thật ra là nơi khai sinh của văn hóa Nga, vốn đã phát triển ra xa khỏi nơi sinh ra nó.
малоросійство
Một số học giả Ukraina định nghĩa từ малоросійство (malorosiystvo) là một provincial complex trong một số cộng đồng người Ukraina, bắt nguồn từ nguyên do việc "tồn tại lâu dài dưới chính quyền Đế quốc Nga" và miêu tả nó như một "thái độ bàng quan, và thỉnh thoảng là tiêu cực đối với truyền thống và khát vọng dân tộc Ukraina, và thông thường là sự ủng hộ tích cực đối với văn hóa Nga và chính sách đế quốc".[17]Mykhailo Petrovych Drahomanov, người thường dùng thuật ngữ "Tiểu Nga" và "người Tiểu Nga" trong các tác phẩm của ông,[13] áp dụng từ малоросійство cho những người Ukraina vị Nga hóa, những người mà đặc tính dân tộc được hình thành dưới "sức ép và ảnh hưởng ngoại lai" và thu nhận "những đặc tính tồi tệ của các dân tộc khác và mất những bản tính tốt đẹp của chính mình".[17] Nhà tư tưởng và chính trị gia bảo thủ Vyacheslav Kazymyrovych Lypynsky định nghĩa từ малоросійство là "tình trạng bất ổn, trì trệ của việc không được nước nào công nhận là công dân".[18] Một khái niệm khinh bỉ tương tự cũng được dùng để ám chỉ những người Ukraina ở Galicia đối với Ba Lan ("gente ruthenus, natione polonus"). Thuật ngữ tương tự Magyarony cũng được áp dụng cho những người Xlavơ và Nga bị Magyar hóa trong khu vực Ruthenia Carpath vốn ũng hộ việc thống nhất khu vực đó với Hungary.[17]
Một số người khác chỉ trích diện mạo bị gán nhãn малоросійство là một hình ảnh khuôn mẫu của những người Ukraina vô giáo dục, thô kệch, không hoặc ít thể hiện sự tự trọng của bản thân. Ví dụ ca sĩ nổi tiếng Andriy Mykhailovych Danylko khi thể hiện nhân vật Verka Serduchka với sự thô kệch và việc nói phương ngôn Surzhyk thì bị chỉ trích là thể hiện sự mất giá trị của bản thân như đã đề cập ở trên.[19][20] Danylko vẫn thường cười nhạo những chỉ trích như vậy nhằm vào anh và cả nhiều nhà phê bình nhằm vào sự thật rằng thành công của anh thực chất là do tính chất xác thực không thể chối cãi được của hình ảnh nghệ thuật của Danylko.[21]
^Трубачев О. Н. В поисках единства. − 3-е изд., доп. — Bản mẫu:М: «Наука», 2005. — С. 86.
^Some works of modern scholars that make such distinction are: Paul Robert Magocsi"The Roots of Ukrainian Nationalism: Galicia As Ukraine's Piedmont", University of Toronto Press (2002), ISBN 0802047386 Serhii Plokhy, "The Origins of the Slavic Nations: Premodern Identities in Russia, Ukraine and Belarus", Cambridge University Press (2006), ISBN 0521864038
^ abcdРусина О. В. Україна під татарами і Литвою. — Київ: Видавничий дім «Альтернативи» (1998), ISBN 9667217566 — с. 274. Lỗi chú thích: Thẻ <ref> không hợp lệ: tên “Rusyna274” được định rõ nhiều lần, mỗi lần có nội dung khác
^Грушевський М.С. Історія України-Руси, том I, К. 1994, "Наукова думка", с. 1-2. ISBN 5120024688
^ abcРусина О. В. Україна під татарами і Литвою. — Київ: Видавничий дім «Альтернативи» (1998), ISBN 9667217566 — с. 276. Lỗi chú thích: Thẻ <ref> không hợp lệ: tên “Rusyna276” được định rõ nhiều lần, mỗi lần có nội dung khác
^«…Самой столицы Киева, також части сие Малые Руси нашия». "Воссоединение Украины с Россией. Документы и материалы в трех томах", т. III, изд-во АН СССР, М.-Л. 1953, № 147, LCCN54-0, с. 257.
^"Листи Івана Сірка", изд. Института украинской археографии, К. 1995, с. 13 и 16.
^Русина О. В. Україна під татарами і Литвою. — Київ: Видавничий дім «Альтернативи», 1998. — с. 279.
^ abÔng dùng chữ "Tiểu Nga" 27 lần, "Ukraina" - 3 lần, "người Ukraina" - 0 lần và "Côdắc" - 7 lần. Tuy nhiên trong các bài thơ của mình ông chỉ dùng rặt từ "Ukraina" và cũng không sử dụng từ "người Ukraina". Roman Khrapachevsky, Rus`, Little Russia and UkraineLưu trữ 2007-02-11 tại Wayback Machine, «Вестник Юго-Западной Руси», №ngày 1 tháng 1 năm 2006 г.
^Костомаров М. Две русские народности // Основа. — СПб., 1861. — Март.
.jpg)
